4.1.9 ปริวตฺตนหารวิภงฺค
ตตฺถ กตโม ปริวตฺตโน หาโร? “กุสลากุสเล ธมฺเม”ติ. สมฺมาทิฏฺฐิสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส มิจฺฉาทิฏฺฐิ นิชฺชิณฺณา ภวติ. เย จสฺส มิจฺฉาทิฏฺฐิปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา, เต จสฺส นิชฺชิณฺณา โหนฺติ. สมฺมาทิฏฺฐิปจฺจยา จสฺส อเนเก กุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ, เต จสฺส ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติ. สมฺมาสงฺกปฺปสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส มิจฺฉาสงฺกปฺโป นิชฺชิณฺโณ ภวติ. เย จสฺส มิจฺฉาสงฺกปฺปปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา, เต จสฺส นิชฺชิณฺณา โหนฺติ. สมฺมาสงฺกปฺปปจฺจยา จสฺส อเนเก กุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ. เต จสฺส ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติ. เอวํ สมฺมาวาจสฺส สมฺมากมฺมนฺตสฺส สมฺมาอาชีวสฺส สมฺมาวายามสฺส สมฺมาสติสฺส สมฺมาสมาธิสฺส สมฺมาวิมุตฺตสฺส สมฺมาวิมุตฺติญาณทสฺสนสฺส ปุริสปุคฺคลสฺส มิจฺฉาวิมุตฺติญาณทสฺสนํ นิชฺชิณฺณํ ภวติ. เย จสฺส มิจฺฉาวิมุตฺติญาณทสฺสนปจฺจยา อุปฺปชฺเชยฺยุํ อเนเก ปาปกา อกุสลา ธมฺมา, เต จสฺส นิชฺชิณฺณา โหนฺติ. สมฺมาวิมุตฺติญาณทสฺสนปจฺจยา จสฺส อเนเก กุสลา ธมฺมา สมฺภวนฺติ, เต จสฺส ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉนฺติ.
ยสฺส วา ปาณาติปาตา ปฏิวิรตสฺส ปาณาติปาโต ปหีโน โหติ. อทินฺนาทานา ปฏิวิรตสฺส อทินฺนาทานํ ปหีนํ โหติ. พฺรหฺมจาริสฺส อพฺรหฺมจริยํ ปหีนํ โหติ. สจฺจวาทิสฺส มุสาวาโท ปหีโน โหติ. อปิสุณวาจสฺส ปิสุณา วาจา ปหีนา โหติ. สณฺหวาจสฺส ผรุสา วาจา ปหีนา โหติ. กาลวาทิสฺส สมฺผปฺปลาโป ปหีโน โหติ. อนภิชฺฌาลุสฺส อภิชฺฌา ปหีนา โหติ. อพฺยาปนฺนจิตฺตสฺส พฺยาปาโท ปหีโน โหติ. สมฺมาทิฏฺฐิสฺส มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปหีนา โหติ.
เย จ โข เกจิ อริยํ อฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ ครหนฺติ, เนสํ สนฺทิฏฺฐิกา สหธมฺมิกา คารยฺหา วาทานุวาทา อาคจฺฉนฺติ. สมฺมาทิฏฺฐิญฺจ เต ภวนฺโต ธมฺมํ ครหนฺติ. เตน หิ เย มิจฺฉาทิฏฺฐิกา, เตสํ ภวนฺตานํ ปุชฺชา จ ปาสํสา จ. เอวํ สมฺมาสงฺกปฺปํ สมฺมาวาจํ สมฺมากมฺมนฺตํ สมฺมาอาชีวํ สมฺมาวายามํ สมฺมาสติํ สมฺมาสมาธิํ สมฺมาวิมุตฺติํ สมฺมาวิมุตฺติญาณทสฺสนญฺจ เต ภวนฺโต ธมฺมํ ครหนฺติ. เตน หิ เย มิจฺฉาวิมุตฺติญาณทสฺสนา, เตสํ ภวนฺตานํ ปุชฺชา จ ปาสํสา จ.
เย จ โข เกจิ เอวมาหํสุ “ภุญฺชิตพฺพา กามา, ปริภุญฺชิตพฺพา กามา, อาเสวิตพฺพา กามา, นิเสวิตพฺพา กามา, ภาวยิตพฺพา กามา, พหุลีกาตพฺพา กามา”ติ. กาเมหิ เวรมณี เตสํ อธมฺโม.
เย วา ปน เกจิ เอวมาหํสุ “อตฺตกิลมถานุโยโค ธมฺโม”ติ. นิยฺยานิโก เตสํ ธมฺโม อธมฺโม. เย จ โข เกจิ เอวมาหํสุ “ทุกฺโข ธมฺโม”ติ. สุโข เตสํ ธมฺโม อธมฺโม. ยถา วา ปน ภิกฺขุโน สพฺพสงฺขาเรสุ อสุภานุปสฺสิโน วิหรโต สุภสญฺญา ปหียนฺติ. ทุกฺขานุปสฺสิโน วิหรโต สุขสญฺญา ปหียนฺติ. อนิจฺจานุปสฺสิโน วิหรโต นิจฺจสญฺญา ปหียนฺติ. อนตฺตานุปสฺสิโน วิหรโต อตฺตสญฺญา ปหียนฺติ. ยํ ยํ วา ปน ธมฺมํ โรจยติ วา อุปคจฺฉติ วา, ตสฺส ตสฺส ธมฺมสฺส โย ปฏิปกฺโข, สฺวสฺส อนิฏฺฐโต อชฺฌาปนฺโน ภวติ. เตนาห อายสฺมา มหากจฺจายโน “กุสลากุสลธมฺเม”ติ.
นิยุตฺโต ปริวตฺตโน หาโร.