10.3 ติก
อตฺถิ โข, อาวุโส, เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ตโย ธมฺมา สมฺมทกฺขาตา. ตตฺถ สพฺเพเหว สงฺคายิตพฺพํ …เป… อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ. กตเม ตโย?
ตีณิ อกุสลมูลานิ— โลโภ อกุสลมูลํ, โทโส อกุสลมูลํ, โมโห อกุสลมูลํ. (1)
ตีณิ กุสลมูลานิ— อโลโภ กุสลมูลํ, อโทโส กุสลมูลํ, อโมโห กุสลมูลํ. (2)
ตีณิ ทุจฺจริตานิ— กายทุจฺจริตํ, วจีทุจฺจริตํ, มโนทุจฺจริตํ. (3)
ตีณิ สุจริตานิ— กายสุจริตํ, วจีสุจริตํ, มโนสุจริตํ. (4)
ตโย อกุสลวิตกฺกา— กามวิตกฺโก, พฺยาปาทวิตกฺโก, วิหิํสาวิตกฺโก. (5)
ตโย กุสลวิตกฺกา— เนกฺขมฺมวิตกฺโก, อพฺยาปาทวิตกฺโก, อวิหิํสาวิตกฺโก. (6)
ตโย อกุสลสงฺกปฺปา— กามสงฺกปฺโป, พฺยาปาทสงฺกปฺโป, วิหิํสาสงฺกปฺโป. (7)
ตโย กุสลสงฺกปฺปา— เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป, อพฺยาปาทสงฺกปฺโป, อวิหิํสาสงฺกปฺโป. (8)
ติโสฺส อกุสลสญฺญา— กามสญฺญา, พฺยาปาทสญฺญา, วิหิํสาสญฺญา. (9)
ติโสฺส กุสลสญฺญา— เนกฺขมฺมสญฺญา, อพฺยาปาทสญฺญา, อวิหิํสาสญฺญา. (10)
ติโสฺส อกุสลธาตุโย— กามธาตุ, พฺยาปาทธาตุ, วิหิํสาธาตุ. (11)
ติโสฺส กุสลธาตุโย— เนกฺขมฺมธาตุ, อพฺยาปาทธาตุ, อวิหิํสาธาตุ. (12)
อปราปิ ติโสฺส ธาตุโย— กามธาตุ, รูปธาตุ, อรูปธาตุ. (13)
อปราปิ ติโสฺส ธาตุโย— รูปธาตุ, อรูปธาตุ, นิโรธธาตุ. (14)
อปราปิ ติโสฺส ธาตุโย— หีนธาตุ, มชฺฌิมธาตุ, ปณีตธาตุ. (15)
ติโสฺส ตณฺหา— กามตณฺหา, ภวตณฺหา, วิภวตณฺหา. (16)
อปราปิ ติโสฺส ตณฺหา— กามตณฺหา, รูปตณฺหา, อรูปตณฺหา. (17)
อปราปิ ติโสฺส ตณฺหา— รูปตณฺหา, อรูปตณฺหา, นิโรธตณฺหา. (18)
ตีณิ สํโยชนานิ— สกฺกายทิฏฺฐิ, วิจิกิจฺฉา, สีลพฺพตปรามาโส. (19)
ตโย อาสวา— กามาสโว, ภวาสโว, อวิชฺชาสโว. (20)
ตโย ภวา— กามภโว, รูปภโว, อรูปภโว. (21)
ติโสฺส เอสนา— กาเมสนา, ภเวสนา, พฺรหฺมจริเยสนา. (22)
ติโสฺส วิธา— เสโยฺยหมสฺมีติ วิธา, สทิโสหมสฺมีติ วิธา, หีโนหมสฺมีติ วิธา. (23)
ตโย อทฺธา— อตีโต อทฺธา, อนาคโต อทฺธา, ปจฺจุปฺปนฺโน อทฺธา. (24)
ตโย อนฺตา— สกฺกาโย อนฺโต, สกฺกายสมุทโย อนฺโต, สกฺกายนิโรโธ อนฺโต. (25)
ติโสฺส เวทนา— สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนา. (26)
ติโสฺส ทุกฺขตา— ทุกฺขทุกฺขตา, สงฺขารทุกฺขตา, วิปริณามทุกฺขตา. (27)
ตโย ราสี— มิจฺฉตฺตนิยโต ราสิ, สมฺมตฺตนิยโต ราสิ, อนิยโต ราสิ. (28)
ตโย ตมา— อตีตํ วา อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ, อนาคตํ วา อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ, เอตรหิ วา ปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธานํ อารพฺภ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ. (29)
ตีณิ ตถาคตสฺส อรกฺเขยฺยานิ— ปริสุทฺธกายสมาจาโร อาวุโส ตถาคโต, นตฺถิ ตถาคตสฺส กายทุจฺจริตํ, ยํ ตถาคโต รกฺเขยฺย— ‘มา เม อิทํ ปโร อญฺญาสี’ติ. ปริสุทฺธวจีสมาจาโร อาวุโส, ตถาคโต, นตฺถิ ตถาคตสฺส วจีทุจฺจริตํ, ยํ ตถาคโต รกฺเขยฺย— ‘มา เม อิทํ ปโร อญฺญาสี’ติ. ปริสุทฺธมโนสมาจาโร, อาวุโส, ตถาคโต, นตฺถิ ตถาคตสฺส มโนทุจฺจริตํ ยํ ตถาคโต รกฺเขยฺย— ‘มา เม อิทํ ปโร อญฺญาสี’ติ. (30)
ตโย กิญฺจนา— ราโค กิญฺจนํ, โทโส กิญฺจนํ, โมโห กิญฺจนํ. (31)
ตโย อคฺคี— ราคคฺคิ, โทสคฺคิ, โมหคฺคิ. (32)
อปเรปิ ตโย อคฺคี— อาหุเนยฺยคฺคิ, คหปตคฺคิ, ทกฺขิเณยฺยคฺคิ. (33)
ติวิเธน รูปสงฺคโห— สนิทสฺสนสปฺปฏิฆํ รูปํ, อนิทสฺสนสปฺปฏิฆํ รูปํ, อนิทสฺสนอปฺปฏิฆํ รูปํ. (34)
ตโย สงฺขารา— ปุญฺญาภิสงฺขาโร, อปุญฺญาภิสงฺขาโร, อาเนญฺชาภิสงฺขาโร. (35)
ตโย ปุคฺคลา— เสกฺโข ปุคฺคโล, อเสกฺโข ปุคฺคโล, เนวเสกฺโข นาเสกฺโข ปุคฺคโล. (36)
ตโย เถรา— ชาติเถโร, ธมฺมเถโร, สมฺมุติเถโร. (37)
ตีณิ ปุญฺญกิริยวตฺถูนิ— ทานมยํ ปุญฺญกิริยวตฺถุ, สีลมยํ ปุญฺญกิริยวตฺถุ, ภาวนามยํ ปุญฺญกิริยวตฺถุ. (38)
ตีณิ โจทนาวตฺถูนิ— ทิฏฺเฐน, สุเตน, ปริสงฺกาย. (39)
ติโสฺส กามูปปตฺติโย— สนฺตาวุโส สตฺตา ปจฺจุปฏฺฐิตกามา, เต ปจฺจุปฏฺฐิเตสุ กาเมสุ วสํ วตฺเตนฺติ, เสยฺยถาปิ มนุสฺสา เอกจฺเจ จ เทวา เอกจฺเจ จ วินิปาติกา. อยํ ปฐมา กามูปปตฺติ. สนฺตาวุโส, สตฺตา นิมฺมิตกามา, เต นิมฺมินิตฺวา นิมฺมินิตฺวา กาเมสุ วสํ วตฺเตนฺติ, เสยฺยถาปิ เทวา นิมฺมานรตี. อยํ ทุติยา กามูปปตฺติ. สนฺตาวุโส สตฺตา ปรนิมฺมิตกามา, เต ปรนิมฺมิเตสุ กาเมสุ วสํ วตฺเตนฺติ, เสยฺยถาปิ เทวา ปรนิมฺมิตวสวตฺตี. อยํ ตติยา กามูปปตฺติ. (40)
ติโสฺส สุขูปปตฺติโย— สนฺตาวุโส สตฺตา อุปฺปาเทตฺวา อุปฺปาเทตฺวา สุขํ วิหรนฺติ, เสยฺยถาปิ เทวา พฺรหฺมกายิกา. อยํ ปฐมา สุขูปปตฺติ. สนฺตาวุโส, สตฺตา สุเขน อภิสนฺนา ปริสนฺนา ปริปูรา ปริปฺผุฏา. เต กทาจิ กรหจิ อุทานํ อุทาเนนฺติ— ‘อโห สุขํ, อโห สุขนฺ’ติ, เสยฺยถาปิ เทวา อาภสฺสรา. อยํ ทุติยา สุขูปปตฺติ. สนฺตาวุโส, สตฺตา สุเขน อภิสนฺนา ปริสนฺนา ปริปูรา ปริปฺผุฏา. เต สนฺตํเยว ตุสิตา สุขํ ปฏิสํเวเทนฺติ, เสยฺยถาปิ เทวา สุภกิณฺหา. อยํ ตติยา สุขูปปตฺติ. (41)
ติโสฺส ปญฺญา— เสกฺขา ปญฺญา, อเสกฺขา ปญฺญา, เนวเสกฺขานาเสกฺขา ปญฺญา. (42)
อปราปิ ติโสฺส ปญฺญา— จินฺตามยา ปญฺญา, สุตมยา ปญฺญา, ภาวนามยา ปญฺญา. (43)
ตีณาวุธานิ— สุตาวุธํ, ปวิเวกาวุธํ, ปญฺญาวุธํ. (44)
ตีณินฺทฺริยานิ— อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ, อญฺญินฺทฺริยํ, อญฺญาตาวินฺทฺริยํ. (45)
ตีณิ จกฺขูนิ— มํสจกฺขุ, ทิพฺพจกฺขุ, ปญฺญาจกฺขุ. (46)
ติโสฺส สิกฺขา— อธิสีลสิกฺขา, อธิจิตฺตสิกฺขา, อธิปญฺญาสิกฺขา. (47)
ติโสฺส ภาวนา— กายภาวนา, จิตฺตภาวนา, ปญฺญาภาวนา. (48)
ตีณิ อนุตฺตริยานิ— ทสฺสนานุตฺตริยํ, ปฏิปทานุตฺตริยํ, วิมุตฺตานุตฺตริยํ. (49)
ตโย สมาธี— สวิตกฺกสวิจาโร สมาธิ, อวิตกฺกวิจารมตฺโต สมาธิ, อวิตกฺกอวิจาโร สมาธิ. (50)
อปเรปิ ตโย สมาธี— สุญฺญโต สมาธิ, อนิมิตฺโต สมาธิ, อปฺปณิหิโต สมาธิ. (51)
ตีณิ โสเจยฺยานิ— กายโสเจยฺยํ, วจีโสเจยฺยํ, มโนโสเจยฺยํ. (52)
ตีณิ โมเนยฺยานิ— กายโมเนยฺยํ, วจีโมเนยฺยํ, มโนโมเนยฺยํ. (53)
ตีณิ โกสลฺลานิ— อายโกสลฺลํ, อปายโกสลฺลํ, อุปายโกสลฺลํ. (54)
ตโย มทา— อาโรคฺยมโท, โยพฺพนมโท, ชีวิตมโท. (55)
ตีณิ อาธิปเตยฺยานิ— อตฺตาธิปเตยฺยํ, โลกาธิปเตยฺยํ, ธมฺมาธิปเตยฺยํ. (56)
ตีณิ กถาวตฺถูนิ— อตีตํ วา อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย— ‘เอวํ อโหสิ อตีตมทฺธานนฺ’ติ; อนาคตํ วา อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย— ‘เอวํ ภวิสฺสติ อนาคตมทฺธานนฺ’ติ; เอตรหิ วา ปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธานํ อารพฺภ กถํ กเถยฺย— ‘เอวํ โหติ เอตรหิ ปจฺจุปฺปนฺนํ อทฺธานนฺ’ติ. (57)
ติโสฺส วิชฺชา— ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณํ วิชฺชา, สตฺตานํ จุตูปปาเตญาณํ วิชฺชา, อาสวานํ ขเยญาณํ วิชฺชา. (58)
ตโย วิหารา— ทิพฺโพ วิหาโร, พฺรหฺมา วิหาโร, อริโย วิหาโร. (59)
ตีณิ ปาฏิหาริยานิ— อิทฺธิปาฏิหาริยํ, อาเทสนาปาฏิหาริยํ, อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (60)
อิเม โข, อาวุโส, เตน ภควตา ชานตา ปสฺสตา อรหตา สมฺมาสมฺพุทฺเธน ตโย ธมฺมา สมฺมทกฺขาตา. ตตฺถ สพฺเพเหว สงฺคายิตพฺพํ …เป… อตฺถาย หิตาย สุขาย เทวมนุสฺสานํ.