4.8 สุนฺทรีสุตฺต
เอวํ เม สุตํ— เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ภควา สกฺกโต โหติ ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต ลาภี จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ. ภิกฺขุสํโฆปิ สกฺกโต โหติ ครุกโต มานิโต ปูชิโต อปจิโต ลาภี จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ. อญฺญติตฺถิยา ปน ปริพฺพาชกา อสกฺกตา โหนฺติ อครุกตา อมานิตา อปูชิตา อนปจิตา น ลาภิโน จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารานํ.
อถ โข เต อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา ภควโต สกฺการํ อสหมานา ภิกฺขุสํฆสฺส จ เยน สุนฺทรี ปริพฺพาชิกา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา สุนฺทริํ ปริพฺพาชิกํ เอตทโวจุํ— “อุสฺสหสิ ตฺวํ, ภคินิ, ญาตีนํ อตฺถํ กาตุนฺ”ติ? “กฺยาหํ, อยฺยา, กโรมิ? กิํ มยา น สกฺกา กาตุํ? ชีวิตมฺปิ เม ปริจฺจตฺตํ ญาตีนํ อตฺถายา”ติ.
“เตน หิ, ภคินิ, อภิกฺขณํ เชตวนํ คจฺฉาหี”ติ. “เอวํ, อยฺยา”ติ โข สุนฺทรี ปริพฺพาชิกา เตสํ อญฺญติตฺถิยานํ ปริพฺพาชกานํ ปฏิสฺสุตฺวา อภิกฺขณํ เชตวนํ อคมาสิ.
ยทา เต อญฺญิํสุ อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา— “โวทิฏฺฐา โข สุนฺทรี ปริพฺพาชิกา พหุชเนน อภิกฺขณํ เชตวนํ คจฺฉนฺตี”ติ. อถ นํ ชีวิตา โวโรเปตฺวา ตตฺเถว เชตวนสฺส ปริขากูเป นิกฺขิปิตฺวา เยน ราชา ปเสนทิ โกสโล เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ราชานํ ปเสนทิํ โกสลํ เอตทโวจุํ— “ยา สา, มหาราช, สุนฺทรี ปริพฺพาชิกา; สา โน น ทิสฺสตี”ติ. “กตฺถ ปน ตุมฺเห อาสงฺกถา”ติ? “เชตวเน, มหาราชา”ติ. “เตน หิ เชตวนํ วิจินถา”ติ.
อถ โข เต อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เชตวนํ วิจินิตฺวา ยถานิกฺขิตฺตํ ปริขากูปา อุทฺธริตฺวา มญฺจกํ อาโรเปตฺวา สาวตฺถิํ ปเวเสตฺวา รถิยาย รถิยํ สิงฺฆาฏเกน สิงฺฆาฏกํ อุปสงฺกมิตฺวา มนุเสฺส อุชฺฌาเปสุํ—
“ปสฺสถายฺยา สมณานํ สกฺยปุตฺติยานํ กมฺมํ. อลชฺชิโน อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา มุสาวาทิโน อพฺรหฺมจาริโน. อิเม หิ นาม ธมฺมจาริโน สมจาริโน พฺรหฺมจาริโน สจฺจวาทิโน สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมา ปฏิชานิสฺสนฺติ. นตฺถิ อิเมสํ สามญฺญํ, นตฺถิ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ. นฏฺฐํ อิเมสํ สามญฺญํ, นฏฺฐํ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ. กุโต อิเมสํ สามญฺญํ, กุโต อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ? อปคตา อิเม สามญฺญา, อปคตา อิเม พฺรหฺมญฺญา. กถญฺหิ นาม ปุริโส ปุริสกิจฺจํ กริตฺวา อิตฺถิํ ชีวิตา โวโรเปสฺสตี”ติ.
เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ มนุสฺสา ภิกฺขู ทิสฺวา อสพฺภาหิ ผรุสาหิ วาจาหิ อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรสนฺติ วิเหสนฺติ—
“อลชฺชิโน อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา มุสาวาทิโน อพฺรหฺมจาริโน. อิเม หิ นาม ธมฺมจาริโน สมจาริโน พฺรหฺมจาริโน สจฺจวาทิโน สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมา ปฏิชานิสฺสนฺติ. นตฺถิ อิเมสํ สามญฺญํ, นตฺถิ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ. นฏฺฐํ อิเมสํ สามญฺญํ, นฏฺฐํ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ. กุโต อิเมสํ สามญฺญํ, กุโต อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ? อปคตา อิเม สามญฺญา, อปคตา อิเม พฺรหฺมญฺญา. กถญฺหิ นาม ปุริโส ปุริสกิจฺจํ กริตฺวา อิตฺถิํ ชีวิตา โวโรเปสฺสตี”ติ.
อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย ปาวิสิํสุ. สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺตา เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุ. เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควนฺตํ เอตทโวจุํ—
“เอตรหิ, ภนฺเต, สาวตฺถิยํ มนุสฺสา ภิกฺขู ทิสฺวา อสพฺภาหิ ผรุสาหิ วาจาหิ อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรสนฺติ วิเหสนฺติ— ‘อลชฺชิโน อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา ทุสฺสีลา ปาปธมฺมา มุสาวาทิโน อพฺรหฺมจาริโน. อิเม หิ นาม ธมฺมจาริโน สมจาริโน พฺรหฺมจาริโน สจฺจวาทิโน สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมา ปฏิชานิสฺสนฺติ. นตฺถิ อิเมสํ สามญฺญํ, นตฺถิ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ. นฏฺฐํ อิเมสํ สามญฺญํ, นฏฺฐํ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ. กุโต อิเมสํ สามญฺญํ, กุโต อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ? อปคตา อิเม สามญฺญา, อปคตา อิเม พฺรหฺมญฺญา. กถญฺหิ นาม ปุริโส ปุริสกิจฺจํ กริตฺวา อิตฺถิํ ชีวิตา โวโรเปสฺสตี’”ติ.
“เนโส, ภิกฺขเว, สทฺโท จิรํ ภวิสฺสติ สตฺตาหเมว ภวิสฺสติ. สตฺตาหสฺส อจฺจเยน อนฺตรธายิสฺสติ. เตน หิ, ภิกฺขเว, เย มนุสฺสา ภิกฺขู ทิสฺวา อสพฺภาหิ ผรุสาหิ วาจาหิ อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรสนฺติ วิเหสนฺติ, เต ตุมฺเห อิมาย คาถาย ปฏิโจเทถ—
‘อภูตวาที นิรยํ อุเปติ,
โย วาปิ กตฺวา น กโรมิ จาห;
อุโภปิ เต เปจฺจ สมา ภวนฺติ,_
นิหีนกมฺมา มนุชา ปรตฺถา’”ติ.
อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต สนฺติเก อิมํ คาถํ ปริยาปุณิตฺวา เย มนุสฺสา ภิกฺขู ทิสฺวา อสพฺภาหิ ผรุสาหิ วาจาหิ อกฺโกสนฺติ ปริภาสนฺติ โรสนฺติ วิเหสนฺติ เต อิมาย คาถาย ปฏิโจเทนฺติ—
“อภูตวาที นิรยํ อุเปติ,
โย วาปิ กตฺวา น กโรมิ จาห;
อุโภปิ เต เปจฺจ สมา ภวนฺติ,_
นิหีนกมฺมา มนุชา ปรตฺถา”ติ.
มนุสฺสานํ เอตทโหสิ— “อการกา อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา, นยิเมหิ กตํ, สปนฺติเม สมณา สกฺยปุตฺติยา”ติ. เนว โส สทฺโท จิรํ อโหสิ. สตฺตาหเมว อโหสิ. สตฺตาหสฺส อจฺจเยน อนฺตรธายิ.
อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิํสุ. เอกมนฺตํ นิสินฺนา โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตทโวจุํ—
“อจฺฉริยํ, ภนฺเต, อพฺภุตํ, ภนฺเต. ยาว สุภาสิตญฺจิทํ, ภนฺเต, ภควตา— ‘เนโส, ภิกฺขเว, สทฺโท จิรํ ภวิสฺสติ. สตฺตาหเมว ภวิสฺสติ. สตฺตาหสฺส อจฺจเยน อนฺตรธายิสฺสตี’ติ. อนฺตรหิโต โส, ภนฺเต, สทฺโท”ติ.
อถ โข ภควา เอตมตฺถํ วิทิตฺวา ตายํ เวลายํ อิมํ อุทานํ อุทาเนสิ—
“ตุทนฺติ วาจาย ชนา อสญฺญตา,
สเรหิ สงฺคามคตํว กุญฺชรํ;
สุตฺวาน วากฺยํ ผรุสํ อุทีริตํ,
อธิวาสเย ภิกฺขุ อทุฏฺฐจิตฺโต”ติ. (47)
อฏฺฐมํ.