7.23 อุณฺหีสสีสลกฺขณํ
“ยมฺปิ, ภิกฺขเว, ตถาคโต ปุริมํ ชาติํ ปุริมํ ภวํ ปุริมํ นิเกตํ ปุพฺเพ มนุสฺสภูโต สมาโน พหุชนปุพฺพงฺคโม อโหสิ กุสเลสุ ธมฺเมสุ พหุชนปาโมกฺโข กายสุจริเต วจีสุจริเต มโนสุจริเต ทานสํวิภาเค สีลสมาทาเน อุโปสถุปวาเส มตฺเตยฺยตาย เปตฺเตยฺยตาย สามญฺญตาย พฺรหฺมญฺญตาย กุเล เชฏฺฐาปจายิตาย อญฺญตรญฺญตเรสุ จ อธิกุสเลสุ ธมฺเมสุ. โส ตสฺส กมฺมสฺส กฏตฺตา …เป… โส ตโต จุโต อิตฺถตฺตํ อาคโต สมาโน อิมํ มหาปุริสลกฺขณํ ปฏิลภติ— อุณฺหีสสีโส โหติ.
โส เตน ลกฺขเณน สมนฺนาคโต สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ, ราชา โหติ จกฺกวตฺตี …เป… ราชา สมาโน กิํ ลภติ? มหาสฺส ชโน อนฺวายิโก โหติ, พฺราหฺมณคหปติกา เนคมชานปทา คณกมหามตฺตา อนีกฏฺฐา โทวาริกา อมจฺจา ปาริสชฺชา ราชาโน โภคิยา กุมารา. ราชา สมาโน อิทํ ลภติ …เป… พุทฺโธ สมาโน กิํ ลภติ? มหาสฺส ชโน อนฺวายิโก โหติ, ภิกฺขู ภิกฺขุนิโย อุปาสกา อุปาสิกาโย เทวา มนุสฺสา อสุรา นาคา คนฺธพฺพา. พุทฺโธ สมาโน อิทํ ลภติ”. เอตมตฺถํ ภควา อโวจ.
ตตฺเถตํ วุจฺจติ—
“ปุพฺพงฺคโม สุจริเตสุ อหุ,
ธมฺเมสุ ธมฺมจริยาภิรโต;
อนฺวายิโก พหุชนสฺส อหุ,
สคฺเคสุ เวทยิตฺถ ปุญฺญผลํ.
เวทิตฺวา โส สุจริตสฺส ผลํ,
อุณฺหีสสีสตฺตมิธชฺฌคมา;_
พฺยากํสุ พฺยญฺชนนิมิตฺตธรา,
ปุพฺพงฺคโม พหุชนํ เหสฺสติ.
ปฏิโภคิยา มนุเชสุ อิธ,
ปุพฺเพว ตสฺส อภิหรนฺติ ตทา;
ยทิ ขตฺติโย ภวติ ภูมิปติ,
ปฏิหารกํ พหุชเน ลภติ.
อถ เจปิ ปพฺพชติ โส มนุโช,
ธมฺเมสุ โหติ ปคุโณ วิสวี;
ตสฺสานุสาสนิคุณาภิรโต,
อนฺวายิโก พหุชโน ภวตี”ติ.