2.2.2 ปริสุทฺธปปฏิกปฺปตฺตกถา
“อิธ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา น อตฺตมโน โหติ น ปริปุณฺณสงฺกปฺโป. ยมฺปิ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา น อตฺตมโน โหติ น ปริปุณฺณสงฺกปฺโป. เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา น อตฺตานุกฺกํเสติ น ปรํ วมฺเภติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา น มชฺชติ น มุจฺฉติ น ปมาทมาปชฺชติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา ลาภสกฺการสิโลกํ อภินิพฺพตฺเตติ, โส เตน ลาภสกฺการสิโลเกน น อตฺตมโน โหติ น ปริปุณฺณสงฺกปฺโป …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา ลาภสกฺการสิโลกํ อภินิพฺพตฺเตติ, โส เตน ลาภสกฺการสิโลเกน น อตฺตานุกฺกํเสติ น ปรํ วมฺเภติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตปํ สมาทิยติ, โส เตน ตปสา ลาภสกฺการสิโลกํ อภินิพฺพตฺเตติ, โส เตน ลาภสกฺการสิโลเกน น มชฺชติ น มุจฺฉติ น ปมาทมาปชฺชติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี โภชเนสุ น โวทาสํ อาปชฺชติ— ‘อิทํ เม ขมติ, อิทํ เม นกฺขมตี’ติ. โส ยญฺจ ขฺวสฺส นกฺขมติ, ตํ อนเปกฺโข ปชหติ. ยํ ปนสฺส ขมติ, ตํ อคธิโต อมุจฺฉิโต อนชฺฌาปนฺโน อาทีนวทสฺสาวี นิสฺสรณปญฺโญ ปริภุญฺชติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี น ตปํ สมาทิยติ ลาภสกฺการสิโลกนิกนฺติเหตุ— ‘สกฺกริสฺสนฺติ มํ ราชาโน ราชมหามตฺตา ขตฺติยา พฺราหฺมณา คหปติกา ติตฺถิยา’ติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี อญฺญตรํ สมณํ วา พฺราหฺมณํ วา นาปสาเทตา โหติ— ‘กิํ ปนายํ สมฺพหุลาชีโว สพฺพํ สมฺภกฺเขติ. เสยฺยถิทํ— มูลพีชํ ขนฺธพีชํ ผฬุพีชํ อคฺคพีชํ พีชพีชเมว ปญฺจมํ, อสนิวิจกฺกํ ทนฺตกูฏํ, สมณปฺปวาเทนา’ติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ปสฺสติ อญฺญตรํ สมณํ วา พฺราหฺมณํ วา กุเลสุ สกฺกริยมานํ ครุ กริยมานํ มานิยมานํ ปูชิยมานํ. ทิสฺวา ตสฺส น เอวํ โหติ— ‘อิมญฺหิ นาม สมฺพหุลาชีวํ กุเลสุ สกฺกโรนฺติ ครุํ กโรนฺติ มาเนนฺติ ปูเชนฺติ. มํ ปน ตปสฺสิํ ลูขาชีวิํ กุเลสุ น สกฺกโรนฺติ น ครุํ กโรนฺติ น มาเนนฺติ น ปูเชนฺตี’ติ, อิติ โส อิสฺสามจฺฉริยํ กุเลสุ นุปฺปาเทตา โหติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี น อาปาถกนิสาที โหติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี น อตฺตานํ อทสฺสยมาโน กุเลสุ จรติ— ‘อิทมฺปิ เม ตปสฺมิํ, อิทมฺปิ เม ตปสฺมินฺ’ติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี น กิญฺจิเทว ปฏิจฺฉนฺนํ เสวติ, โส— ‘ขมติ เต อิทนฺ’ติ ปุฏฺโฐ สมาโน อกฺขมมานํ อาห— ‘นกฺขมตี’ติ. ขมมานํ อาห— ‘ขมตี’ติ. อิติ โส สมฺปชานมุสา น ภาสิตา โหติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี ตถาคตสฺส วา ตถาคตสาวกสฺส วา ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส สนฺตํเยว ปริยายํ อนุญฺเญยฺยํ อนุชานาติ …เป… เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี อกฺโกธโน โหติ อนุปนาหี. ยมฺปิ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี อกฺโกธโน โหติ อนุปนาหี เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ปุน จปรํ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี อมกฺขี โหติ อปฬาสี …เป… อนิสฺสุกี โหติ อมจฺฉรี… อสโฐ โหติ อมายาวี… อตฺถทฺโธ โหติ อนติมานี… น ปาปิจฺโฉ โหติ น ปาปิกานํ อิจฺฉานํ วสํ คโต… น มิจฺฉาทิฏฺฐิโก โหติ น อนฺตคฺคาหิกาย ทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโต… น สนฺทิฏฺฐิปรามาสี โหติ น อาธานคฺคาหี สุปฺปฏินิสฺสคฺคี. ยมฺปิ, นิโคฺรธ, ตปสฺสี น สนฺทิฏฺฐิปรามาสี โหติ น อาธานคฺคาหี สุปฺปฏินิสฺสคฺคี. เอวํ โส ตสฺมิํ ฐาเน ปริสุทฺโธ โหติ.
ตํ กิํ มญฺญสิ, นิโคฺรธ, ยทิ เอวํ สนฺเต ตโปชิคุจฺฉา ปริสุทฺธา วา โหติ อปริสุทฺธา วา”ติ? “อทฺธา โข, ภนฺเต, เอวํ สนฺเต ตโปชิคุจฺฉา ปริสุทฺธา โหติ โน อปริสุทฺธา, อคฺคปฺปตฺตา จ สารปฺปตฺตา จา”ติ. “น โข, นิโคฺรธ, เอตฺตาวตา ตโปชิคุจฺฉา อคฺคปฺปตฺตา จ โหติ สารปฺปตฺตา จ; อปิ จ โข ปปฏิกปฺปตฺตา โหตี”ติ.