41.5 อุปสิวตฺเถรอปทาน
“หิมวนฺตสฺสาวิทูเร,
อโนโม นาม ปพฺพโต;
อสฺสโม สุกโต มยฺหํ,
ปณฺณสาลา สุมาปิตา.
นที จ สนฺทตี ตตฺถ,
สุปติตฺถา มโนรมา;
อนูปติตฺเถ ชายนฺติ,
ปทุมุปฺปลกา พหู.
ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา,
พลชา มุญฺชโรหิตา;
มจฺฉกจฺฉปสญฺฉนฺนา,
นทิกา สนฺทเต ตทา.
ติมิรา ปุปฺผิตา ตตฺถ,
อโสกา ขุทฺทมาลกา;
ปุนฺนาคา คิริปุนฺนาคา,
สมฺปวนฺติ มมสฺสมํ.
กุฏชา ปุปฺผิตา ตตฺถ,
ติณสูลวนานิ จ;
สาลา จ สฬลา ตตฺถ,
จมฺปกา ปุปฺผิตา พหู.
อชฺชุนา อติมุตฺตา จ,
มหานามา จ ปุปฺผิตา;
อสนา มธุคนฺธี จ,
ปุปฺผิตา เต มมสฺสเม.
อุทฺทาลกา ปาฏลิกา,_
ยูถิกา จ ปิยงฺคุกา;
พิมฺพิชาลกสญฺฉนฺนา,
สมนฺตา อฑฺฒโยชนํ.
มาตคฺคารา สตฺตลิโย,
ปาฏลี สินฺทุวารกา;
องฺโกลกา พหู ตตฺถ,
ตาลกุฏฺฐิ จ ปุปฺผิตา;
เสเลยฺยกา พหู ตตฺถ,
ปุปฺผิตา มม อสฺสเม.
เอเตสุ ปุปฺผชาเตสุ,
โสภนฺติ ปาทปา พหู;
สมนฺตา เตน คนฺเธน,
วายเต มม อสฺสโม.
หรีตกา อามลกา,
อมฺพชมฺพุวิภีตกา;
โกลา ภลฺลาตกา พิลฺลา,
ผารุสกผลานิ จ.
ตินฺทุกา จ ปิยาลา จ,
มธุกา กาสุมารโย;
ลพุชา ปนสา ตตฺถ,
กทลี พทรีผลา.
อมฺพาฏกา พหู ตตฺถ,
วลฺลิการผลานิ จ;
พีชปูรสปาริโย,
ผลิตา มม อสฺสเม.
อาฬกา อิสิมุคฺคา จ,
ตโต โมทผลา พหู;
อวฏา ปกฺกภริตา,
ปิลกฺขุทุมฺพรานิ จ.
ปิปฺผลี มรีจา ตตฺถ,
นิโคฺรธา จ กปิตฺถนา;
อุทุมฺพรกา พหโว,_
กณฺฑุปณฺณา จ หริโย.
เอเต จญฺเญ จ พหโว,
ผลิตา อสฺสเม มม;
ปุปฺผรุกฺขาปิ พหโว,
ปุปฺผิตา มม อสฺสเม.
อาลุวา จ กฬมฺพา จ,
พิฬาลี ตกฺกลานิ จ;
อาลกา ตาลกา เจว,
วิชฺชนฺติ อสฺสเม มม.
อสฺสมสฺสาวิทูเร เม,
มหาชาตสฺสโร อหุ;
อจฺโฉทโก สีตชโล,
สุปติตฺโถ มโนรโม.
ปทุมุปฺปลา พหู ตตฺถ,
ปุณฺฑรีกสมายุตา;
มนฺทาลเกหิ สญฺฉนฺนา,
นานาคนฺธสเมริตา.
คพฺภํ คณฺหนฺติ ปทุมา,
อญฺเญ ปุปฺผนฺติ เกสรี;
โอปุปฺผปตฺตา ติฏฺฐนฺติ,
ปทุมากณฺณิกา พหู.
มธุ ภิสมฺหา สวติ,
ขีรํ สปฺปิ มุลาฬิภิ;
สมนฺตา เตน คนฺเธน,
นานาคนฺธสเมริตา.
กุมุทา อมฺพคนฺธิ จ,
นยิตา ทิสฺสเร พหู;
ชาตสฺสรสฺสานุกูลํ,
เกตกา ปุปฺผิตา พหู.
สุผุลฺลา พนฺธุชีวา จ,
เสตวารี สุคนฺธิกา;
กุมฺภิลา สุสุมารา จ,
คหกา ตตฺถ ชายเร.
อุคฺคาหกา อชครา,_
ตตฺถ ชาตสฺสเร พหู;
ปาฐีนา ปาวุสา มจฺฉา,
พลชา มุญฺชโรหิตา.
มจฺฉกจฺฉปสญฺฉนฺนา,
อโถ ปปฏกาหิ จ;
ปาเรวตา รวิหํสา,
กุกุตฺถา จ นทีจรา.
ทินฺทิภา จกฺกวากา จ,
ปมฺปกา ชีวชีวกา;
กลนฺทกา อุกฺกุสา จ,
เสนกา อุทฺธรา พหู.
โกฏฺฐกา สุกโปตา จ,
ตุลิยา จมรา พหู;
กาเรนิโย จ ติลกา,
อุปชีวนฺติ ตํ สรํ._
สีหา พฺยคฺฆา จ ทีปี จ,
อจฺฉโกกตรจฺฉกา;
วานรา กินฺนรา เจว,
ทิสฺสนฺติ มม อสฺสเม.
ตานิ คนฺธานิ ฆายนฺโต,
ภกฺขยนฺโต ผลานหํ;
คนฺโธทกํ ปิวนฺโต จ,
วสามิ มม อสฺสเม.
เอณีมิคา วราหา จ,
ปสทา ขุทฺทรูปกา;
อคฺคิกา โชติกา เจว,
วสนฺติ มม อสฺสเม.
หํสา โกญฺจา มยูรา จ,
สาลิกาปิ จ โกกิลา;
มชฺชาริกา พหู ตตฺถ,
โกสิกา โปฏฺฐสีสกา.
ปิสาจา ทานวา เจว,
กุมฺภณฺฑา รกฺขสา พหู;
ครุฬา ปนฺนคา เจว,
วสนฺติ มม อสฺสเม.
มหานุภาวา อิสโย,
สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
กมณฺฑลุธรา สพฺเพ,
อชินุตฺตรวาสนา;
ชฏาภารภริตาว,
วสนฺติ มม อสฺสเม.
ยุคมตฺตญฺจ เปกฺขนฺตา,
นิปกา สนฺตวุตฺติโน;
ลาภาลาเภน สนฺตุฏฺฐา,
วสนฺติ มม อสฺสเม.
วากจีรํ ธุนนฺตา เต,
โผเฏนฺตาชินจมฺมกํ;
สพเลหิ อุปตฺถทฺธา,
คจฺฉนฺติ อมฺพเร ตทา.
น เต ทกํ อาหรนฺติ,
กฏฺฐํ วา อคฺคิทารุกํ;
สยญฺจ อุปสมฺปนฺนา,
ปาฏิหีรสฺสิทํ ผลํ.
โลหโทณิํ คเหตฺวาน,
วนมชฺเฌ วสนฺติ เต;
กุญฺชราว มหานาคา,
อสมฺภีตาว เกสรี.
อญฺเญ คจฺฉนฺติ โคยานํ,
อญฺเญ ปุพฺพวิเทหกํ;
อญฺเญ จ อุตฺตรกุรุํ,
สกํ พลมวสฺสิตา.
ตโต ปิณฺฑํ อาหริตฺวา,
ปริภุญฺชนฺติ เอกโต;
สพฺเพสํ ปกฺกมนฺตานํ,
อุคฺคเตชาน ตาทินํ._
อชินจมฺมสทฺเทน,
วนํ สทฺทายเต ตทา;
เอทิสา เต มหาวีร,
สิสฺสา อุคฺคตปา มม.
ปริวุโต อหํ เตหิ,
วสามิ มม อสฺสเม;
โตสิตา สกกมฺเมน,
วินีตาปิ สมาคตา.
อาราธยิํสุ มํ เอเต,
สกกมฺมาภิลาสิโน;
สีลวนฺโต จ นิปกา,
อปฺปมญฺญาสุ โกวิทา.
ปทุมุตฺตโร โลกวิทู,
อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;
สมยํ สํวิทิตฺวาน,
อุปคจฺฉิ วินายโก._
อุปคนฺตฺวาน สมฺพุทฺโธ,_
อาตาปี นิปโก มุนิ;
ปตฺตํ ปคฺคยฺห สมฺพุทฺโธ,
ภิกฺขาย มมุปาคมิ.
อุปาคตํ มหาวีรํ,_
ชลชุตฺตมนายกํ;
ติณสนฺถรํ ปญฺญาเปตฺวา,
สาลปุปฺเผหิ โอกิริํ.
นิสาเทตฺวาน สมฺพุทฺธํ,
หฏฺโฐ สํวิคฺคมานโส;
ขิปฺปํ ปพฺพตมารุยฺห,
อคฬุํ อคฺคหิํ อหํ.
กุมฺภมตฺตํ คเหตฺวาน,
ปนสํ เทวคนฺธิกํ;
ขนฺเธ อาโรปยิตฺวาน,
อุปคจฺฉิํ วินายกํ._
ผลํ พุทฺธสฺส ทตฺวาน,
อคฬุํ อนุลิมฺปหํ;
ปสนฺนจิตฺโต สุมโน,
พุทฺธเสฏฺฐํ อวนฺทิหํ.
ปทุมุตฺตโร โลกวิทู,
อาหุตีนํ ปฏิคฺคโห;
อิสิมชฺเฌ นิสีทิตฺวา,_
อิมา คาถา อภาสถ._
‘โย เม ผลญฺจ อคฬุํ,
อาสนญฺจ อทาสิ เม;
ตมหํ กิตฺตยิสฺสามิ,
สุณาถ มม ภาสโต.
คาเม วา ยทิ วารญฺเญ,
ปพฺภาเรสุ คุหาสุ วา;
อิมสฺส จิตฺตมญฺญาย,_
นิพฺพตฺติสฺสติ โภชนํ.
เทวโลเก มนุเสฺส วา,
อุปปนฺโน อยํ นโร;_
โภชเนหิ จ วตฺเถหิ,
ปริสํ ตปฺปยิสฺสติ.
อุปปชฺชติ ยํ โยนิํ,_
เทวตฺตํ อถ มานุสํ;
อกฺโขภโภโค หุตฺวาน,
สํสริสฺสติยํ นโร.
ติํสกปฺปสหสฺสานิ,
เทวโลเก รมิสฺสติ;
สหสฺสกฺขตฺตุํ ราชา จ,
จกฺกวตฺตี ภวิสฺสติ.
เอกสตฺตติกฺขตฺตุญฺจ,
เทวรชฺชํ กริสฺสติ;
ปเทสรชฺชํ วิปุลํ,
คณนาโต อสงฺขิยํ.
กปฺปสตสหสฺสมฺหิ,
โอกฺกากกุลสมฺภโว;
โคตโม นาม โคตฺเตน,
สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท,
โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต; ( )
สพฺพาสเว ปริญฺญาย,
วิหริสฺสตินาสโว’.
สุลทฺธลาโภ ลทฺโธ เม,
โยหํ อทฺทกฺขิํ นายกํ;
ติโสฺส วิชฺชา อนุปฺปตฺตา,
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
คาเม วา ยทิ วารญฺเญ,
ปพฺภาเรสุ คุหาสุ วา;
มม สงฺกปฺปมญฺญาย,
โภชนํ โหติ เม สทา.
กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ,
_ …เป… _
วิหรามิ อนาสโว.
สฺวาคตํ วต เม อาสิ,
_ …เป… _
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
ปฏิสมฺภิทา จตโสฺส,
_ …เป… _
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ”.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา อุปสิโว เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
อุปสิวตฺเถรสฺสาปทานํ ปญฺจมํ.