3.7 ภทฺทากาปิลานีเถรีอปทาน
“ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน,
สพฺพธมฺมาน ปารคู;
อิโต สตสหสฺสมฺหิ,_
กปฺเป อุปฺปชฺชิ นายโก.
ตทาหุ หํสวติยํ,
วิเทโห นาม นามโต;
เสฏฺฐี ปหูตรตโน,
ตสฺส ชายา อโหสหํ.
กทาจิ โส นราทิจฺจํ,
อุเปจฺจ สปริชฺชโน;_
ธมฺมมโสฺสสิ พุทฺธสฺส,
สพฺพทุกฺขภยปฺปหํ.
สาวกํ ธุตวาทานํ,
อคฺคํ กิตฺเตสิ นายโก;
สุตฺวา สตฺตาหิกํ ทานํ,
ทตฺวา พุทฺธสฺส ตาทิโน.
นิปจฺจ สิรสา ปาเท,
ตํ ฐานมภิปตฺถยิํ;
ส หาสยนฺโต ปริสํ,
ตทา หิ นรปุงฺคโว.
เสฏฺฐิโน อนุกมฺปาย,
อิมา คาถา อภาสถ;_
‘ลจฺฉเส ปตฺถิตํ ฐานํ,
นิพฺพุโต โหหิ ปุตฺตก.
สตสหสฺสิโต กปฺเป,
โอกฺกากกุลสมฺภโว;
โคตโม นาม โคตฺเตน,
สตฺถา โลเก ภวิสฺสติ.
ตสฺส ธมฺเมสุ ทายาโท,
โอรโส ธมฺมนิมฺมิโต;
กสฺสโป นาม โคตฺเตน,
เหสฺสติ สตฺถุ สาวโก’.
ตํ สุตฺวา มุทิโต หุตฺวา,
ยาวชีวํ ตทา ชินํ;
เมตฺตจิตฺโต ปริจริ,
ปจฺจเยหิ วินายกํ.
สาสนํ โชตยิตฺวาน,
โส มทฺทิตฺวา กุติตฺถิเย;
เวเนยฺยํ วินยิตฺวา จ,
นิพฺพุโต โส สสาวโก.
นิพฺพุเต ตมฺหิ โลกคฺเค,
ปูชนตฺถาย สตฺถุโน;
ญาติมิตฺเต สมาเนตฺวา,
สห เตหิ อการยิ.
สตฺตโยชนิกํ ถูปํ,
อุพฺพิทฺธํ รตนามยํ;_
ชลนฺตํ สตรํสิํว,
สาลราชํว ผุลฺลิตํ.
สตฺตสตสหสฺสานิ,
ปาติโย ตตฺถ การยิ;
นฬคฺคี วิย โชตนฺตี,
รตเนเหว สตฺตหิ.
คนฺธเตเลน ปูเรตฺวา,
ทีปานุชฺชลยี ตหิํ;
ปูชนตฺถาย มเหสิสฺส,
สพฺพภูตานุกมฺปิโน.
สตฺตสตสหสฺสานิ,
ปุณฺณกุมฺภานิ การยิ;
รตเนเหว ปุณฺณานิ,
ปูชนตฺถาย มเหสิโน.
มชฺเฌ อฏฺฐฏฺฐกุมฺภีนํ,
อุสฺสิตา กญฺจนคฺฆิโย;_
อติโรจนฺติ วณฺเณน,
สรเทว ทิวากโร.
จตุทฺวาเรสุ โสภนฺติ,
โตรณา รตนามยา;
อุสฺสิตา ผลกา รมฺมา,_
โสภนฺติ รตนามยา.
วิโรจนฺติ ปริกฺขิตฺตา,
อวฏํสา สุนิมฺมิตา;
อุสฺสิตานิ ปฏากานิ,_
รตนานิ วิโรจเร.
สุรตฺตํ สุกตํ จิตฺตํ,
เจติยํ รตนามยํ;
อติโรจติ วณฺเณน,
สสญฺโฌว ทิวากโร.
ถูปสฺส เวทิโย ติโสฺส,
หริตาเลน ปูรยิ;
เอกํ มโนสิลาเยกํ,
อญฺชเนน จ เอกิกํ.
ปูชํ เอตาทิสํ รมฺมํ,
กาเรตฺวา วรวาทิโน;
อทาสิ ทานํ สํฆสฺส,
ยาวชีวํ ยถาพลํ.
สหาว เสฏฺฐินา เตน,
ตานิ ปุญฺญานิ สพฺพโส;
ยาวชีวํ กริตฺวาน,
สหาว สุคติํ คตา.
สมฺปตฺติโยนุโภตฺวาน,
เทวตฺเต อถ มานุเส;
ฉายา วิย สรีเรน,
สห เตเนว สํสริํ.
เอกนวุติโต กปฺเป,
วิปสฺสี นาม นายโก;
อุปฺปชฺชิ จารุทสฺสโน,_
สพฺพธมฺมวิปสฺสโก.
ตทายํ พนฺธุมติยํ,
พฺราหฺมโณ สาธุสมฺมโต;
อฑฺโฒ สนฺโต คุเณนาปิ,
ธเนน จ สุทุคฺคโต.
ตทาปิ ตสฺสาหํ อาสิํ,
พฺราหฺมณี สมเจตสา;
กทาจิ โส ทิชวโร,
สงฺคเมสิ มหามุนิํ.
นิสินฺนํ ชนกายมฺหิ,
เทเสนฺตํ อมตํ ปทํ;
สุตฺวา ธมฺมํ ปมุทิโต,
อทาสิ เอกสาฏกํ.
ฆรเมเกน วตฺเถน,
คนฺตฺวาเนตํ ส มพฺรวิ;
‘อนุโมท มหาปุญฺญํ,
ทินฺนํ พุทฺธสฺส สาฏกํ’.
ตทาหํ อญฺชลิํ กตฺวา,
อนุโมทิํ สุปีณิตา;
‘สุทินฺโน สาฏโก สามิ,
พุทฺธเสฏฺฐสฺส ตาทิโน’.
สุขิโต สชฺชิโต หุตฺวา,
สํสรนฺโต ภวาภเว;
พาราณสิปุเร รมฺเม,
ราชา อาสิ มหีปติ.
ตทา ตสฺส มเหสีหํ,
อิตฺถิคุมฺพสฺส อุตฺตมา;_
ตสฺสาติ ทยิตา อาสิํ,
ปุพฺพเสฺนเหน ภตฺตุโน.
ปิณฺฑาย วิจรนฺเต เต,
อฏฺฐ ปจฺเจกนายเก;
ทิสฺวา ปมุทิโต หุตฺวา,
ทตฺวา ปิณฺฑํ มหารหํ.
ปุโน นิมนฺตยิตฺวาน,
กตฺวา รตนมณฺฑปํ;
กมฺมาเรหิ กตํ ปตฺตํ,
โสวณฺณํ วต ตตฺตกํ.
สมาเนตฺวาน เต สพฺเพ,
เตสํ ทานมทาสิ โส;
โสณฺณาสเน ปวิฏฺฐานํ,
ปสนฺโน เสหิ ปาณิภิ.
ตมฺปิ ทานํ สหาทาสิํ,
กาสิราเชนหํ ตทา;
ปุนาหํ พาราณสิยํ,
ชาตา กาสิกคามเก.
กุฏุมฺพิกกุเล ผีเต,
สุขิโต โส สภาตุโก;
เชฏฺฐสฺส ภาตุโน ชายา,
อโหสิํ สุปติพฺพตา.
ปจฺเจกพุทฺธํ ทิสฺวาน,
กนิยสฺส มม ภตฺตุโน;
ภาคนฺนํ ตสฺส ทตฺวาน,
อาคเต ตมฺหิ ปาวทิํ.
นาภินนฺทิตฺถ โส ทานํ,
ตโต ตสฺส อทาสหํ;
อุขา อานิย ตํ อนฺนํ,_
ปุโน ตเสฺสว โส อทา.
ตทนฺนํ ฉฑฺฑยิตฺวาน,
ทุฏฺฐา พุทฺธสฺสหํ ตทา;
ปตฺตํ กลลปุณฺณํ ตํ,
อทาสิํ ตสฺส ตาทิโน.
ทาเน จ คหเณ เจว,
อปเจ ปทุเสปิ จ;
สมจิตฺตมุขํ ทิสฺวา,
ตทาหํ สํวิชิํ ภุสํ.
ปุโน ปตฺตํ คเหตฺวาน,
โสธยิตฺวา สุคนฺธินา;
ปสนฺนจิตฺตา ปูเรตฺวา,
สฆตํ สกฺกรํ อทํ.
ยตฺถ ยตฺถูปปชฺชามิ,
สุรูปา โหมิ ทานโต;
พุทฺธสฺส อปกาเรน,
ทุคฺคนฺธา วทเนน จ.
ปุน กสฺสปวีรสฺส,
นิธายนฺตมฺหิ เจติเย;
โสวณฺณํ อิฏฺฐกํ วรํ,
อทาสิํ มุทิตา อหํ.
จตุชฺชาเตน คนฺเธน,
นิจยิตฺวา ตมิฏฺฐกํ;
มุตฺตา ทุคฺคนฺธโทสมฺหา,
สพฺพงฺคสุสมาคตา.
สตฺตปาติสหสฺสานิ,
รตเนเหว สตฺตหิ;
กาเรตฺวา ฆตปูรานิ,
วฏฺฏีนิ จ สหสฺสโส.
ปกฺขิปิตฺวา ปทีเปตฺวา,
ฐปยิํ สตฺตปนฺติโย;
ปูชนตฺถํ โลกนาถสฺส,
วิปฺปสนฺเนน เจตสา.
ตทาปิ ตมฺหิ ปุญฺญมฺหิ,
ภาคินีหํ วิเสสโต;
ปุน กาสีสุ สญฺชาโต,
สุมิตฺโต อิติ วิสฺสุโต.
ตสฺสาหํ ภริยา อาสิํ,
สุขิตา สชฺชิตา ปิยา;
ตทา ปจฺเจกมุนิโน,
อทาสิํ ฆนเวฐนํ.
ตสฺสาปิ ภาคินี อาสิํ,
โมทิตฺวา ทานมุตฺตมํ;
ปุนาปิ กาสิรฏฺฐมฺหิ,
ชาโต โกลิยชาติยา.
ตทา โกลิยปุตฺตานํ,
สเตหิ สห ปญฺจหิ;
ปญฺจปจฺเจกพุทฺธานํ,
สตานิ สมุปฏฺฐหิ.
เตมาสํ ตปฺปยิตฺวาน,
อทาสิ จ ติจีวรํ;
ชายา ตสฺส ตทา อาสิํ,
ปุญฺญกมฺมปถานุคา.
ตโต จุโต อหุ ราชา,
นนฺโท นาม มหายโส;
ตสฺสาปิ มเหสี อาสิํ,
สพฺพกามสมิทฺธินี.
ตทา ราชา ภวิตฺวาน,
พฺรหฺมทตฺโต มหีปติ;
ปทุมวตีปุตฺตานํ,
ปจฺเจกมุนินํ ตทา.
สตานิ ปญฺจนูนานิ,
ยาวชีวํ อุปฏฺฐหิํ;
ราชุยฺยาเน นิวาเสตฺวา,
นิพฺพุตานิ จ ปูชยิํ.
เจติยานิ จ กาเรตฺวา,
ปพฺพชิตฺวา อุโภ มยํ;
ภาเวตฺวา อปฺปมญฺญาโย,
พฺรหฺมโลกํ อคมฺหเส.
ตโต จุโต มหาติตฺเถ,
สุชาโต ปิปฺผลายโน;
มาตา สุมนเทวีติ,
โกสิโคตฺโต ทิโช ปิตา.
อหํ มทฺเท ชนปเท,
สากลาย ปุรุตฺตเม;
กปฺปิลสฺส ทิชสฺสาสิํ,
ธีตา มาตา สุจีมติ.
ฆนกญฺจนพิมฺเพน,
นิมฺมินิตฺวาน มํ ปิตา;
อทา กสฺสปธีรสฺส,
กาเมหิ วชฺชิตสฺสมํ.
กทาจิ โส การุณิโก,
คนฺตฺวา กมฺมนฺตเปกฺขโก;
กากาทิเกหิ ขชฺชนฺเต,
ปาเณ ทิสฺวาน สํวิชิ.
ฆเรวาหํ ติเล ชาเต,
ทิสฺวานาตปตาปเน;
กิมี กาเกหิ ขชฺชนฺเต,
สํเวคมลภิํ ตทา.
ตทา โส ปพฺพชี ธีโร,
อหํ ตมนุปพฺพชิํ;
ปญฺจวสฺสานิ นิวสิํ,
ปริพฺพาชวเต อหํ.
ยทา ปพฺพชิตา อาสิ,
โคตมี ชินโปสิกา;
ตทาหํ ตมุปคนฺตฺวา,
พุทฺเธน อนุสาสิตา.
น จิเรเนว กาเลน,
อรหตฺตมปาปุณิํ;
อโห กลฺยาณมิตฺตตฺตํ,
กสฺสปสฺส สิรีมโต.
สุโต พุทฺธสฺส ทายาโท,
กสฺสโป สุสมาหิโต;
ปุพฺเพนิวาสํ โย เวทิ,
สคฺคาปายญฺจ ปสฺสติ.
อโถ ชาติกฺขยํ ปตฺโต,
อภิญฺญาโวสิโต มุนิ;
เอตาหิ ตีหิ วิชฺชาหิ,
เตวิชฺโช โหติ พฺราหฺมโณ.
ตเถว ภทฺทากาปิลานี,
เตวิชฺชา มจฺจุหายินี;
ธาเรติ อนฺติมํ เทหํ,
ชิตฺวา มารํ สวาหนํ.
ทิสฺวา อาทีนวํ โลเก,
อุโภ ปพฺพชิตา มยํ;_
ตฺยมฺห ขีณาสวา ทนฺตา,
สีติภูตามฺห นิพฺพุตา.
กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ,
_ …เป… _
วิหรามิ อนาสวา.
สฺวาคตํ วต เม อาสิ,
_ …เป… _
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ.
ปฏิสมฺภิทา จตโสฺส,
_ …เป… _
กตํ พุทฺธสฺส สาสนํ”.
อิตฺถํ สุทํ ภทฺทากาปิลานี ภิกฺขุนี อิมา คาถาโย อภาสิตฺถาติ.
ภทฺทากาปิลานีเถริยาปทานํ สตฺตมํ.