3.8 สมณมุณฺฑิกสุตฺต
เอวํ เม สุตํ— เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต สมยปฺปวาทเก ตินฺทุกาจีเร เอกสาลเก มลฺลิกาย อาราเม ปฏิวสติ มหติยา ปริพฺพาชกปริสาย สทฺธิํ ปญฺจมตฺเตหิ ปริพฺพาชกสเตหิ. อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ สาวตฺถิยา นิกฺขมิ ทิวา ทิวสฺส ภควนฺตํ ทสฺสนาย. อถ โข ปญฺจกงฺคสฺส ถปติสฺส เอตทโหสิ— “อกาโล โข ตาว ภควนฺตํ ทสฺสนาย; ปฏิสลฺลีโน ภควา. มโนภาวนิยานมฺปิ ภิกฺขูนํ อสมโย ทสฺสนาย; ปฏิสลฺลีนา มโนภาวนิยา ภิกฺขู. ยนฺนูนาหํ เยน สมยปฺปวาทโก ตินฺทุกาจีโร เอกสาลโก มลฺลิกาย อาราโม เยน อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต เตนุปสงฺกเมยฺยนฺ”ติ. อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ เยน สมยปฺปวาทโก ตินฺทุกาจีโร เอกสาลโก มลฺลิกาย อาราโม เยน อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ.
เตน โข ปน สมเยน อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต มหติยา ปริพฺพาชกปริสาย สทฺธิํ นิสินฺโน โหติ อุนฺนาทินิยา อุจฺจาสทฺทมหาสทฺทาย อเนกวิหิตํ ติรจฺฉานกถํ กเถนฺติยา, เสยฺยถิทํ— ราชกถํ โจรกถํ มหามตฺตกถํ เสนากถํ ภยกถํ ยุทฺธกถํ อนฺนกถํ ปานกถํ วตฺถกถํ สยนกถํ มาลากถํ คนฺธกถํ ญาติกถํ ยานกถํ คามกถํ นิคมกถํ นครกถํ ชนปทกถํ อิตฺถิกถํ สูรกถํ วิสิขากถํ กุมฺภฏฺฐานกถํ ปุพฺพเปตกถํ นานตฺตกถํ โลกกฺขายิกํ สมุทฺทกฺขายิกํ อิติภวาภวกถํ อิติ วา.
อทฺทสา โข อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต ปญฺจกงฺคํ ถปติํ ทูรโตว อาคจฺฉนฺตํ. ทิสฺวาน สกํ ปริสํ สณฺฐาเปสิ— “อปฺปสทฺทา โภนฺโต โหนฺตุ, มา โภนฺโต สทฺทมกตฺถ; อยํ สมณสฺส โคตมสฺส สาวโก อาคจฺฉติ ปญฺจกงฺโค ถปติ. ยาวตา โข ปน สมณสฺส โคตมสฺส สาวกา คิหี โอทาตวสนา สาวตฺถิยํ ปฏิวสนฺติ อยํ เตสํ อญฺญตโร ปญฺจกงฺโค ถปติ. อปฺปสทฺทกามา โข ปน เต อายสฺมนฺโต อปฺปสทฺทวินีตา อปฺปสทฺทสฺส วณฺณวาทิโน; อปฺเปว นาม อปฺปสทฺทํ ปริสํ วิทิตฺวา อุปสงฺกมิตพฺพํ มญฺเญยฺยา”ติ. อถ โข เต ปริพฺพาชกา ตุณฺหี อเหสุํ.
อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ เยน อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อุคฺคาหมาเนน ปริพฺพาชเกน สมณมุณฺฑิกาปุตฺเตน สทฺธิํ สมฺโมทิ. สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ปญฺจกงฺคํ ถปติํ อุคฺคาหมาโน ปริพฺพาชโก สมณมุณฺฑิกาปุตฺโต เอตทโวจ— “จตูหิ โข อหํ, คหปติ, ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ สมฺปนฺนกุสลํ ปรมกุสลํ อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌํ. กตเมหิ จตูหิ? อิธ, คหปติ, น กาเยน ปาปกมฺมํ กโรติ, น ปาปกํ วาจํ ภาสติ, น ปาปกํ สงฺกปฺปํ สงฺกปฺเปติ, น ปาปกํ อาชีวํ อาชีวติ— อิเมหิ โข อหํ, คหปติ, จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ สมฺปนฺนกุสลํ ปรมกุสลํ อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌนฺ”ติ.
อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ อุคฺคาหมานสฺส ปริพฺพาชกสฺส สมณมุณฺฑิกาปุตฺตสฺส ภาสิตํ เนว อภินนฺทิ นปฺปฏิกฺโกสิ. อนภินนฺทิตฺวา อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ— “ภควโต สนฺติเก เอตสฺส ภาสิตสฺส อตฺถํ อาชานิสฺสามี”ติ. อถ โข ปญฺจกงฺโค ถปติ เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข ปญฺจกงฺโค ถปติ ยาวตโก อโหสิ อุคฺคาหมาเนน ปริพฺพาชเกน สมณมุณฺฑิกาปุตฺเตน สทฺธิํ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ ภควโต อาโรเจสิ.
เอวํ วุตฺเต, ภควา ปญฺจกงฺคํ ถปติํ เอตทโวจ— “เอวํ สนฺเต โข, ถปติ, ทหโร กุมาโร มนฺโท อุตฺตานเสยฺยโก สมฺปนฺนกุสโล ภวิสฺสติ ปรมกุสโล อุตฺตมปตฺติปตฺโต สมโณ อโยชฺโฌ, ยถา อุคฺคาหมานสฺส ปริพฺพาชกสฺส สมณมุณฺฑิกาปุตฺตสฺส วจนํ. ทหรสฺส หิ, ถปติ, กุมารสฺส มนฺทสฺส อุตฺตานเสยฺยกสฺส กาโยติปิ น โหติ, กุโต ปน กาเยน ปาปกมฺมํ กริสฺสติ, อญฺญตฺร ผนฺทิตมตฺตา. ทหรสฺส หิ, ถปติ, กุมารสฺส มนฺทสฺส อุตฺตานเสยฺยกสฺส วาจาติปิ น โหติ, กุโต ปน ปาปกํ วาจํ ภาสิสฺสติ, อญฺญตฺร โรทิตมตฺตา. ทหรสฺส หิ, ถปติ, กุมารสฺส มนฺทสฺส อุตฺตานเสยฺยกสฺส สงฺกปฺโปติปิ น โหติ, กุโต ปน ปาปกํ สงฺกปฺปํ สงฺกปฺปิสฺสติ, อญฺญตฺร วิกูชิตมตฺตา. ทหรสฺส หิ, ถปติ, กุมารสฺส มนฺทสฺส อุตฺตานเสยฺยกสฺส อาชีโวติปิ น โหติ, กุโต ปน ปาปกํ อาชีวํ อาชีวิสฺสติ, อญฺญตฺร มาตุถญฺญา. เอวํ สนฺเต โข, ถปติ, ทหโร กุมาโร มนฺโท อุตฺตานเสยฺยโก สมฺปนฺนกุสโล ภวิสฺสติ ปรมกุสโล อุตฺตมปตฺติปตฺโต สมโณ อโยชฺโฌ, ยถา อุคฺคาหมานสฺส ปริพฺพาชกสฺส สมณมุณฺฑิกาปุตฺตสฺส วจนํ.
จตูหิ โข อหํ, ถปติ, ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ น เจว สมฺปนฺนกุสลํ น ปรมกุสลํ น อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌํ, อปิ จิมํ ทหรํ กุมารํ มนฺทํ อุตฺตานเสยฺยกํ สมธิคยฺห ติฏฺฐติ. กตเมหิ จตูหิ? อิธ, ถปติ, น กาเยน ปาปกมฺมํ กโรติ, น ปาปกํ วาจํ ภาสติ, น ปาปกํ สงฺกปฺปํ สงฺกปฺเปติ, น ปาปกํ อาชีวํ อาชีวติ— อิเมหิ โข อหํ, ถปติ, จตูหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ น เจว สมฺปนฺนกุสลํ น ปรมกุสลํ น อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌํ, อปิ จิมํ ทหรํ กุมารํ มนฺทํ อุตฺตานเสยฺยกํ สมธิคยฺห ติฏฺฐติ.
ทสหิ โข อหํ, ถปติ, ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ สมฺปนฺนกุสลํ ปรมกุสลํ อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌํ. อิเม อกุสลา สีลา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิโตสมุฏฺฐานา อกุสลา สีลา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิธ อกุสลา สีลา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. เอวํ ปฏิปนฺโน อกุสลานํ สีลานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ.
อิเม กุสลา สีลา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิโตสมุฏฺฐานา กุสลา สีลา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิธ กุสลา สีลา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. เอวํ ปฏิปนฺโน กุสลานํ สีลานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ.
อิเม อกุสลา สงฺกปฺปา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิโตสมุฏฺฐานา อกุสลา สงฺกปฺปา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิธ อกุสลา สงฺกปฺปา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. เอวํ ปฏิปนฺโน อกุสลานํ สงฺกปฺปานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ.
อิเม กุสลา สงฺกปฺปา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิโตสมุฏฺฐานา กุสลา สงฺกปฺปา; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. อิธ กุสลา สงฺกปฺปา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ. เอวํ ปฏิปนฺโน กุสลานํ สงฺกปฺปานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ; ตมหํ, ถปติ, เวทิตพฺพนฺติ วทามิ.
กตเม จ, ถปติ, อกุสลา สีลา? อกุสลํ กายกมฺมํ, อกุสลํ วจีกมฺมํ, ปาปโก อาชีโว— อิเม วุจฺจนฺติ, ถปติ, อกุสลา สีลา.
อิเม จ, ถปติ, อกุสลา สีลา กิํสมุฏฺฐานา? สมุฏฺฐานมฺปิ เนสํ วุตฺตํ. ‘จิตฺตสมุฏฺฐานา’ติสฺส วจนียํ. กตมํ จิตฺตํ? จิตฺตมฺปิ หิ พหุํ อเนกวิธํ นานปฺปการกํ. ยํ จิตฺตํ สราคํ สโทสํ สโมหํ, อิโตสมุฏฺฐานา อกุสลา สีลา.
อิเม จ, ถปติ, อกุสลา สีลา กุหิํ อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ? นิโรโธปิ เนสํ วุตฺโต. อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ กายทุจฺจริตํ ปหาย กายสุจริตํ ภาเวติ, วจีทุจฺจริตํ ปหาย วจีสุจริตํ ภาเวติ, มโนทุจฺจริตํ ปหาย มโนสุจริตํ ภาเวติ, มิจฺฉาชีวํ ปหาย สมฺมาชีเวน ชีวิตํ กปฺเปติ— เอตฺเถเต อกุสลา สีลา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ.
กถํ ปฏิปนฺโน, ถปติ, อกุสลานํ สีลานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ? อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิโยฺยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ. เอวํ ปฏิปนฺโน โข, ถปติ, อกุสลานํ สีลานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ.
กตเม จ, ถปติ, กุสลา สีลา? กุสลํ กายกมฺมํ, กุสลํ วจีกมฺมํ, อาชีวปริสุทฺธมฺปิ โข อหํ, ถปติ, สีลสฺมิํ วทามิ. อิเม วุจฺจนฺติ, ถปติ, กุสลา สีลา.
อิเม จ, ถปติ, กุสลา สีลา กิํสมุฏฺฐานา? สมุฏฺฐานมฺปิ เนสํ วุตฺตํ. ‘จิตฺตสมุฏฺฐานา’ติสฺส วจนียํ. กตมํ จิตฺตํ? จิตฺตมฺปิ หิ พหุํ อเนกวิธํ นานปฺปการกํ. ยํ จิตฺตํ วีตราคํ วีตโทสํ วีตโมหํ, อิโตสมุฏฺฐานา กุสลา สีลา.
อิเม จ, ถปติ, กุสลา สีลา กุหิํ อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ? นิโรโธปิ เนสํ วุตฺโต. อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ สีลวา โหติ โน จ สีลมโย, ตญฺจ เจโตวิมุตฺติํ ปญฺญาวิมุตฺติํ ยถาภูตํ ปชานาติ; ยตฺถสฺส เต กุสลา สีลา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ.
กถํ ปฏิปนฺโน จ, ถปติ, กุสลานํ สีลานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ? อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย …เป… อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย …เป… อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิโยฺยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ. เอวํ ปฏิปนฺโน โข, ถปติ, กุสลานํ สีลานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ.
กตเม จ, ถปติ, อกุสลา สงฺกปฺปา? กามสงฺกปฺโป, พฺยาปาทสงฺกปฺโป, วิหิํสาสงฺกปฺโป— อิเม วุจฺจนฺติ, ถปติ, อกุสลา สงฺกปฺปา.
อิเม จ, ถปติ, อกุสลา สงฺกปฺปา กิํสมุฏฺฐานา? สมุฏฺฐานมฺปิ เนสํ วุตฺตํ. ‘สญฺญาสมุฏฺฐานา’ติสฺส วจนียํ. กตมา สญฺญา? สญฺญาปิ หิ พหู อเนกวิธา นานปฺปการกา. กามสญฺญา, พฺยาปาทสญฺญา, วิหิํสาสญฺญา— อิโตสมุฏฺฐานา อกุสลา สงฺกปฺปา.
อิเม จ, ถปติ, อกุสลา สงฺกปฺปา กุหิํ อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ? นิโรโธปิ เนสํ วุตฺโต. อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ …เป… ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ; เอตฺเถเต อกุสลา สงฺกปฺปา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ.
กถํ ปฏิปนฺโน จ, ถปติ, อกุสลานํ สงฺกปฺปานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ? อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย …เป… อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย …เป… อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิโยฺยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ. เอวํ ปฏิปนฺโน โข, ถปติ, อกุสลานํ สงฺกปฺปานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ.
กตเม จ, ถปติ, กุสลา สงฺกปฺปา? เนกฺขมฺมสงฺกปฺโป, อพฺยาปาทสงฺกปฺโป, อวิหิํสาสงฺกปฺโป— อิเม วุจฺจนฺติ, ถปติ, กุสลา สงฺกปฺปา.
อิเม จ, ถปติ, กุสลา สงฺกปฺปา กิํสมุฏฺฐานา? สมุฏฺฐานมฺปิ เนสํ วุตฺตํ. ‘สญฺญาสมุฏฺฐานา’ติสฺส วจนียํ. กตมา สญฺญา? สญฺญาปิ หิ พหู อเนกวิธา นานปฺปการกา. เนกฺขมฺมสญฺญา, อพฺยาปาทสญฺญา, อวิหิํสาสญฺญา— อิโตสมุฏฺฐานา กุสลา สงฺกปฺปา.
อิเม จ, ถปติ, กุสลา สงฺกปฺปา กุหิํ อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ? นิโรโธปิ เนสํ วุตฺโต. อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา …เป… ทุติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ; เอตฺเถเต กุสลา สงฺกปฺปา อปริเสสา นิรุชฺฌนฺติ.
กถํ ปฏิปนฺโน จ, ถปติ, กุสลานํ สงฺกปฺปานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ? อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ อนุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ อนุปฺปาทาย ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ; อุปฺปนฺนานํ ปาปกานํ อกุสลานํ ธมฺมานํ ปหานาย …เป… อนุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ อุปฺปาทาย …เป… อุปฺปนฺนานํ กุสลานํ ธมฺมานํ ฐิติยา อสมฺโมสาย ภิโยฺยภาวาย เวปุลฺลาย ภาวนาย ปาริปูริยา ฉนฺทํ ชเนติ วายมติ วีริยํ อารภติ จิตฺตํ ปคฺคณฺหาติ ปทหติ. เอวํ ปฏิปนฺโน โข, ถปติ, กุสลานํ สงฺกปฺปานํ นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ.
กตเมหิ จาหํ, ถปติ, ทสหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ สมฺปนฺนกุสลํ ปรมกุสลํ อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌํ? อิธ, ถปติ, ภิกฺขุ อเสขาย สมฺมาทิฏฺฐิยา สมนฺนาคโต โหติ, อเสเขน สมฺมาสงฺกปฺเปน สมนฺนาคโต โหติ, อเสขาย สมฺมาวาจาย สมนฺนาคโต โหติ, อเสเขน สมฺมากมฺมนฺเตน สมนฺนาคโต โหติ, อเสเขน สมฺมาอาชีเวน สมนฺนาคโต โหติ, อเสเขน สมฺมาวายาเมน สมนฺนาคโต โหติ, อเสขาย สมฺมาสติยา สมนฺนาคโต โหติ, อเสเขน สมฺมาสมาธินา สมนฺนาคโต โหติ, อเสเขน สมฺมาญาเณน สมนฺนาคโต โหติ, อเสขาย สมฺมาวิมุตฺติยา สมนฺนาคโต โหติ— อิเมหิ โข อหํ, ถปติ, ทสหิ ธมฺเมหิ สมนฺนาคตํ ปุริสปุคฺคลํ ปญฺญเปมิ สมฺปนฺนกุสลํ ปรมกุสลํ อุตฺตมปตฺติปตฺตํ สมณํ อโยชฺฌนฺ”ติ.
อิทมโวจ ภควา. อตฺตมโน ปญฺจกงฺโค ถปติ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทีติ.
สมณมุณฺฑิกสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ อฏฺฐมํ.