26 กสฺสปพุทฺธวํส
“โกณาคมนสฺส อปเรน,
สมฺพุทฺโธ ทฺวิปทุตฺตโม;
กสฺสโป นาม โคตฺเตน,
ธมฺมราชา ปภงฺกโร.
สญฺฉฑฺฑิตํ กุลมูลํ,
พหฺวนฺนปานโภชนํ;
ทตฺวาน ยาจเก ทานํ,
ปูรยิตฺวาน มานสํ;
อุสโภว อาฬกํ เภตฺวา,_
ปตฺโต สมฺโพธิมุตฺตมํ.
ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต,
กสฺสเป โลกนายเก;
วีสโกฏิสหสฺสานํ,
ปฐมาภิสมโย อหุ.
จตุมาสํ ยทา พุทฺโธ,
โลเก จรติ จาริกํ;
ทสโกฏิสหสฺสานํ,
ทุติยาภิสมโย อหุ.
ยมกํ วิกุพฺพนํ กตฺวา,
ญาณธาตุํ ปกิตฺตยิ;
ปญฺจโกฏิสหสฺสานํ,
ตติยาภิสมโย อหุ.
สุธมฺมา เทวปุเร รมฺเม,
ตตฺถ ธมฺมํ ปกิตฺตยิ;
ตีณิโกฏิสหสฺสานํ,
เทวานํ โพธยี ชิโน.
นรเทวสฺส ยกฺขสฺส,
อปเร ธมฺมเทสเน;
เอเตสานํ อภิสมยา,
คณนาโต อสงฺขิยา.
ตสฺสาปิ เทวเทวสฺส,
เอโก อาสิ สมาคโม;
ขีณาสวานํ วิมลานํ,
สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ.
วีสภิกฺขุสหสฺสานํ,
ตทา อาสิ สมาคโม;
อติกฺกนฺตภวนฺตานํ,
หิริสีเลน ตาทินํ.
อหํ ตทา มาณวโก,
โชติปาโลติ วิสฺสุโต;
อชฺฌายโก มนฺตธโร,
ติณฺณํ เวทาน ปารคู.
ลกฺขเณ อิติหาเส จ,
สธมฺเม ปารมิํ คโต;
ภูมนฺตลิกฺขกุสโล,
กตวิชฺโช อนาวโย.
กสฺสปสฺส ภควโต,
ฆฏีกาโร นามุปฏฺฐาโก;
สคารโว สปฺปติโสฺส,
นิพฺพุโต ตติเย ผเล.
อาทาย มํ ฆฏีกาโร,
อุปคญฺฉิ กสฺสปํ ชินํ;_
ตสฺส ธมฺมํ สุณิตฺวาน,
ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเก.
อารทฺธวีริโย หุตฺวา,
วตฺตาวตฺเตสุ โกวิโท;
น กฺวจิ ปริหายามิ,
ปูเรสิํ ชินสาสนํ.
ยาวตา พุทฺธภณิตํ,
นวงฺคํ ชินสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน,
โสภยิํ ชินสาสนํ.
มม อจฺฉริยํ ทิสฺวา,
โสปิ พุทฺโธ วิยากริ;
‘อิมมฺหิ ภทฺทเก กปฺเป,
อยํ พุทฺโธ ภวิสฺสติ.
อหุ กปิลวฺหยา รมฺมา,
นิกฺขมิตฺวา ตถาคโต;
ปธานํ ปทหิตฺวาน,
กตฺวา ทุกฺกรการิกํ.
อชปาลรุกฺขมูเล,
นิสีทิตฺวา ตถาคโต;
ตตฺถ ปายาสํ ปคฺคยฺห,
เนรญฺชรมุเปหิติ.
เนรญฺชราย ตีรมฺหิ,
ปายาสํ ปริภุญฺชิย;
ปฏิยตฺตวรมคฺเคน,
โพธิมูลมุเปหิติ.
ตโต ปทกฺขิณํ กตฺวา,
โพธิมณฺฑํ อนุตฺตโร;
อปราชิตฏฺฐานมฺหิ,
โพธิปลฺลงฺกมุตฺตเม;
ปลฺลงฺเกน นิสีทิตฺวา,
พุชฺฌิสฺสติ มหายโส.
อิมสฺส ชนิกา มาตา,_
มายา นาม ภวิสฺสติ;
ปิตา สุทฺโธทโน นาม,
อยํ เหสฺสติ โคตโม.
อนาสวา วีตราคา,
สนฺตจิตฺตา สมาหิตา;
โกลิโต อุปติโสฺส จ,
อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา;
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก,
อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ._
เขมา อุปฺปลวณฺณา จ,
อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา;
อนาสวา สนฺตจิตฺตา,
วีตราคา สมาหิตา;
โพธิ ตสฺส ภควโต,
อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ.
จิตฺโต หตฺถาฬวโก จ,
อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา;
นนฺทมาตา จ อุตฺตรา,
อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา’.
อิทํ สุตฺวาน วจนํ,_
อสฺสมสฺส มเหสิโน;
อาโมทิตา นรมรู,
พุทฺธพีชํ กิร อยํ.
อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา ปวตฺตนฺติ,_
อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ,
ทสสหสฺสี สเทวกา.
‘ยทิมสฺส โลกนาถสฺส,
วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน,
เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ.
ยถา มนุสฺสา นทิํ ตรนฺตา,
ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย;
เหฏฺฐา ติตฺเถ คเหตฺวาน,
อุตฺตรนฺติ มหานทิํ._
เอวเมวํ มยํ สพฺเพ,
ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน,
เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา,
ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
อุตฺตริํ วตมธิฏฺฐาสิํ,_
ทสปารมิปูริยา.
เอวมหํ สํสริตฺวา,
ปริวชฺเชนฺโต อนาจรํ;
ทุกฺกรญฺจ กตํ มยฺหํ,
โพธิยาเยว การณา.
นครํ พาราณสี นาม,
กิกี นามาสิ ขตฺติโย;
วสเต ตตฺถ นคเร,
สมฺพุทฺธสฺส มหากุลํ.
พฺราหฺมโณ พฺรหฺมทตฺโตว,
อาสิ พุทฺธสฺส โส ปิตา;
ธนวตี นาม ชนิกา,
กสฺสปสฺส มเหสิโน.
ทุเว วสฺสสหสฺสานิ,
อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
หํโส ยโส สิรินนฺโท,
ตโย ปาสาทมุตฺตมา.
ติโสฬสสหสฺสานิ,
นาริโย สมลงฺกตา;
สุนนฺทา นาม สา นารี,
วิชิตเสโน นาม อตฺรโช.
นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา,
ปาสาเทนาภินิกฺขมิ;
สตฺตาหํ ปธานจารํ,
อจรี ปุริสุตฺตโม.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต,
กสฺสโป โลกนายโก;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร,
มิคทาเย นรุตฺตโม.
ติโสฺส จ ภารทฺวาโช จ,
อเหสุํ อคฺคสาวกา;
สพฺพมิตฺโต นามุปฏฺฐาโก,
กสฺสปสฺส มเหสิโน.
อนุฬา อุรุเวลา จ,
อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต,
นิโคฺรโธติ ปวุจฺจติ.
สุมงฺคโล ฆฏิกาโร จ,
อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา;
วิจิตเสนา ภทฺทา จ,
อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา.
อุจฺจตฺตเนน โส พุทฺโธ,_
วีสติรตนุคฺคโต;
วิชฺชุลฏฺฐีว อากาเส,
จนฺโทว คหปูริโต.
วีสติวสฺสสหสฺสานิ,
อายุ ตสฺส มเหสิโน;
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส,
ตาเรสิ ชนตํ พหุํ.
ธมฺมตฬากํ มาปยิตฺวา,
สีลํ ทตฺวา วิเลปนํ;
ธมฺมทุสฺสํ นิวาเสตฺวา,
ธมฺมมาลํ วิภชฺชิย.
ธมฺมวิมลมาทาสํ,
ฐปยิตฺวา มหาชเน;
เกจิ นิพฺพานํ ปตฺเถนฺตา,
ปสฺสนฺตุ เม อลงฺกรํ.
สีลกญฺจุกํ ทตฺวาน,
ฌานกวจวมฺมิตํ;
ธมฺมจมฺมํ ปารุปิตฺวา,
ทตฺวา สนฺนาหมุตฺตมํ.
สติผลกํ ทตฺวาน,
ติขิณญาณกุนฺติมํ;
ธมฺมขคฺควรํ ทตฺวา,
สีลสํสคฺคมทฺทนํ.
เตวิชฺชาภูสนํ ทตฺวาน,
อาเวฬํ จตุโร ผเล;
ฉฬภิญฺญาภรณํ ทตฺวา,
ธมฺมปุปฺผปิฬนฺธนํ.
สทฺธมฺมปณฺฑรจฺฉตฺตํ,
ทตฺวา ปาปนิวารณํ;
มาปยิตฺวาภยํ ปุปฺผํ,
นิพฺพุโต โส สสาวโก.
เอโส หิ สมฺมาสมฺพุทฺโธ,
อปฺปเมโยฺย ทุราสโท;
เอโส หิ ธมฺมรตโน,
สฺวากฺขาโต เอหิปสฺสิโก.
เอโส หิ สํฆรตโน,
สุปฺปฏิปนฺโน อนุตฺตโร;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ,
นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา.
มหากสฺสโป ชิโน สตฺถา,
เสตพฺยารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตตฺเถวสฺส ชินถูโป,
โยชนุพฺเพธมุคฺคโต”ติ. (1008)
กสฺสปสฺส ภควโต วํโส จตุวีสติโม.