54.6 พาหิยตฺเถรอปทาน
“อิโต สตสหสฺสมฺหิ,
กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก;
มหปฺปโภ ติโลกคฺโค,
นาเมน ปทุมุตฺตโร.
ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขุสฺส,
คุณํ กิตฺตยโต มุเน;
สุตฺวา อุทคฺคจิตฺโตหํ,
การํ กตฺวา มเหสิโน.
ทตฺวา สตฺตาหิกํ ทานํ,
สสิสฺสสฺส มุเน อหํ;
อภิวาทิย สมฺพุทฺธํ,
ตํ ฐานํ ปตฺถยิํ ตทา.
ตโต มํ พฺยากริ พุทฺโธ,
‘เอตํ ปสฺสถ พฺราหฺมณํ;
ปติตํ ปาทมูเล เม,
จริยํ ปจฺจเวกฺขณํ.
เหมยญฺโญปจิตงฺคํ,
อวทาตตนุตฺตจํ;
ปลมฺพพิมฺพตมฺโพฏฺฐํ,
เสตติณฺหสมํ ทิชํ.
คุณถามพหุตรํ,
สมุคฺคตตนูรุหํ;
คุโณฆายตนีภูตํ,
ปีติสมฺผุลฺลิตานนํ.
เอโส ปตฺถยเต ฐานํ,
ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขุโน;
อนาคเต มหาวีโร,
โคตโม นาม เหสฺสติ.
ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท,
โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
พาหิโย นาม นาเมน,
เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก’.
ตทา หิ ตุฏฺโฐ วุฏฺฐาย,
ยาวชีวํ มหามุเน;
การํ กตฺวา จุโต สคฺคํ,
อคํ สภวนํ ยถา.
เทวภูโต มนุโสฺส วา,
สุขิโต ตสฺส กมฺมุโน;
วาหสา สํสริตฺวาน,
สมฺปตฺติมนุโภมหํ.
ปุน กสฺสปวีรสฺส,
อตฺถเมนฺตมฺหิ สาสเน;
อารุยฺห เสลสิขรํ,
ยุญฺชิตฺวา ชินสาสนํ.
วิสุทฺธสีโล สปฺปญฺโญ,
ชินสาสนการโก;
ตโต จุตา ปญฺจ ชนา,
เทวโลกํ อคมฺหเส.
ตโตหํ พาหิโย ชาโต,
ภารุกจฺเฉ ปุรุตฺตเม;
ตโต นาวาย ปกฺขนฺโท,
สาครํ อปฺปสิทฺธิยํ.
ตโต นาวา อภิชฺชิตฺถ,
คนฺตฺวาน กติปาหกํ;
ตทา ภีสนเก โฆเร,
ปติโต มกรากเร.
ตทาหํ วายมิตฺวาน,
สนฺตริตฺวา มโหทธิํ;
สุปฺปารปฏฺฏนวรํ,
สมฺปตฺโต มนฺทเวธิโต.
ทารุจีรํ นิวาเสตฺวา,
คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิํ;
ตทาห โส ชโน ตุฏฺโฐ,
‘อรหายมิธาคโต.
อิมํ อนฺเนน ปาเนน,_
วตฺเถน สยเนน จ;
เภสชฺเชน จ สกฺกตฺวา,
เหสฺสาม สุขิตา มยํ’.
ปจฺจยานํ ตทา ลาภี,
เตหิ สกฺกตปูชิโต;
อรหาหนฺติ สงฺกปฺปํ,
อุปฺปาเทสิํ อโยนิโส._
ตโต เม จิตฺตมญฺญาย,
โจทยี ปุพฺพเทวตา;
‘น ตฺวํ อุปายมคฺคญฺญู,
กุโต ตฺวํ อรหา ภเว’.
โจทิโต ตาย สํวิคฺโค,
ตทาหํ ปริปุจฺฉิ ตํ;
‘เก วา เอเต กุหิํ โลเก,
อรหนฺโต นรุตฺตมา’.
‘สาวตฺถิยํ โกสลมนฺทิเร ชิโน,
ปหูตปญฺโญ วรภูริเมธโส;
โส สกฺยปุตฺโต อรหา อนาสโว,
เทเสติ ธมฺมํ อรหตฺตปตฺติยา’.
ตทสฺส สุตฺวา วจนํ สุปีณิโต,
นิธิํว ลทฺธา กปโณติ วิมฺหิโต;
อุทคฺคจิตฺโต อรหตฺตมุตฺตมํ,_
สุทสฺสนํ ทฏฺฐุมนนฺตโคจรํ.
ตทา ตโต นิกฺขมิตฺวาน ‘สตฺถุโน,
สทา ชินํ ปสฺสามิ วิมลานนํ’;
อุเปจฺจ รมฺมํ วิชิตวฺหยํ วนํ,_
ทิเช อปุจฺฉิํ ‘กุหิํ โลกนนฺทโน’.
‘ตโต อโวจุํ นรเทววนฺทิโต,
ปุรํ ปวิฏฺโฐ อสเนสนาย โส;
สโสว ขิปฺปํ มุนิทสฺสนุสฺสุโก,
อุเปจฺจ วนฺทาหิ ตมคฺคปุคฺคลํ’._
ตโตหํ ตุวฏํ คนฺตฺวา,
สาวตฺถิํ ปุรมุตฺตมํ;
วิจรนฺตํ ตมทฺทกฺขิํ,
ปิณฺฑตฺถํ อปิหาคิธํ.
ปตฺตปาณิํ อโลลกฺขํ,
ปาจยนฺตํ ปีตากรํ;
สิรีนิลยสงฺกาสํ,
รวิทิตฺติหรานนํ.
ตํ สเมจฺจ นิปจฺจาหํ,
อิทํ วจนมพฺรวิํ;_
‘กุปเถ วิปฺปนฏฺฐสฺส,
สรณํ โหหิ โคตม’.
‘ปาณสนฺตารณตฺถาย,
ปิณฺฑาย วิจรามหํ;
น เต ธมฺมกถากาโล’,
อิจฺจาห มุนิสตฺตโม._
ตทา ปุนปฺปุนํ พุทฺธํ,
อายาจิํ ธมฺมลาลโส;
โย เม ธมฺมมเทเสสิ,
คมฺภีรํ สุญฺญตํ ปทํ.
ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน,
ปาปุณิํ อาสวกฺขยํ;
ปริกฺขีณายุโก สนฺโต,
อโห สตฺถานุกมฺปโก.
กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ,
_ …เป… _
วิหรามิ อนาสโว.
สฺวาคตํ วต เม อาสิ,
_ …เป… _
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
ปฏิสมฺภิทา จตโสฺส,
_ …เป… _
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
เอวํ เถโร วิยากาสิ,
พาหิโย ทารุจีริโย;
สงฺการกูเฏ ปติโต,
ภูตาวิฏฺฐาย คาวิยา.
อตฺตโน ปุพฺพจริยํ,
กิตฺตยิตฺวา มหามติ;
ปรินิพฺพายิ โส เถโร,
สาวตฺถิยํ ปุรุตฺตเม.
นครา นิกฺขมนฺโต ตํ,
ทิสฺวาน อิสิสตฺตโม;
ทารุจีรธรํ ธีรํ,
พาหิยํ พาหิตาคมํ.
ภูมิยํ ปติตํ ทนฺตํ,
อินฺทเกตูว ปาติตํ;_
คตายุํ สุกฺขกิเลสํ,
ชินสาสนการกํ.
ตโต อามนฺตยี สตฺถา,
สาวเก สาสเน รเต;
‘คณฺหถ เนตฺวา ฌาเปถ,
ตนุํ สพฺรหฺมจาริโน.
ถูปํ กโรถ ปูเชถ,
นิพฺพุโต โส มหามติ;
ขิปฺปาภิญฺญานเมสคฺโค,
สาวโก เม วโจกโร.
สหสฺสมปิ เจ คาถา,
อนตฺถปทสญฺหิตา;
เอกํ คาถาปทํ เสโยฺย,
ยํ สุตฺวา อุปสมฺมติ.
ยตฺถ อาโป จ ปถวี,
เตโช วาโย น คาธติ;
น ตตฺถ สุกฺกา โชตนฺติ,
อาทิจฺโจ น ปกาสติ.
น ตตฺถ จนฺทิมา ภาติ,
ตโม ตตฺถ น วิชฺชติ;
ยทา จ อตฺตนา เวทิ,
มุนิโมเนน พฺราหฺมโณ.
อถ รูปา อรูปา จ,
สุขทุกฺขา วิมุจฺจติ’;
อิจฺเจวํ อภณี นาโถ,_
ติโลกสรโณ มุนิ”.
อิตฺถํ สุทํ อายสฺมา พาหิโย เถโร อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
พาหิยตฺเถรสฺสาปทานํ ฉฏฺฐํ.