1 อารมฺภกถา
มิลินฺโท นาม โส ราชา,
สาคลายํ ปุรุตฺตเม;
อุปคญฺฉิ นาคเสนํ,_
คงฺคา จ ยถา สาครํ.
อาสชฺช ราชา จิตฺรกถิํ,
อุกฺกาธารํ ตโมนุทํ;_
อปุจฺฉิ นิปุเณ ปเญฺห,
ฐานาฏฺฐานคเต ปุถู.
ปุจฺฉา วิสชฺชนา เจว,
คมฺภีรตฺถูปนิสฺสิตา;
หทยงฺคมา กณฺณสุขา,
อพฺภุตา โลมหํสนา.
อภิธมฺมวินโยคาฬฺหา,
สุตฺตชาลสมตฺติตา;
นาคเสนกถา จิตฺรา,
โอปมฺเมหิ นเยหิ จ.
ตตฺถ ญาณํ ปณิธาย,
หาสยิตฺวาน มานสํ;
สุณาถ นิปุเณ ปเญฺห,
กงฺขาฏฺฐานวิทาลเนติ.
ตํ ยถานุสูยเต— อตฺถิ โยนกานํ นานาปุฏเภทนํ สาคลํ นาม นครํ นทีปพฺพตโสภิตํ รมณียภูมิปฺปเทสภาคํ อารามุยฺยาโนปวนตฬากโปกฺขรณิสมฺปนฺนํ นทีปพฺพตวนรามเณยฺยกํ สุตวนฺตนิมฺมิตํ นิหตปจฺจตฺถิกํ ปจฺจามิตฺตานุปปีฬิตํ วิวิธวิจิตฺรทฬฺหมฏฺฏาลโกฏฺฐกํ วรปวรโคปุรโตรณํ คมฺภีรปริขาปณฺฑรปาการปริกฺขิตฺตนฺเตปุรํ. สุวิภตฺตวีถิจจฺจรจตุกฺกสิงฺฆาฏกํ สุปฺปสาริตาเนกวิธวรภณฺฑปริปูริตนฺตราปณํ วิวิธทานคฺคสตสมุปโสภิตํ หิมคิริสิขรสงฺกาสวรภวนสตสหสฺสปฺปฏิมณฺฑิตํ คชหยรถปตฺติสมากุลํ อภิรูปนรนาริคณานุจริตํ อากิณฺณชนมนุสฺสํ ปุถุขตฺติยพฺราหฺมณเวสฺสสุทฺทํ วิวิธสมณพฺราหฺมณสภาชนสงฺฆฏิตํ พหุวิธวิชฺชาวนฺต นรจิรนิเสวิตํ กาสิกโกฏุมฺพริกาทินานาวิธวตฺถาปณสมฺปนฺนํ สุปฺปสาริตรุจิรพหุวิธปุปฺผคนฺธาปณํ คนฺธคนฺธิตํ อาสีสนียพหุรตนปริปูริตํ ทิสามุขสุปฺปสาริตาปณํ สิงฺคารวาณิชคณานุจริตํ กหาปณรชตสุวณฺณกํสปตฺถรปริปูรํ ปชฺโชตมานนิธินิเกตํ ปหูตธนธญฺญวิตฺตูปกรณํ ปริปุณฺณโกสโกฏฺฐาคารํ พหฺวนฺนปานํ พหุวิธขชฺชโภชฺชเลยฺยเปยฺยสายนียํ อุตฺตรกุรุสงฺกาสํ สมฺปนฺนสสฺสํ อาฬกมนฺทา วิย เทวปุรํ.
เอตฺถ ฐตฺวา เตสํ ปุพฺพกมฺมํ กเถตพฺพํ, กเถนฺเตน จ ฉธา วิภชิตฺวา กเถตพฺพํ. เสยฺยถิทํ— ปุพฺพโยโค มิลินฺทปญฺหํ ลกฺขณปญฺหํ เมณฺฑกปญฺหํ อนุมานปญฺหํ โอปมฺมกถาปญฺหนฺติ.
ตตฺถ มิลินฺทปญฺโห ลกฺขณปญฺโห, วิมติจฺเฉทนปญฺโหติ ทุวิโธ. เมณฺฑกปญฺโหปิ มหาวคฺโค, โยคิกถาปญฺโหติ ทุวิโธ.