1.9 พหุเวทนียสุตฺต
เอวํ เม สุตํ— เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ เยนายสฺมา อุทายี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อุทายิํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายิํ เอตทโวจ— “กติ นุ โข, ภนฺเต อุทายิ, เวทนา วุตฺตา ภควตา”ติ? “ติโสฺส โข, ถปติ, เวทนา วุตฺตา ภควตา. สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนา— อิมา โข, ถปติ, ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา”ติ. เอวํ วุตฺเต, ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายิํ เอตทโวจ— “น โข, ภนฺเต อุทายิ, ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา; ทฺเว เวทนา วุตฺตา ภควตา— สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา. ยายํ, ภนฺเต, อทุกฺขมสุขา เวทนา สนฺตสฺมิํ เอสา ปณีเต สุเข วุตฺตา ภควตา”ติ.
ทุติยมฺปิ โข อายสฺมา อุทายี ปญฺจกงฺคํ ถปติํ เอตทโวจ— “น โข, คหปติ, ทฺเว เวทนา วุตฺตา ภควตา; ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา. สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนา— อิมา โข, ถปติ, ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา”ติ. ทุติยมฺปิ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายิํ เอตทโวจ— “น โข, ภนฺเต อุทายิ, ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา; ทฺเว เวทนา วุตฺตา ภควตา— สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา. ยายํ, ภนฺเต, อทุกฺขมสุขา เวทนา สนฺตสฺมิํ เอสา ปณีเต สุเข วุตฺตา ภควตา”ติ.
ตติยมฺปิ โข อายสฺมา อุทายี ปญฺจกงฺคํ ถปติํ เอตทโวจ— “น โข, ถปติ, ทฺเว เวทนา วุตฺตา ภควตา; ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา. สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนา— อิมา โข, ถปติ, ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา”ติ. ตติยมฺปิ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายิํ เอตทโวจ— “น โข, ภนฺเต อุทายิ, ติโสฺส เวทนา วุตฺตา ภควตา, ทฺเว เวทนา วุตฺตา ภควตา— สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา. ยายํ, ภนฺเต, อทุกฺขมสุขา เวทนา สนฺตสฺมิํ เอสา ปณีเต สุเข วุตฺตา ภควตา”ติ. เนว โข สกฺขิ อายสฺมา อุทายี ปญฺจกงฺคํ ถปติํ สญฺญาเปตุํ, น ปนาสกฺขิ ปญฺจกงฺโค ถปติ อายสฺมนฺตํ อุทายิํ สญฺญาเปตุํ.
อสฺโสสิ โข อายสฺมา อานนฺโท อายสฺมโต อุทายิสฺส ปญฺจกงฺเคน ถปตินา สทฺธิํ อิมํ กถาสลฺลาปํ. อถ โข อายสฺมา อานนฺโท เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ยาวตโก อโหสิ อายสฺมโต อุทายิสฺส ปญฺจกงฺเคน ถปตินา สทฺธิํ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ ภควโต อาโรเจสิ. เอวํ วุตฺเต, ภควา อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ— “สนฺตญฺเญว โข, อานนฺท, ปริยายํ ปญฺจกงฺโค ถปติ อุทายิสฺส นาพฺภนุโมทิ, สนฺตญฺเญว จ ปน ปริยายํ อุทายี ปญฺจกงฺคสฺส ถปติสฺส นาพฺภนุโมทิ. ทฺเวปานนฺท, เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน, ติโสฺสปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน, ปญฺจปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน, ฉปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน, อฏฺฐารสปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน, ฉตฺติํสปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน, อฏฺฐสตมฺปิ เวทนา วุตฺตา มยา ปริยาเยน. เอวํ ปริยายเทสิโต โข, อานนฺท, มยา ธมฺโม. เอวํ ปริยายเทสิเต โข, อานนฺท, มยา ธมฺเม เย อญฺญมญฺญสฺส สุภาสิตํ สุลปิตํ น สมนุชานิสฺสนฺติ น สมนุมญฺญิสฺสนฺติ น สมนุโมทิสฺสนฺติ เตสเมตํ ปาฏิกงฺขํ— ภณฺฑนชาตา กลหชาตา วิวาทาปนฺนา อญฺญมญฺญํ มุขสตฺตีหิ วิตุทนฺตา วิหริสฺสนฺติ. เอวํ ปริยายเทสิโต โข, อานนฺท, มยา ธมฺโม. เอวํ ปริยายเทสิเต โข, อานนฺท, มยา ธมฺเม เย อญฺญมญฺญสฺส สุภาสิตํ สุลปิตํ สมนุชานิสฺสนฺติ สมนุมญฺญิสฺสนฺติ สมนุโมทิสฺสนฺติ เตสเมตํ ปาฏิกงฺขํ— สมคฺคา สมฺโมทมานา อวิวทมานา ขีโรทกีภูตา อญฺญมญฺญํ ปิยจกฺขูหิ สมฺปสฺสนฺตา วิหริสฺสนฺติ.
ปญฺจ โข อิเม, อานนฺท, กามคุณา. กตเม ปญฺจ? จกฺขุวิญฺเญยฺยา รูปา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา, โสตวิญฺเญยฺยา สทฺทา …เป… ฆานวิญฺเญยฺยา คนฺธา …เป… ชิวฺหาวิญฺเญยฺยา รสา …เป… กายวิญฺเญยฺยา โผฏฺฐพฺพา อิฏฺฐา กนฺตา มนาปา ปิยรูปา กามูปสํหิตา รชนียา— อิเม โข, อานนฺท, ปญฺจ กามคุณา. ยํ โข, อานนฺท, อิเม ปญฺจ กามคุเณ ปฏิจฺจ อุปฺปชฺชติ สุขํ โสมนสฺสํ อิทํ วุจฺจติ กามสุขํ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย— ‘เอตปรมํ สตฺตา สุขํ โสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺตี’ติ, อิทมสฺส นานุชานามิ. ตํ กิสฺส เหตุ? อตฺถานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ. กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ อกุสเลหิ ธมฺเมหิ …เป… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย— ‘เอตปรมํ สตฺตา สุขํ โสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺตี’ติ, อิทมสฺส นานุชานามิ. ตํ กิสฺส เหตุ? อตฺถานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ. กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา …เป… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย …เป… . กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ ปีติยา จ วิราคา …เป… ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย …เป… . กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ สุขสฺส จ ปหานา …เป… จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย …เป… . กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ สพฺพโส รูปสญฺญานํ สมติกฺกมา, ปฏิฆสญฺญานํ อตฺถงฺคมา, นานตฺตสญฺญานํ อมนสิการา ‘อนนฺโต อากาโส’ติ อากาสานญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย …เป… . กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ สพฺพโส อากาสานญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม ‘อนนฺตํ วิญฺญาณนฺ’ติ วิญฺญาณญฺจายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย …เป… . กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ สพฺพโส วิญฺญาณญฺจายตนํ สมติกฺกมฺม ‘นตฺถิ กิญฺจี’ติ อากิญฺจญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย …เป… . กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
โย โข, อานนฺท, เอวํ วเทยฺย— ‘เอตปรมํ สตฺตา สุขํ โสมนสฺสํ ปฏิสํเวเทนฺตี’ติ, อิทมสฺส นานุชานามิ. ตํ กิสฺส เหตุ? อตฺถานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ. กตมญฺจานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ? อิธานนฺท, ภิกฺขุ สพฺพโส เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม สญฺญาเวทยิตนิโรธํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ. อิทํ โข, อานนฺท, เอตมฺหา สุขา อญฺญํ สุขํ อภิกฺกนฺตตรญฺจ ปณีตตรญฺจ.
ฐานํ โข ปเนตํ, อานนฺท, วิชฺชติ ยํ อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอวํ วเทยฺยุํ— ‘สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมโณ โคตโม อาห; ตญฺจ สุขสฺมิํ ปญฺญเปติ. ตยิทํ กิํสุ, ตยิทํ กถํสู’ติ? เอวํวาทิโน, อานนฺท, อญฺญติตฺถิยา ปริพฺพาชกา เอวมสฺสุ วจนียา— ‘น โข, อาวุโส, ภควา สุขํเยว เวทนํ สนฺธาย สุขสฺมิํ ปญฺญเปติ; อปิ จ, อาวุโส, ยตฺถ ยตฺถ สุขํ อุปลพฺภติ ยหิํ ยหิํ ตํ ตํ ตถาคโต สุขสฺมิํ ปญฺญเปตี’”ติ.
อิทมโวจ ภควา. อตฺตมโน อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทีติ.
พหุเวทนียสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํ.