3.1 သုတ္တန္တဘာဇနီယ
ဆ ဓာတုယော— ပထဝီဓာတု, အာပေါဓာတု, တေဇောဓာတု, ဝါယောဓာတု, အာကာသဓာတု, ဝိညာဏဓာတု.
တတ္ထ ကတမာ ပထဝီဓာတု? ပထဝီဓာတုဒွယံ— အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တိကာ, အတ္ထိ ဗာဟိရာ. တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ကက္ခဠတ္တံ ကက္ခဠဘာဝေါ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ကေသာ လောမာ နခါ ဒန္တာ တစော မံသံ နှာရု အဋ္ဌိ အဋ္ဌိမိဉ္ဇံ ဝက္ကံ ဟဒယံ ယကနံ ကိလောမကံ ပိဟကံ ပပ္ဖါသံ အန္တံ အန္တဂုဏံ ဥဒရိယံ ကရီသံ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ကက္ခဠတ္တံ ကက္ခဠဘာဝေါ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု”.
တတ္ထ ကတမာ ဗာဟိရာ ပထဝီဓာတု? ယံ ဗာဟိရံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ကက္ခဠတ္တံ ကက္ခဠဘာဝေါ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— အယော လောဟံ တိပု သီသံ သဇ္ဈံ မုတ္တာ မဏိ ဝေဠုရိယော သင်္ခေါ သိလာ ပဝါဠံ ရဇတံ ဇာတရူပံ လောဟိတင်္ကော မသာရဂလ္လံ တိဏံ ကဋ္ဌံ သက္ခရာ ကဌလံ ဘူမိ ပါသာဏော ပဗ္ဗတော, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ ဗာဟိရံ ကက္ခဠံ ခရိဂတံ ကက္ခဠတ္တံ ကက္ခဠဘာဝေါ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗာဟိရာ ပထဝီဓာတု”. ယာ စ အဇ္ဈတ္တိကာ ပထဝီဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ ပထဝီဓာတု, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ— အယံ ဝုစ္စတိ “ပထဝီဓာတု”. (1)
တတ္ထ ကတမာ အာပေါဓာတု? အာပေါဓာတုဒွယံ— အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တိကာ, အတ္ထိ ဗာဟိရာ. တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပေါ အာပေါဂတံ သိနေဟော သိနေဟဂတံ ဗန္ဓနတ္တံ ရူပဿ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ပိတ္တံ သေမှံ ပုဗ္ဗော လောဟိတံ သေဒေါ မေဒေါ အဿု ဝသာ ခေဠော သိင်္ဃာဏိကာ လသိကာ မုတ္တံ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာပေါ အာပေါဂတံ သိနေဟော သိနေဟဂတံ ဗန္ဓနတ္တံ ရူပဿ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓာတု”.
တတ္ထ ကတမာ ဗာဟိရာ အာပေါဓာတု? ယံ ဗာဟိရံ အာပေါ အာပေါဂတံ သိနေဟော သိနေဟဂတံ ဗန္ဓနတ္တံ ရူပဿ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— မူလရသော ခန္ဓရသော တစရသော ပတ္တရသော ပုပ္ဖရသော ဖလရသော ခီရံ ဒဓိ သပ္ပိ နဝနီတံ တေလံ မဓု ဖာဏိတံ ဘုမ္မာနိ ဝါ ဥဒကာနိ အန္တလိက္ခာနိ ဝါ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ ဗာဟိရံ အာပေါ အာပေါဂတံ သိနေဟော သိနေဟဂတံ ဗန္ဓနတ္တံ ရူပဿ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗာဟိရာ အာပေါဓာတု”. ယာ စ အဇ္ဈတ္တိကာ အာပေါဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာပေါဓာတု, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ— အယံ ဝုစ္စတိ “အာပေါဓာတု”. (2)
တတ္ထ ကတမာ တေဇောဓာတု? တေဇောဓာတုဒွယံ— အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တိကာ, အတ္ထိ ဗာဟိရာ. တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥသ္မာ ဥသ္မာဂတံ ဥသုမံ ဥသုမဂတံ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ယေန စ သန္တပ္ပတိ ယေန စ ဇီရီယတိ ယေန စ ပရိဍယှတိ ယေန စ အသိတပီတခါယိတသာယိတံ သမ္မာ ပရိဏာမံ ဂစ္ဆတိ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥသ္မာ ဥသ္မာဂတံ ဥသုမံ ဥသုမဂတံ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓာတု”.
တတ္ထ ကတမာ ဗာဟိရာ တေဇောဓာတု? ယံ ဗာဟိရံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥသ္မာ ဥသ္မာဂတံ ဥသုမံ ဥသုမဂတံ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ကဋ္ဌဂ္ဂိ ပလာလဂ္ဂိ တိဏဂ္ဂိ ဂေါမယဂ္ဂိ ထုသဂ္ဂိ သင်္ကာရဂ္ဂိ ဣန္ဒဂ္ဂိ အဂ္ဂိသန္တာပေါ သူရိယသန္တာပေါ ကဋ္ဌသန္နိစယသန္တာပေါ တိဏသန္နိစယသန္တာပေါ ဓညသန္နိစယသန္တာပေါ ဘဏ္ဍသန္နိစယသန္တာပေါ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ ဗာဟိရံ တေဇော တေဇောဂတံ ဥသ္မာ ဥသ္မာဂတံ ဥသုမံ ဥသုမဂတံ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗာဟိရာ တေဇောဓာတု”. ယာ စ အဇ္ဈတ္တိကာ တေဇောဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ တေဇောဓာတု, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ— အယံ ဝုစ္စတိ “တေဇောဓာတု”. (3)
တတ္ထ ကတမာ ဝါယောဓာတု? ဝါယောဓာတုဒွယံ— အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တိကာ, အတ္ထိ ဗာဟိရာ. တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ထမ္ဘိတတ္တံ ရူပဿ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ဥဒ္ဓင်္ဂမာ ဝါတာ အဓောဂမာ ဝါတာ ကုစ္ဆိသယာ ဝါတာ ကောဋ္ဌာသယာ ဝါတာ အင်္ဂမင်္ဂါနုသာရိနော ဝါတာ သတ္ထကဝါတာ ခုရကဝါတာ ဥပ္ပလကဝါတာ အဿာသော ပဿာသော ဣတိ ဝါ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ထမ္ဘိတတ္တံ ရူပဿ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓာတု”.
တတ္ထ ကတမာ ဗာဟိရာ ဝါယောဓာတု? ယံ ဗာဟိရံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ထမ္ဘိတတ္တံ ရူပဿ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ပုရတ္ထိမာ ဝါတာ ပစ္ဆိမာ ဝါတာ ဥတ္တရာ ဝါတာ ဒက္ခိဏာ ဝါတာ သရဇာ ဝါတာ အရဇာ ဝါတာ သီတာ ဝါတာ ဥဏှာ ဝါတာ ပရိတ္တာ ဝါတာ အဓိမတ္တာ ဝါတာ ကာဠဝါတာ ဝေရမ္ဘဝါတာ ပက္ခဝါတာ သုပဏ္ဏဝါတာ တာလဝဏ္ဋဝါတာ ဝိဓူပနဝါတာ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ ဗာဟိရံ ဝါယော ဝါယောဂတံ ထမ္ဘိတတ္တံ ရူပဿ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗာဟိရာ ဝါယောဓာတု”. ယာ စ အဇ္ဈတ္တိကာ ဝါယောဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ ဝါယောဓာတု, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဝါယောဓာတု”. (4)
တတ္ထ ကတမာ အာကာသဓာတု? အာကာသဓာတုဒွယံ— အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တိကာ, အတ္ထိ ဗာဟိရာ. တတ္ထ ကတမာ အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓာတု? ယံ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာကာသော အာကာသဂတံ အဃံ အဃဂတံ ဝိဝရော ဝိဝရဂတံ အသမ္ဖုဋ္ဌံ မံသလောဟိတေဟိ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ, သေယျထိဒံ— ကဏ္ဏစ္ဆိဒ္ဒံ နာသစ္ဆိဒ္ဒံ မုခဒွါရံ, ယေန စ အသိတပီတခါယိတသာယိတံ အဇ္ဈောဟရတိ, ယတ္ထ စ အသိတပီတခါယိတသာယိတံ သန္တိဋ္ဌတိ, ယေန စ အသိတပီတခါယိတသာယိတံ အဓောဘာဂံ နိက္ခမတိ, ယံ ဝါ ပနညမ္ပိ အတ္ထိ အဇ္ဈတ္တံ ပစ္စတ္တံ အာကာသော အာကာသဂတံ အဃံ အဃဂတံ ဝိဝရော ဝိဝရဂတံ အသမ္ဖုဋ္ဌံ မံသလောဟိတေဟိ အဇ္ဈတ္တံ ဥပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓာတု”.
တတ္ထ ကတမာ ဗာဟိရာ အာကာသဓာတု? ယံ ဗာဟိရံ အာကာသော အာကာသဂတံ အဃံ အဃဂတံ ဝိဝရော ဝိဝရဂတံ အသမ္ဖုဋ္ဌံ စတူဟိ မဟာဘူတေဟိ ဗဟိဒ္ဓါ အနုပါဒိန္နံ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗာဟိရာ အာကာသဓာတု”. ယာ စ အဇ္ဈတ္တိကာ အာကာသဓာတု ယာ စ ဗာဟိရာ အာကာသဓာတု, တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ— အယံ ဝုစ္စတိ “အာကာသဓာတု”. (5)
တတ္ထ ကတမာ ဝိညာဏဓာတု? စက္ခုဝိညာဏဓာတု, သောတဝိညာဏဓာတု, ဃာနဝိညာဏဓာတု, ဇိဝှါဝိညာဏဓာတု, ကာယဝိညာဏဓာတု, မနောဝိညာဏဓာတု— အယံ ဝုစ္စတိ “ဝိညာဏဓာတု”. (6)
ဣမာ ဆ ဓာတုယော.
အပရာပိ ဆ ဓာတုယော— သုခဓာတု, ဒုက္ခဓာတု, သောမနဿဓာတု, ဒေါမနဿဓာတု, ဥပေက္ခာဓာတု, အဝိဇ္ဇာဓာတု.
တတ္ထ ကတမာ သုခဓာတု? ယံ ကာယိကံ သာတံ ကာယိကံ သုခံ ကာယသမ္ဖဿဇံ သာတံ သုခံ ဝေဒယိတံ ကာယသမ္ဖဿဇာ သာတာ သုခါ ဝေဒနာ— အယံ ဝုစ္စတိ “သုခဓာတု”. (1)
တတ္ထ ကတမာ ဒုက္ခဓာတု? ယံ ကာယိကံ အသာတံ ကာယိကံ ဒုက္ခံ ကာယသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ ကာယသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဒုက္ခဓာတု”. (2)
တတ္ထ ကတမာ သောမနဿဓာတု? ယံ စေတသိကံ သာတံ စေတသိကံ သုခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ သာတံ သုခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ သာတာ သုခါ ဝေဒနာ— အယံ ဝုစ္စတိ “သောမနဿဓာတု”. (3)
တတ္ထ ကတမာ ဒေါမနဿဓာတု? ယံ စေတသိကံ အသာတံ စေတသိကံ ဒုက္ခံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အသာတံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အသာတာ ဒုက္ခာ ဝေဒနာ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဒေါမနဿဓာတု”. (4)
တတ္ထ ကတမာ ဥပေက္ခာဓာတု? ယံ စေတသိကံ နေဝ သာတံ နာသာတံ စေတောသမ္ဖဿဇံ အဒုက္ခမသုခံ ဝေဒယိတံ စေတောသမ္ဖဿဇာ အဒုက္ခမသုခါ ဝေဒနာ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဥပေက္ခာဓာတု”. (5)
တတ္ထ ကတမာ အဝိဇ္ဇာဓာတု? ယံ အညာဏံ အဒဿနံ အနဘိသမယော အနနုဗောဓော အသမ္ဗောဓော အပ္ပဋိဝေဓော အသင်္ဂါဟဏာ အပရိယောဂါဟဏာ အသမပေက္ခနာ အပစ္စဝေက္ခဏာ အပစ္စက္ခကမ္မံ ဒုမ္မေဇ္ဈံ ဗာလျံ အသမ္ပဇညံ မောဟော ပမောဟော သမ္မောဟော အဝိဇ္ဇာ အဝိဇ္ဇောဃော အဝိဇ္ဇာယောဂေါ အဝိဇ္ဇာနုသယော အဝိဇ္ဇာပရိယုဋ္ဌာနံ အဝိဇ္ဇာလင်္ဂီ မောဟော အကုသလမူလံ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဝိဇ္ဇာဓာတု”. (6)
ဣမာ ဆ ဓာတုယော.
အပရာပိ ဆ ဓာတုယော— ကာမဓာတု, ဗျာပါဒဓာတု, ဝိဟိံသာဓာတု, နေက္ခမ္မဓာတု, အဗျာပါဒဓာတု, အဝိဟိံသာဓာတု.
တတ္ထ ကတမာ ကာမဓာတု? ကာမပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော သင်္ကပ္ပေါ အပ္ပနာ ဗျပ္ပနာ စေတသော အဘိနိရောပနာ မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပေါ— အယံ ဝုစ္စတိ ကာမဓာတု. ဟေဋ္ဌတော အဝီစိနိရယံ ပရိယန္တံ ကရိတွာ ဥပရိတော ပရနိမ္မိတဝသဝတ္တီ ဒေဝေ အန္တော ကရိတွာ ယံ ဧတသ္မိံ အန္တရေ ဧတ္ထာဝစရာ ဧတ္ထ ပရိယာပန္နာ ခန္ဓဓာတုအာယတနာ ရူပါ ဝေဒနာ သညာ သင်္ခါရာ ဝိညာဏံ— အယံ ဝုစ္စတိ “ကာမဓာတု”. (1)
တတ္ထ ကတမာ ဗျာပါဒဓာတု? ဗျာပါဒပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော …ပေ… မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပေါ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗျာပါဒဓာတု”. ဒသသု ဝါ အာဃာတဝတ္ထူသု စိတ္တဿ အာဃာတော ပဋိဃာတော ပဋိဃံ ပဋိဝိရောဓော ကောပေါ ပကောပေါ သမ္ပကောပေါ ဒေါသော ပဒေါသော သမ္ပဒေါသော စိတ္တဿ ဗျာပတ္တိ မနောပဒေါသော ကောဓော ကုဇ္ဈနာ ကုဇ္ဈိတတ္တံ ဒေါသော ဒုဿနာ ဒုဿိတတ္တံ ဗျာပတ္တိ ဗျာပဇ္ဇနာ ဝိရောဓော ပဋိဝိရောဓော စဏ္ဍိက္ကံ အသုရောပေါ အနတ္တမနတာ စိတ္တဿ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဗျာပါဒဓာတု”. (2)
တတ္ထ ကတမာ ဝိဟိံသာဓာတု? ဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော …ပေ… မိစ္ဆာသင်္ကပ္ပေါ— အယံ ဝုစ္စတိ “ဝိဟိံသာဓာတု”. ဣဓေကစ္စော ပါဏိနာ ဝါ လေဍ္ဍုနာ ဝါ ဒဏ္ဍေန ဝါ သတ္ထေန ဝါ ရဇ္ဇုယာ ဝါ အညတရညတရေန သတ္တေ ဝိဟေဌေတိ, ယာ ဧဝရူပါ ဟေဌနာ ဝိဟေဌနာ ဟိံသနာ ဝိဟိံသနာ ရောသနာ ဝိရောသနာ ပရူပဃာတော— အယံ ဝုစ္စတိ “ဝိဟိံသာဓာတု”. (3)
တတ္ထ ကတမာ နေက္ခမ္မဓာတု? နေက္ခမ္မပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော …ပေ… သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ— အယံ ဝုစ္စတိ “နေက္ခမ္မဓာတု”. သဗ္ဗေပိ ကုသလာ ဓမ္မာ “နေက္ခမ္မဓာတု”. (4)
တတ္ထ ကတမာ အဗျာပါဒဓာတု? အဗျာပါဒပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော …ပေ… သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဗျာပါဒဓာတု”. ယာ သတ္တေသု မေတ္တိ မေတ္တာယနာ မေတ္တာယိတတ္တံ မေတ္တာစေတောဝိမုတ္တိ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဗျာပါဒဓာတု”. (5)
တတ္ထ ကတမာ အဝိဟိံသာဓာတု? အဝိဟိံသာပဋိသံယုတ္တော တက္ကော ဝိတက္ကော သင်္ကပ္ပေါ အပ္ပနာ ဗျပ္ပနာ စေတသော အဘိနိရောပနာ သမ္မာသင်္ကပ္ပေါ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဝိဟိံသာဓာတု”. ယာ သတ္တေသု ကရုဏာ ကရုဏာယနာ ကရုဏာယိတတ္တံ ကရုဏာစေတောဝိမုတ္တိ— အယံ ဝုစ္စတိ “အဝိဟိံသာဓာတု”. (6)
ဣမာ ဆ ဓာတုယော.
ဣတိ ဣမာနိ တီဏိ ဆက္ကာနိ တဒေကဇ္ဈံ အဘိသညူဟိတွာ အဘိသင်္ခိပိတွာ အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော ဟောန္တိ.
သုတ္တန္တဘာဇနီယံ.