4 โกณฺฑญฺญพุทฺธวํส
“ทีปงฺกรสฺส อปเรน,
โกณฺฑญฺโญ นาม นายโก;
อนนฺตเตโช อมิตยโส,
อปฺปเมโยฺย ทุราสโท.
ธรณูปโม ขมเนน,
สีเลน สาครูปโม;
สมาธินา เมรูปโม,
ญาเณน คคนูปโม.
อินฺทฺริยพลโพชฺฌงฺค-_
มคฺคสจฺจปฺปกาสนํ;
ปกาเสสิ สทา พุทฺโธ,
หิตาย สพฺพปาณินํ.
ธมฺมจกฺกํ ปวตฺเตนฺเต,
โกณฺฑญฺเญ โลกนายเก;
โกฏิสตสหสฺสานํ,
ปฐมาภิสมโย อหุ.
ตโต ปรมฺปิ เทเสนฺเต,
นรมรูนํ สมาคเม;
นวุติโกฏิสหสฺสานํ,
ทุติยาภิสมโย อหุ.
ติตฺถิเย อภิมทฺทนฺโต,
ยทา ธมฺมมเทสยิ;
อสีติโกฏิสหสฺสานํ,
ตติยาภิสมโย อหุ.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ,
โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน;
ขีณาสวานํ วิมลานํ,
สนฺตจิตฺตาน ตาทินํ.
โกฏิสตสหสฺสานํ,
ปฐโม อาสิ สมาคโม;
ทุติโย โกฏิสหสฺสานํ,
ตติโย นวุติโกฏินํ.
อหํ เตน สมเยน,
วิชิตาวี นาม ขตฺติโย;
สมุทฺทํ อนฺตมนฺเตน,
อิสฺสริยํ วตฺตยามหํ._
โกฏิสตสหสฺสานํ,
วิมลานํ มเหสินํ;
สห โลกคฺคนาเถน,
ปรมนฺเนน ตปฺปยิํ.
โสปิ มํ พุทฺโธ พฺยากาสิ,
โกณฺฑญฺโญ โลกนายโก;
‘อปริเมยฺยิโต กปฺเป,
พุทฺโธ โลเก ภวิสฺสติ.
ปธานํ ปทหิตฺวาน,
กตฺวา ทุกฺกรการิกํ;
อสฺสตฺถมูเล สมฺพุทฺโธ,
พุชฺฌิสฺสติ มหายโส.
อิมสฺส ชนิกา มาตา,_
มายา นาม ภวิสฺสติ;
ปิตา สุทฺโธทโน นาม,
อยํ เหสฺสติ โคตโม.
โกลิโต อุปติโสฺส จ,
อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวกา;
อานนฺโท นามุปฏฺฐาโก,
อุปฏฺฐิสฺสติมํ ชินํ._
เขมา อุปฺปลวณฺณา จ,
อคฺคา เหสฺสนฺติ สาวิกา;
โพธิ ตสฺส ภควโต,
อสฺสตฺโถติ ปวุจฺจติ.
จิตฺโต จ หตฺถาฬวโก,
อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐกา;
นนฺทมาตา จ อุตฺตรา,
อคฺคา เหสฺสนฺตุปฏฺฐิกา;
อายุ วสฺสสตํ ตสฺส,
โคตมสฺส ยสสฺสิโน’.
อิทํ สุตฺวาน วจนํ,_
อสมสฺส มเหสิโน;
อาโมทิตา นรมรู,
‘พุทฺธพีชํ กิร อยํ’.
อุกฺกุฏฺฐิสทฺทา วตฺตนฺติ,_
อปฺโผเฏนฺติ หสนฺติ จ;
กตญฺชลี นมสฺสนฺติ,
ทสสหสฺสิเทวตา.
‘ยทิมสฺส โลกนาถสฺส,
วิรชฺฌิสฺสาม สาสนํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน,
เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ.
ยถา มนุสฺสา นทิํ ตรนฺตา,
ปฏิติตฺถํ วิรชฺฌิย;
เหฏฺฐาติตฺเถ คเหตฺวาน,
อุตฺตรนฺติ มหานทิํ._
เอวเมวํ มยํ สพฺเพ,
ยทิ มุญฺจามิมํ ชินํ;
อนาคตมฺหิ อทฺธาเน,
เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’.
ตสฺสาหํ วจนํ สุตฺวา,
ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
ตเมว อตฺถํ สาเธนฺโต,
มหารชฺชํ ชิเน อทํ;
มหารชฺชํ ททิตฺวาน,
ปพฺพชิํ ตสฺส สนฺติเก.
สุตฺตนฺตํ วินยญฺจาปิ,
นวงฺคํ สตฺถุสาสนํ;
สพฺพํ ปริยาปุณิตฺวาน,
โสภยิํ ชินสาสนํ.
ตตฺถปฺปมตฺโต วิหรนฺโต,
นิสชฺชฏฺฐานจงฺกเม;
อภิญฺญาปารมิํ คนฺตฺวา,
พฺรหฺมโลกมคญฺฉหํ.
นครํ รมฺมวตี นาม,
สุนนฺโท นาม ขตฺติโย;
สุชาตา นาม ชนิกา,
โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน.
ทสวสฺสสหสฺสานิ,
อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
สุจิ สุรุจิ สุโภ จ,
ตโย ปาสาทมุตฺตมา.
ตีณิ สตสหสฺสานิ,
นาริโย สมลงฺกตา;
รุจิเทวี นาม นารี,
วิชิตเสโน อตฺรโช.
นิมิตฺเต จตุโร ทิสฺวา,
รถยาเนน นิกฺขมิ;
อนูนทสมาสานิ,
ปธานํ ปทหี ชิโน.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สนฺโต,
โกณฺฑญฺโญ ทฺวิปทุตฺตโม;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร,
เทวานํ นครุตฺตเม.
ภทฺโท เจว สุภทฺโท จ,
อเหสุํ อคฺคสาวกา;
อนุรุทฺโธ นามุปฏฺฐาโก,
โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน.
ติสฺสา จ อุปติสฺสา จ,
อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
สาลกลฺยาณิโก โพธิ,
โกณฺฑญฺญสฺส มเหสิโน.
โสโณ จ อุปโสโณ จ,
อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐกา;
นนฺทา เจว สิรีมา จ,
อเหสุํ อคฺคุปฏฺฐิกา.
โส อฏฺฐาสีติ หตฺถานิ,
อจฺจุคฺคโต มหามุนิ;
โสภเต อุฬุราชาว,
สูริโย มชฺฌนฺหิเก ยถา.
วสฺสสตสหสฺสานิ,
อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
ตาวตา ติฏฺฐมาโน โส,
ตาเรสิ ชนตํ พหุํ.
ขีณาสเวหิ วิมเลหิ,
วิจิตฺตา อาสิ เมทนี;
ยถา คคนมุฬูหิ,
เอวํ โส อุปโสภถ.
เตปิ นาคา อปฺปเมยฺยา,
อสงฺโขพฺภา ทุราสทา;
วิชฺชุปาตํว ทเสฺสตฺวา,
นิพฺพุตา เต มหายสา.
สา จ อตุลิยา ชินสฺส อิทฺธิ,
ญาณปริภาวิโต จ สมาธิ;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ,
นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขารา.
โกณฺฑญฺโญ ปวโร พุทฺโธ,
จนฺทารามมฺหิ นิพฺพุโต;
ตตฺเถว เจติโย จิตฺโต,
สตฺต โยชนมุสฺสิโต”ติ. (337)
โกณฺฑญฺญสฺส ภควโต วํโส ทุติโย.