2.3 สามญฺญผลปุจฺฉา
อถ โข ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต ยาวติกา นาคสฺส ภูมิ นาเคน คนฺตฺวา, นาคา ปจฺโจโรหิตฺวา, ปตฺติโกว เยน มณฺฑลมาฬสฺส ทฺวารํ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ชีวกํ โกมารภจฺจํ เอตทโวจ— “กหํ ปน, สมฺม ชีวก, ภควา”ติ? “เอโส, มหาราช, ภควา; เอโส, มหาราช, ภควา มชฺฌิมํ ถมฺภํ นิสฺสาย ปุรตฺถาภิมุโข นิสินฺโน ปุรกฺขโต ภิกฺขุสํฆสฺสา”ติ.
อถ โข ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ. เอกมนฺตํ ฐิโต โข ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต ตุณฺหีภูตํ ตุณฺหีภูตํ ภิกฺขุสํฆํ อนุวิโลเกตฺวา รหทมิว วิปฺปสนฺนํ อุทานํ อุทาเนสิ— “อิมินา เม อุปสเมน อุทยภทฺโท กุมาโร สมนฺนาคโต โหตุ, เยเนตรหิ อุปสเมน ภิกฺขุสํโฆ สมนฺนาคโต”ติ. “อคมา โข ตฺวํ, มหาราช, ยถาเปมนฺ”ติ. “ปิโย เม, ภนฺเต, อุทยภทฺโท กุมาโร. อิมินา เม, ภนฺเต, อุปสเมน อุทยภทฺโท กุมาโร สมนฺนาคโต โหตุ เยเนตรหิ อุปสเมน ภิกฺขุสํโฆ สมนฺนาคโต”ติ.
อถ โข ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา, ภิกฺขุสํฆสฺส อญฺชลิํ ปณาเมตฺวา, เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ราชา มาคโธ อชาตสตฺตุ เวเทหิปุตฺโต ภควนฺตํ เอตทโวจ— “ปุจฺเฉยฺยามหํ, ภนฺเต, ภควนฺตํ กญฺจิเทว เทสํ; สเจ เม ภควา โอกาสํ กโรติ ปญฺหสฺส เวยฺยากรณายา”ติ. “ปุจฺฉ, มหาราช, ยทากงฺขสี”ติ.
“ยถา นุ โข อิมานิ, ภนฺเต, ปุถุสิปฺปายตนานิ, เสยฺยถิทํ— หตฺถาโรหา อสฺสาโรหา รถิกา ธนุคฺคหา เจลกา จลกา ปิณฺฑทายกา อุคฺคา ราชปุตฺตา ปกฺขนฺทิโน มหานาคา สูรา จมฺมโยธิโน ทาสิกปุตฺตา อาฬาริกา กปฺปกา นฺหาปกา สูทา มาลการา รชกา เปสการา นฬการา กุมฺภการา คณกา มุทฺทิกา, ยานิ วา ปนญฺญานิปิ เอวํคตานิ ปุถุสิปฺปายตนานิ, เต ทิฏฺเฐว ธมฺเม สนฺทิฏฺฐิกํ สิปฺปผลํ อุปชีวนฺติ; เต เตน อตฺตานํ สุเขนฺติ ปีเณนฺติ, มาตาปิตโร สุเขนฺติ ปีเณนฺติ, ปุตฺตทารํ สุเขนฺติ ปีเณนฺติ, มิตฺตามจฺเจ สุเขนฺติ ปีเณนฺติ, สมณพฺราหฺมเณสุ อุทฺธคฺคิกํ ทกฺขิณํ ปติฏฺฐเปนฺติ โสวคฺคิกํ สุขวิปากํ สคฺคสํวตฺตนิกํ. สกฺกา นุ โข, ภนฺเต, เอวเมว ทิฏฺเฐว ธมฺเม สนฺทิฏฺฐิกํ สามญฺญผลํ ปญฺญเปตุนฺ”ติ?
“อภิชานาสิ โน ตฺวํ, มหาราช, อิมํ ปญฺหํ อญฺเญ สมณพฺราหฺมเณ ปุจฺฉิตา”ติ? “อภิชานามหํ, ภนฺเต, อิมํ ปญฺหํ อญฺเญ สมณพฺราหฺมเณ ปุจฺฉิตา”ติ. “ยถา กถํ ปน เต, มหาราช, พฺยากริํสุ, สเจ เต อครุ ภาสสฺสู”ติ. “น โข เม, ภนฺเต, ครุ, ยตฺถสฺส ภควา นิสินฺโน, ภควนฺตรูโป วา”ติ. “เตน หิ, มหาราช, ภาสสฺสู”ติ.