2.9 โคลิยานิสุตฺต
เอวํ เม สุตํ— เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป. เตน โข ปน สมเยน โคลิยานิ นาม ภิกฺขุ อารญฺญิโก ปทสมาจาโร สํฆมชฺเฌ โอสโฏ โหติ เกนจิเทว กรณีเยน. ตตฺร โข อายสฺมา สาริปุตฺโต โคลิยานิํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ภิกฺขู อามนฺเตสิ—
“อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน สพฺรหฺมจารีสุ สคารเวน ภวิตพฺพํ สปฺปติเสฺสน. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต สพฺรหฺมจารีสุ อคารโว โหติ อปฺปติโสฺส, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน, โย อยมายสฺมา สพฺรหฺมจารีสุ อคารโว โหติ อปฺปติโสฺส’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน สพฺรหฺมจารีสุ สคารเวน ภวิตพฺพํ สปฺปติเสฺสน. (1)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ— ‘อิติ เถเร จ ภิกฺขู นานุปขชฺช นิสีทิสฺสามิ นเว จ ภิกฺขู น อาสเนน ปฏิพาหิสฺสามี’ติ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต น อาสนกุสโล โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน, โย อยมายสฺมา อาสนกุสโล น โหตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ. (2)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อาภิสมาจาริโกปิ ธมฺโม ชานิตพฺโพ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต อาภิสมาจาริกมฺปิ ธมฺมํ น ชานาติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อาภิสมาจาริกมฺปิ ธมฺมํ น ชานาตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อาภิสมาจาริโกปิ ธมฺโม ชานิตพฺโพ. (3)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน นาติกาเลน คาโม ปวิสิตพฺโพ นาติทิวา ปฏิกฺกมิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต อติกาเลน คามํ ปวิสติ อติทิวา ปฏิกฺกมติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อติกาเลน คามํ ปวิสติ อติทิวา ปฏิกฺกมตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน นาติกาเลน คาโม ปวิสิตพฺโพ, นาติทิวา ปฏิกฺกมิตพฺพํ. (4)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน น ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘อยํ นูนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน วิหรโต วิกาลจริยา พหุลีกตา, ตเมนํ สํฆคตมฺปิ สมุทาจรตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน น ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชิตพฺพํ. (5)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อนุทฺธเตน ภวิตพฺพํ อจปเลน. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต อุทฺธโต โหติ จปโล, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘อิทํ นูนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน วิหรโต อุทฺธจฺจํ จาปลฺยํ พหุลีกตํ, ตเมนํ สํฆคตมฺปิ สมุทาจรตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อนุทฺธเตน ภวิตพฺพํ อจปเลน. (6)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อมุขเรน ภวิตพฺพํ อวิกิณฺณวาเจน. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต มุขโร โหติ วิกิณฺณวาโจ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา มุขโร วิกิณฺณวาโจ’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน อมุขเรน ภวิตพฺพํ อวิกิณฺณวาเจน. (7)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน สุวเจน ภวิตพฺพํ กลฺยาณมิตฺเตน. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สํฆคโต สํเฆ วิหรนฺโต ทุพฺพโจ โหติ ปาปมิตฺโต, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ทุพฺพโจ ปาปมิตฺโต’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สํฆคเตน สํเฆ วิหรนฺเตน สุวเจน ภวิตพฺพํ กลฺยาณมิตฺเตน. (8)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาเรน ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวาโร โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวาโร’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาเรน ภวิตพฺพํ. (9)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา โภชเน มตฺตญฺญุนา ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ โภชเน อมตฺตญฺญู โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา โภชเน อมตฺตญฺญู’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา โภชเน มตฺตญฺญุนา ภวิตพฺพํ. (10)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา ชาคริยํ อนุยุตฺเตน ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ ชาคริยํ อนนุยุตฺโต โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ชาคริยํ อนนุยุตฺโต’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา ชาคริยํ อนุยุตฺเตน ภวิตพฺพํ. (11)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อารทฺธวีริเยน ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ กุสีโต โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา กุสีโต’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อารทฺธวีริเยน ภวิตพฺพํ. (12)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อุปฏฺฐิตสฺสตินา ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ มุฏฺฐสฺสตี โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา มุฏฺฐสฺสตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อุปฏฺฐิตสฺสตินา ภวิตพฺพํ. (13)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สมาหิเตน ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อสมาหิโต โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อสมาหิโต’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สมาหิเตน ภวิตพฺพํ. (14)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา ปญฺญวตา ภวิตพฺพํ. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ ทุปฺปญฺโญ โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ทุปฺปญฺโญ’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา ปญฺญวตา ภวิตพฺพํ. (15)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อภิธมฺเม อภิวินเย โยโค กรณีโย. สนฺตาวุโส, อารญฺญิกํ ภิกฺขุํ อภิธมฺเม อภิวินเย ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโร. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อภิธมฺเม อภิวินเย ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อภิธมฺเม อภิวินเย ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อภิธมฺเม อภิวินเย โยโค กรณีโย. (16)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ โยโค กรณีโย. สนฺตาวุโส, อารญฺญิกํ ภิกฺขุํ เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโร. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ โยโค กรณีโย. (17)
อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม โยโค กรณีโย. สนฺตาวุโส, อารญฺญิกํ ภิกฺขุํ อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโร. สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ยสฺสตฺถาย ปพฺพชิโต ตมตฺถํ น ชานาตี’ติ— ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร. ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม โยโค กรณีโย”ติ. (18)
เอวํ วุตฺเต, อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ— “อารญฺญิเกเนว นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, ภิกฺขุนา อิเม ธมฺมา สมาทาย วตฺติตพฺพา อุทาหุ คามนฺตวิหารินาปี”ติ? “อารญฺญิเกนาปิ โข, อาวุโส โมคฺคลฺลาน, ภิกฺขุนา อิเม ธมฺมา สมาทาย วตฺติตพฺพา ปเคว คามนฺตวิหารินา”ติ.
โคลิยานิสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํ.