7.11 เอณิชงฺฆลกฺขณํ
“ยมฺปิ, ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน สกฺกจฺจํ วาเจตา อโหสิ สิปฺปํ วา วิชฺชํ วา จรณํ วา กมฺมํ วา— ‘กินฺติเม ขิปฺปํ วิชาเนยฺยุํ, ขิปฺปํ ปฏิปชฺเชยฺยุํ, น จิรํ กิลิเสฺสยฺยุนฺ’”ติ. โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา …เป… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมํ มหาปุริสลกฺขณํ ปฏิลภติ. เอณิชงฺโฆ โหติ.
โส เตน ลกฺขเณน สมนฺนาคโต สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี …เป… ราชา สมาโน กิํ ลภติ? ยานิ ตานิ ราชารหานิ ราชงฺคานิ ราชูปโภคานิ ราชานุจฺฉวิกานิ ตานิ ขิปฺปํ ปฏิลภติ. ราชา สมาโน อิทํ ลภติ …เป… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? ยานิ ตานิ สมณารหานิ สมณงฺคานิ สมณูปโภคานิ สมณานุจฺฉวิกานิ, ตานิ ขิปฺปํ ปฏิลภติ. พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ”. เอตมตฺถํ ภควา อโวจ.
ตตฺเถตํ วุจฺจติ—
“สิปฺเปสุ วิชฺชาจรเณสุ กมฺเมสุ,
กถํ วิชาเนยฺยุํ ลหุนฺติ อิจฺฉติ;
ยทูปฆาตาย น โหติ กสฺสจิ,
วาเจติ ขิปฺปํ น จิรํ กิลิสฺสติ.
ตํ กมฺมํ กตฺวา กุสลํ สุขุทฺรยํ,
ชงฺฆา มนุญฺญา ลภเต สุสณฺฐิตา;
วฏฺฏา สุชาตา อนุปุพฺพมุคฺคตา,
อุทฺธคฺคโลมา สุขุมตฺตโจตฺถตา._
เอเณยฺยชงฺโฆติ ตมาหุ ปุคฺคลํ,
สมฺปตฺติยา ขิปฺปมิธาหุ ลกฺขณํ;
เคหานุโลมานิ ยทาภิกงฺขติ,
อปพฺพชํ ขิปฺปมิธาธิคจฺฉติ.
สเจ จ ปพฺพชฺชมุเปติ ตาทิโส,
เนกฺขมฺมฉนฺทาภิรโต วิจกฺขโณ;
อนุจฺฉวิกสฺส ยทานุโลมิกํ,
ตํ วินฺทติ ขิปฺปมโนมวิกฺกโม”ติ.