1 รตนจงฺกมนกณฺฑ
พฺรหฺมา จ โลกาธิปตี สหมฺปตี,
กตญฺชลี อนธิวรํ อยาจถ;
“สนฺตีธ สตฺตาปฺปรชกฺขชาติกา,
เทเสหิ ธมฺมํ อนุกมฺปิมํ ปชํ”.
สมฺปนฺนวิชฺชาจรณสฺส ตาทิโน,
ชุตินฺธรสฺสนฺติมเทหธาริโน;
ตถาคตสฺสปฺปฏิปุคฺคลสฺส,
อุปฺปชฺชิ การุญฺญตา สพฺพสตฺเต._
“น เหเต ชานนฺติ สเทวมานุสา,
พุทฺโธ อยํ กีทิสโก นรุตฺตโม;
อิทฺธิพลํ ปญฺญาพลญฺจ กีทิสํ,_
พุทฺธพลํ โลกหิตสฺส กีทิสํ.
น เหเต ชานนฺติ สเทวมานุสา,
พุทฺโธ อยํ เอทิสโก นรุตฺตโม;
อิทฺธิพลํ ปญฺญาพลญฺจ เอทิสํ,_
พุทฺธพลํ โลกหิตสฺส เอทิสํ.
หนฺทาหํ ทสฺสยิสฺสามิ,
พุทฺธพลมนุตฺตรํ;
จงฺกมํ มาปยิสฺสามิ,
นเภ รตนมณฺฑิตํ”.
ภุมฺมา มหาราชิกา ตาวติํสา,
ยามา จ เทวา ตุสิตา จ นิมฺมิตา;
ปรนิมฺมิตา เยปิ จ พฺรหฺมกายิกา,
อานนฺทิตา วิปุลมกํสุ โฆสํ.
โอภาสิตา จ ปถวี สเทวกา,
ปุถู จ โลกนฺตริกา อสํวุตา;
ตโม จ ติพฺโพ วิหโต ตทา อหุ,
ทิสฺวาน อจฺเฉรกํ ปาฏิหีรํ.
สเทวคนฺธพฺพมนุสฺสรกฺขเส,
อาภา อุฬารา วิปุลา อชายถ;
อิมสฺมิํ โลเก ปรสฺมิญฺโจภยสฺมิํ,_
อโธ จ อุทฺธํ ติริยญฺจ วิตฺถตํ.
สตฺตุตฺตโม อนธิวโร วินายโก,
สตฺถา อหู เทวมนุสฺสปูชิโต;
มหานุภาโว สตปุญฺญลกฺขโณ,
ทเสฺสสิ อจฺเฉรกํ ปาฏิหีรํ.
โส ยาจิโต เทววเรน จกฺขุมา,
อตฺถํ สเมกฺขิตฺวา ตทา นรุตฺตโม;
จงฺกมํ มาปยิ โลกนายโก,
สุนิฏฺฐิตํ สพฺพรตนนิมฺมิตํ.
อิทฺธี จ อาเทสนานุสาสนี,_
ติปาฏิหีเร ภควา วสี อหุ;
จงฺกมํ มาปยิ โลกนายโก,
สุนิฏฺฐิตํ สพฺพรตนนิมฺมิตํ.
ทสสหสฺสีโลกธาตุยา,
สิเนรุปพฺพตุตฺตเม;
ถมฺเภว ทเสฺสสิ ปฏิปาฏิยา,
จงฺกเม รตนามเย.
ทสสหสฺสี อติกฺกมฺม,
จงฺกมํ มาปยี ชิโน;
สพฺพโสณฺณมยา ปเสฺส,
จงฺกเม รตนามเย.
ตุลาสงฺฆาฏานุวคฺคา,
โสวณฺณผลกตฺถตา;
เวทิกา สพฺพโสวณฺณา,
ทุภโต ปเสฺสสุ นิมฺมิตา.
มณิมุตฺตาวาลิกากิณฺณา,
นิมฺมิโต รตนามโย;
โอภาเสติ ทิสา สพฺพา,
สตรํสีว อุคฺคโต.
ตสฺมิํ จงฺกมเน ธีโร,
ทฺวตฺติํสวรลกฺขโณ;
วิโรจมาโน สมฺพุทฺโธ,
จงฺกเม จงฺกมี ชิโน.
ทิพฺพํ มนฺทารวํ ปุปฺผํ,
ปทุมํ ปาริฉตฺตกํ;
จงฺกมเน โอกิรนฺติ,
สพฺเพ เทวา สมาคตา.
ปสฺสนฺติ ตํ เทวสงฺฆา,
ทสสหสฺสี ปโมทิตา;
นมสฺสมานา นิปตนฺติ,
ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา.
ตาวติํสา จ ยามา จ,
ตุสิตา จาปิ เทวตา;
นิมฺมานรติโน เทวา,
เย เทวา วสวตฺติโน;
อุทคฺคจิตฺตา สุมนา,_
ปสฺสนฺติ โลกนายกํ.
สเทวคนฺธพฺพมนุสฺสรกฺขสา,
นาคา สุปณฺณา อถ วาปิ กินฺนรา;
ปสฺสนฺติ ตํ โลกหิตานุกมฺปกํ,
นเภว อจฺจุคฺคตจนฺทมณฺฑลํ.
อาภสฺสรา สุภกิณฺหา,
เวหปฺผลา อกนิฏฺฐา จ เทวตา;
สุสุทฺธสุกฺกวตฺถวสนา,
ติฏฺฐนฺติ ปญฺชลีกตา.
มุญฺจนฺติ ปุปฺผํ ปน ปญฺจวณฺณิกํ,
มนฺทารวํ จนฺทนจุณฺณมิสฺสิตํ;
ภเมนฺติ เจลานิ จ อมฺพเร ตทา,
“อโห ชิโน โลกหิตานุกมฺปโก.
ตุวํ สตฺถา จ เกตู จ,
ธโช ยูโป จ ปาณินํ;
ปรายโณ ปติฏฺฐา จ,
ทีโป จ ทฺวิปทุตฺตโม”.
ทสสหสฺสีโลกธาตุยา,
เทวตาโย มหิทฺธิกา;
ปริวาเรตฺวา นมสฺสนฺติ,
ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา.
เทวตา เทวกญฺญา จ,
ปสนฺนา ตุฏฺฐมานสา;
ปญฺจวณฺณิกปุปฺเผหิ,
ปูชยนฺติ นราสภํ.
ปสฺสนฺติ ตํ เทวสงฺฆา,
ปสนฺนา ตุฏฺฐมานสา;
ปญฺจวณฺณิกปุปฺเผหิ,
ปูชยนฺติ นราสภํ.
“อโห อจฺฉริยํ โลเก,
อพฺภุตํ โลมหํสนํ;
น เมทิสํ ภูตปุพฺพํ,
อจฺเฉรํ โลมหํสนํ”.
สกสกมฺหิ ภวเน,
นิสีทิตฺวาน เทวตา;
หสนฺติ ตา มหาหสิตํ,
ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ.
อากาสฏฺฐา จ ภูมฏฺฐา,
ติณปนฺถนิวาสิโน;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ,
ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา.
เยปิ ทีฆายุกา นาคา,
ปุญฺญวนฺโต มหิทฺธิกา;
ปโมทิตา นมสฺสนฺติ,
ปูชยนฺติ นรุตฺตมํ.
สงฺคีติโย ปวตฺเตนฺติ,
อมฺพเร อนิลญฺชเส;
จมฺมนทฺธานิ วาเทนฺติ,
ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ.
สงฺขา จ ปณวา เจว,
อโถปิ ฑิณฺฑิมา พหู;
อนฺตลิกฺขสฺมิํ วชฺชนฺติ,
ทิสฺวานจฺเฉรกํ นเภ.
“อพฺภุโต วต โน อชฺช,
อุปฺปชฺชิ โลมหํสโน;_
ธุวมตฺถสิทฺธิํ ลภาม,
ขโณ โน ปฏิปาทิโต”.
พุทฺโธติ เตสํ สุตฺวาน,
ปีติ อุปฺปชฺชิ ตาวเท;
พุทฺโธ พุทฺโธติ กถยนฺตา,
ติฏฺฐนฺติ ปญฺชลีกตา.
หิงฺการา สาธุการา จ,
อุกฺกุฏฺฐิ สมฺปหํสนํ;_
ปชา จ วิวิธา คคเน,
วตฺเตนฺติ ปญฺชลีกตา.
คายนฺติ เสเฬนฺติ จ วาทยนฺติ จ,
ภุชานิ โปเถนฺติ จ นจฺจยนฺติ จ;
มุญฺจนฺติ ปุปฺผํ ปน ปญฺจวณฺณิกํ,
มนฺทารวํ จนฺทนจุณฺณมิสฺสิตํ.
“ยถา ตุยฺหํ มหาวีร,
ปาเทสุ จกฺกลกฺขณํ;
ธชวชิรปฏากา,
วฑฺฒมานงฺกุสาจิตํ.
รูเป สีเล สมาธิมฺหิ,
ปญฺญาย จ อสาทิโส;
วิมุตฺติยา อสมสโม,
ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน.
ทสนาคพลํ กาเย,
ตุยฺหํ ปากติกํ พลํ;
อิทฺธิพเลน อสโม,_
ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน.
เอวํ สพฺพคุณูเปตํ,
สพฺพงฺคสมุปาคตํ;
มหามุนิํ การุณิกํ,
โลกนาถํ นมสฺสถ.
อภิวาทนํ โถมนญฺจ,
วนฺทนญฺจ ปสํสนํ;
นมสฺสนญฺจ ปูชญฺจ,
สพฺพํ อรหสี ตุวํ.
เย เกจิ โลเก วนฺทเนยฺยา,
วนฺทนํ อรหนฺติ เย;
สพฺพเสฏฺโฐ มหาวีร,
สทิโส เต น วิชฺชติ.
สาริปุตฺโต มหาปญฺโญ,
สมาธิชฺฌานโกวิโท;
คิชฺฌกูเฏ ฐิโตเยว,
ปสฺสติ โลกนายกํ.
สุผุลฺลํ สาลราชํว,
จนฺทํว คคเน ยถา;
มชฺฌนฺหิเกว สูริยํ,
โอโลเกสิ นราสภํ.
ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว,
ตรุณสูริยํว อุคฺคตํ;
พฺยามปฺปภานุรญฺชิตํ,
ธีรํ ปสฺสติ โลกนายกํ.
ปญฺจนฺนํ ภิกฺขุสตานํ,
กตกิจฺจาน ตาทินํ;
ขีณาสวานํ วิมลานํ,
ขเณน สนฺนิปาตยิ.
โลกปฺปสาทนํ นาม,
ปาฏิหีรํ นิทสฺสยิ;
อเมฺหปิ ตตฺถ คนฺตฺวาน,
วนฺทิสฺสาม มยํ ชินํ.
เอถ สพฺเพ คมิสฺสาม,
ปุจฺฉิสฺสาม มยํ ชินํ;
กงฺขํ วิโนทยิสฺสาม,
ปสฺสิตฺวา โลกนายกํ”.
สาธูติ เต ปฏิสฺสุตฺวา,
นิปกา สํวุตินฺทฺริยา;
ปตฺตจีวรมาทาย,
ตรมานา อุปาคมุํ.
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ,
ทนฺเตหิ อุตฺตเม ทเม;
สาริปุตฺโต มหาปญฺโญ,
อิทฺธิยา อุปสงฺกมิ._
เตหิ ภิกฺขูหิ ปริวุโต,
สาริปุตฺโต มหาคณี;
ลฬนฺโต เทโวว คคเน,
อิทฺธิยา อุปสงฺกมิ._
อุกฺกาสิตญฺจ ขิปิตํ,_
อชฺฌุเปกฺขิย สุพฺพตา;
สคารวา สปฺปติสฺสา,
สมฺพุทฺธํ อุปสงฺกมุํ.
อุปสงฺกมิตฺวา ปสฺสนฺติ,_
สยมฺภุํ โลกนายกํ;
นเภ อจฺจุคฺคตํ ธีรํ,
จนฺทํว คคเน ยถา.
ชลนฺตํ ทีปรุกฺขํว,
วิชฺชุํว คคเน ยถา;
มชฺฌนฺหิเกว สูริยํ,
ปสฺสนฺติ โลกนายกํ.
ปญฺจภิกฺขุสตา สพฺเพ,
ปสฺสนฺติ โลกนายกํ;
รหทมิว วิปฺปสนฺนํ,
สุผุลฺลํ ปทุมํ ยถา.
อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวาน,
ตุฏฺฐหฏฺฐา ปโมทิตา;
นมสฺสมานา นิปตนฺติ,
สตฺถุโน จกฺกลกฺขเณ.
สาริปุตฺโต มหาปญฺโญ,
โกรณฺฑสมสาทิโส;
สมาธิชฺฌานกุสโล,
วนฺทเต โลกนายกํ.
คชฺชิตา กาลเมโฆว,
นีลุปฺปลสมสาทิโส;
อิทฺธิพเลน อสโม,_
โมคฺคลฺลาโน มหิทฺธิโก.
มหากสฺสโปปิ จ เถโร,
อุตฺตตฺตกนกสนฺนิโภ;_
ธุตคุเณ อคฺคนิกฺขิตฺโต,
โถมิโต สตฺถุวณฺณิโต.
ทิพฺพจกฺขูนํ โย อคฺโค,
อนุรุทฺโธ มหาคณี;
ญาติเสฏฺโฐ ภควโต,
อวิทูเรว ติฏฺฐติ.
อาปตฺติอนาปตฺติยา,
สเตกิจฺฉาย โกวิโท;
วินเย อคฺคนิกฺขิตฺโต,
อุปาลิ สตฺถุวณฺณิโต._
สุขุมนิปุณตฺถปฏิวิทฺโธ,
กถิกานํ ปวโร คณี;
อิสิ มนฺตานิยา ปุตฺโต,_
ปุณฺโณ นามาติ วิสฺสุโต.
เอเตสํ จิตฺตมญฺญาย,
โอปมฺมกุสโล มุนิ;
กงฺขจฺเฉโท มหาวีโร,
กเถสิ อตฺตโน คุณํ.
“จตฺตาโร เต อสงฺเขยฺยา,
โกฏิ เยสํ น นายติ;
สตฺตกาโย จ อากาโส,
จกฺกวาฬา จนนฺตกา;
พุทฺธญาณํ อปฺปเมยฺยํ,
น สกฺกา เอเต วิชานิตุํ.
กิเมตํ อจฺฉริยํ โลเก,
ยํ เม อิทฺธิวิกุพฺพนํ;
อญฺเญ พหู อจฺฉริยา,
อพฺภุตา โลมหํสนา.
ยทาหํ ตุสิเต กาเย,
สนฺตุสิโต นามหํ ตทา;
ทสสหสฺสี สมาคมฺม,
ยาจนฺติ ปญฺชลี มมํ.
‘กาโล โข เต มหาวีร,
อุปฺปชฺช มาตุกุจฺฉิยํ;_
สเทวกํ ตารยนฺโต,
พุชฺฌสฺสุ อมตํ ปทํ’.
ตุสิตา กายา จวิตฺวาน,
ยทา โอกฺกมิ กุจฺฉิยํ;
ทสสหสฺสีโลกธาตุ,
กมฺปิตฺถ ธรณี ตทา.
ยทาหํ มาตุกุจฺฉิโต,
สมฺปชาโนว นิกฺขมิํ;
สาธุการํ ปวตฺเตนฺติ,
ทสสหสฺสี ปกมฺปถ.
โอกฺกนฺติํ เม สโม นตฺถิ,
ชาติโต อภินิกฺขเม;
สมฺโพธิยํ อหํ เสฏฺโฐ,
ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตเน.
อโห อจฺฉริยํ โลเก,
พุทฺธานํ คุณมหนฺตตา;
ทสสหสฺสีโลกธาตุ,
ฉปฺปการํ ปกมฺปถ;
โอภาโส จ มหา อาสิ,
อจฺเฉรํ โลมหํสนํ”.
ภควา ตมฺหิ สมเย,
โลกเชฏฺโฐ นราสโภ;
สเทวกํ ทสฺสยนฺโต,
อิทฺธิยา จงฺกมี ชิโน._
จงฺกเม จงฺกมนฺโตว,
กเถสิ โลกนายโก;
อนฺตรา น นิวตฺเตติ,
จตุหตฺเถ จงฺกเม ยถา.
สาริปุตฺโต มหาปญฺโญ,
สมาธิชฺฌานโกวิโท;
ปญฺญาย ปารมิปฺปตฺโต,
ปุจฺฉติ โลกนายกํ.
“กีทิโส เต มหาวีร,
อภินีหาโร นรุตฺตม;
กมฺหิ กาเล ตยา ธีร,
ปตฺถิตา โพธิมุตฺตมา.
ทานํ สีลญฺจ เนกฺขมฺมํ,
ปญฺญาวีริยญฺจ กีทิสํ;
ขนฺติสจฺจมธิฏฺฐานํ,
เมตฺตุเปกฺขา จ กีทิสา.
ทส ปารมี ตยา ธีร,
กีทิสี โลกนายก;
กถํ อุปปารมี ปุณฺณา,
ปรมตฺถปารมี กถํ”.
ตสฺส ปุฏฺโฐ วิยากาสิ,
กรวีกมธุรคิโร;
นิพฺพาปยนฺโต หทยํ,
หาสยนฺโต สเทวกํ.
อตีตพุทฺธานํ ชินานํ เทสิตํ,
นิกีลิตํ พุทฺธปรมฺปราคตํ;
ปุพฺเพนิวาสานุคตาย พุทฺธิยา,
ปกาสยี โลกหิตํ สเทวเก.
“ปีติปาโมชฺชชนนํ,
โสกสลฺลวิโนทนํ;
สพฺพสมฺปตฺติปฏิลาภํ,
จิตฺตีกตฺวา สุณาถ เม.
มทนิมฺมทนํ โสกนุทํ,
สํสารปริโมจนํ;
สพฺพทุกฺขกฺขยํ มคฺคํ,
สกฺกจฺจํ ปฏิปชฺชถา”ติ.
รตนจงฺกมนกณฺโฑ นิฏฺฐิโต.