9.3 จิตฺตานุปสฺสนา
กถญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ? อิธ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สราคํ วา จิตฺตํ ‘สราคํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (1)
วีตราคํ วา จิตฺตํ ‘วีตราคํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (2)
สโทสํ วา จิตฺตํ ‘สโทสํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (3)
วีตโทสํ วา จิตฺตํ ‘วีตโทสํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (4)
สโมหํ วา จิตฺตํ ‘สโมหํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (5)
วีตโมหํ วา จิตฺตํ ‘วีตโมหํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (6)
สํขิตฺตํ วา จิตฺตํ ‘สํขิตฺตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (7)
วิกฺขิตฺตํ วา จิตฺตํ ‘วิกฺขิตฺตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (8)
มหคฺคตํ วา จิตฺตํ ‘มหคฺคตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (9)
อมหคฺคตํ วา จิตฺตํ ‘อมหคฺคตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (10)
เสาตฺตรํ วา จิตฺตํ ‘เสาตฺตรํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (11)
อนุตฺตรํ วา จิตฺตํ ‘อนุตฺตรํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (12)
สมาหิตํ วา จิตฺตํ ‘สมาหิตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (13)
อสมาหิตํ วา จิตฺตํ ‘อสมาหิตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (14)
วิมุตฺตํ วา จิตฺตํ ‘วิมุตฺตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (15)
อวิมุตฺตํ วา จิตฺตํ ‘อวิมุตฺตํ จิตฺตนฺ’ติ ปชานาติ. (15)
อิติ อชฺฌตฺตํ วา จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ, พหิทฺธา วา จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ, อชฺฌตฺตพหิทฺธา วา จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ. สมุทยธมฺมานุปสฺสี วา จิตฺตสฺมิํ วิหรติ, วยธมฺมานุปสฺสี วา จิตฺตสฺมิํ วิหรติ, สมุทยวยธมฺมานุปสฺสี วา จิตฺตสฺมิํ วิหรติ, ‘อตฺถิ จิตฺตนฺ’ติ วา ปนสฺส สติ ปจฺจุปฏฺฐิตา โหติ ยาวเทว ญาณมตฺตาย ปฏิสฺสติมตฺตาย อนิสฺสิโต จ วิหรติ, น จ กิญฺจิ โลเก อุปาทิยติ. เอวมฺปิ โข, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ จิตฺเต จิตฺตานุปสฺสี วิหรติ.
จิตฺตานุปสฺสนา นิฏฺฐิตา.