3.6 ปาฏิหาริยกถา
“ตีณิมานิ, ภิกฺขเว, ปาฏิหาริยานิ. กตมานิ ตีณิ? อิทฺธิปาฏิหาริยํ, อาเทสนาปาฏิหาริยํ, อนุสาสนีปาฏิหาริยํ.
กตมญฺจ, ภิกฺขเว, อิทฺธิปาฏิหาริยํ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ อเนกวิหิตํ อิทฺธิวิธํ ปจฺจนุโภติ— เอโกปิ หุตฺวา พหุธา โหติ, พหุธาปิ หุตฺวา เอโก โหติ; อาวิภาวํ ติโรภาวํ …เป… ยาว พฺรหฺมโลกาปิ กาเยน วสํ วตฺเตติ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อิทฺธิปาฏิหาริยํ. (1)
กตมญฺจ , ภิกฺขเว, อาเทสนาปาฏิหาริยํ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ นิมิตฺเตน อาทิสติ— ‘เอวมฺปิ เต มโน, อิตฺถมฺปิ เต มโน, อิติปิ เต จิตฺตนฺ’ติ. โส พหุญฺเจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถา. อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสติ, อปิ จ โข มนุสฺสานํ วา อมนุสฺสานํ วา เทวตานํ วา สทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ— ‘เอวมฺปิ เต มโน, อิตฺถมฺปิ เต มโน, อิติปิ เต จิตฺตนฺ’ติ. โส พหุญฺเจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถา. อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสติ, นปิ มนุสฺสานํ วา อมนุสฺสานํ วา เทวตานํ วา สทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ, อปิ จ โข วิตกฺกยโต วิจารยโต วิตกฺกวิปฺผารสทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ— ‘เอวมฺปิ เต มโน, อิตฺถมฺปิ เต มโน, อิติปิ เต จิตฺตนฺ’ติ. โส พหุญฺเจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถา. อิธ ปน, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ น เหว โข นิมิตฺเตน อาทิสติ, นปิ มนุสฺสานํ วา อมนุสฺสานํ วา เทวตานํ วา สทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ, นปิ วิตกฺกยโต วิจารยโต วิตกฺกวิปฺผารสทฺทํ สุตฺวา อาทิสติ, อปิ จ โข อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิํ สมาปนฺนสฺส เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาติ— ‘ยถา อิมสฺส โภโต มโนสงฺขารา ปณิหิตา อิมสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อมุกํ นาม วิตกฺกํ วิตกฺกยิสฺสตี’ติ. โส พหุญฺเจปิ อาทิสติ, ตเถว ตํ โหติ, โน อญฺญถา. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อาเทสนาปาฏิหาริยํ. (2)
กตมญฺจ, ภิกฺขเว, อนุสาสนีปาฏิหาริยํ? อิธ, ภิกฺขเว, เอกจฺโจ เอวมนุสาสติ— ‘เอวํ วิตกฺเกถ, มา เอวํ วิตกฺกยิตฺถ. เอวํ มนสิ กโรถ, มา เอวํ มนสากตฺถ. อิทํ ปชหถ, อิทํ อุปสมฺปชฺช วิหรถา’ติ. อิทํ วุจฺจติ, ภิกฺขเว, อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. อิมานิ โข, ภิกฺขเว, ตีณิ ปาฏิหาริยานิ”. (3)
เนกฺขมฺมํ อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. กามจฺฉนฺทํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน เนกฺขมฺเมน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “ตํ โข ปน เนกฺขมฺมํ เอวํ อาเสวิตพฺพํ, เอวํ ภาเวตพฺพํ, เอวํ พหุลีกาตพฺพํ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (1)
อพฺยาปาโท อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. พฺยาปาทํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน อพฺยาปาเทน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “โส โข ปน อพฺยาปาโท เอวํ อาเสวิตพฺโพ, เอวํ ภาเวตพฺโพ, เอวํ พหุลีกาตพฺโพ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (2)
อาโลกสญฺญา อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. ถินมิทฺธํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย ตาย อาโลกสญฺญาย สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “สา โข ปน อาโลกสญฺญา เอวํ อาเสวิตพฺพา, เอวํ ภาเวตพฺพา, เอวํ พหุลีกาตพฺพา, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (3)
อวิกฺเขโป อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. อุทฺธจฺจํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน อวิกฺเขเปน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “โส โข ปน อวิกฺเขโป เอวํ อาเสวิตพฺโพ, เอวํ ภาเวตพฺโพ, เอวํ พหุลีกาตพฺโพ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (4)
ธมฺมววตฺถานํ อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. วิจิกิจฺฉํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน ธมฺมววตฺถาเนน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “ตํ โข ปน ธมฺมววตฺถานํ เอวํ อาเสวิตพฺพํ, เอวํ ภาเวตพฺพํ, เอวํ พหุลีกาตพฺพํ, เอวํ ตทนุธมฺมตา, สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (5)
ญาณํ อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. อวิชฺชํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน ญาเณน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “ตํ โข ปน ญาณํ เอวํ อาเสวิตพฺพํ, เอวํ ภาเวตพฺพํ, เอวํ พหุลีกาตพฺพํ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (6)
ปาโมชฺชํ อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. อรติํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน ปาโมชฺเชน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “ตํ โข ปน ปาโมชฺชํ เอวํ อาเสวิตพฺพํ, เอวํ ภาเวตพฺพํ, เอวํ พหุลีกาตพฺพํ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ …เป… . (7)
ปฐมํ ฌานํ อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. นีวรเณ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน ปฐเมน ฌาเนน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “ตํ โข ปน ปฐมํ ฌานํ เอวํ อาเสวิตพฺพํ, เอวํ ภาเวตพฺพํ, เอวํ พหุลีกาตพฺพํ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ …เป… . (26:33)
อรหตฺตมคฺโค อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. สพฺพกิเลเส ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. เย เตน อรหตฺตมคฺเคน สมนฺนาคตา, สพฺเพ เต วิสุทฺธจิตฺตา อนาวิลสงฺกปฺปาติ— อาเทสนาปาฏิหาริยํ. “โส โข ปน อรหตฺตมคฺโค เอวํ อาเสวิตพฺโพ, เอวํ ภาเวตพฺโพ, เอวํ พหุลีกาตพฺโพ, เอวํ ตทนุธมฺมตา สติ อุปฏฺฐาเปตพฺพา”ติ— อนุสาสนีปาฏิหาริยํ. (4:37)
เนกฺขมฺมํ อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. กามจฺฉนฺทํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. ยา จ อิทฺธิ ยญฺจ ปาฏิหาริยํ, อิทํ วุจฺจติ อิทฺธิปาฏิหาริยํ. อพฺยาปาโท อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. พฺยาปาทํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. ยา จ อิทฺธิ ยญฺจ ปาฏิหาริยํ, อิทํ วุจฺจติ อิทฺธิปาฏิหาริยํ. อาโลกสญฺญา อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. ถินมิทฺธํ ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ …เป… อรหตฺตมคฺโค อิชฺฌตีติ— อิทฺธิ. สพฺพกิเลเส ปฏิหรตีติ— ปาฏิหาริยํ. ยา จ อิทฺธิ ยญฺจ ปาฏิหาริยํ, อิทํ วุจฺจติ อิทฺธิปาฏิหาริยนฺติ.
ปาฏิหาริยกถา นิฏฺฐิตา.