3.4 พากุลสุตฺต
เอวํ เม สุตํ— เอกํ สมยํ อายสฺมา พากุโล ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเป. อถ โข อเจลกสฺสโป อายสฺมโต พากุลสฺส ปุราณคิหิสหาโย เยนายสฺมา พากุโล เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมตา พากุเลน สทฺธิํ สมฺโมทิ. สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อเจลกสฺสโป อายสฺมนฺตํ พากุลํ เอตทโวจ—
“กีวจิรํ ปพฺพชิโตสิ, อาวุโส พากุลา”ติ? “อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺสา”ติ. “อิเมหิ ปน เต, อาวุโส พากุล, อสีติยา วเสฺสหิ กติกฺขตฺตุํ เมถุโน ธมฺโม ปฏิเสวิโต”ติ? “น โข มํ, อาวุโส กสฺสป, เอวํ ปุจฺฉิตพฺพํ— ‘อิเมหิ ปน เต, อาวุโส พากุล, อสีติยา วเสฺสหิ กติกฺขตฺตุํ เมถุโน ธมฺโม ปฏิเสวิโต’ติ. เอวญฺจ โข มํ, อาวุโส กสฺสป, ปุจฺฉิตพฺพํ— ‘อิเมหิ ปน เต, อาวุโส พากุล, อสีติยา วเสฺสหิ กติกฺขตฺตุํ กามสญฺญา อุปฺปนฺนปุพฺพา’”ติ? ( )
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ กามสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ กามสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (1)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ พฺยาปาทสญฺญํ …เป… วิหิํสาสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ วิหิํสาสญฺญํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (2–3)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ กามวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ กามวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (4)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ พฺยาปาทวิตกฺกํ …เป… วิหิํสาวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ วิหิํสาวิตกฺกํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (5–6)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ คหปติจีวรํ สาทิตา”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ คหปติจีวรํ สาทิตา, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (7)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ สตฺเถน จีวรํ ฉินฺทิตา”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ สตฺเถน จีวรํ ฉินฺทิตา …เป… ธาเรม”. (8)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ สูจิยา จีวรํ สิพฺพิตา …เป… นาภิชานามิ รชเนน จีวรํ รชิตา… นาภิชานามิ กถิเน จีวรํ สิพฺพิตา… นาภิชานามิ สพฺรหฺมจารีนํ จีวรกมฺเม วิจาริตา… นาภิชานามิ นิมนฺตนํ สาทิตา… นาภิชานามิ เอวรูปํ จิตฺตํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ— ‘อโห วต มํ โกจิ นิมนฺเตยฺยา’ติ… นาภิชานามิ อนฺตรฆเร นิสีทิตา… นาภิชานามิ อนฺตรฆเร ภุญฺชิตา… นาภิชานามิ มาตุคามสฺส อนุพฺยญฺชนโส นิมิตฺตํ คเหตา… นาภิชานามิ มาตุคามสฺส ธมฺมํ เทสิตา อนฺตมโส จตุปฺปทมฺปิ คาถํ… นาภิชานามิ ภิกฺขุนุปสฺสยํ อุปสงฺกมิตา… นาภิชานามิ ภิกฺขุนิยา ธมฺมํ เทสิตา… นาภิชานามิ สิกฺขมานาย ธมฺมํ เทสิตา… นาภิชานามิ สามเณริยา ธมฺมํ เทสิตา… นาภิชานามิ ปพฺพาเชตา… นาภิชานามิ อุปสมฺปาเทตา… นาภิชานามิ นิสฺสยํ ทาตา… นาภิชานามิ สามเณรํ อุปฏฺฐาเปตา… นาภิชานามิ ชนฺตาฆเร นฺหายิตา… นาภิชานามิ จุณฺเณน นฺหายิตา… นาภิชานามิ สพฺรหฺมจารีคตฺตปริกมฺเม วิจาริตา… นาภิชานามิ อาพาธํ อุปฺปนฺนปุพฺพํ, อนฺตมโส คทฺทูหนมตฺตมฺปิ… นาภิชานามิ เภสชฺชํ อุปหริตา, อนฺตมโส หริตกิขณฺฑมฺปิ… นาภิชานามิ อปเสฺสนกํ อปสฺสยิตา… นาภิชานามิ เสยฺยํ กปฺเปตา”. “ยมฺปายสฺมา …เป… ธาเรม”. (9–33)
“อสีติ เม, อาวุโส, วสฺสานิ ปพฺพชิตสฺส นาภิชานามิ คามนฺตเสนาสเน วสฺสํ อุปคนฺตา”. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อสีติยา วเสฺสหิ นาภิชานาติ คามนฺตเสนาสเน วสฺสํ อุปคนฺตา, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (34)
“สตฺตาหเมว โข อหํ, อาวุโส, สรโณ รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชิํ; อถ อฏฺฐมิยํ อญฺญา อุทปาทิ. ยมฺปายสฺมา พากุโล สตฺตาหเมว สรโณ รฏฺฐปิณฺฑํ ภุญฺชิ; อถ อฏฺฐมิยํ อญฺญา อุทปาทิ อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม. (35)
ลเภยฺยาหํ, อาวุโส พากุล, อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ปพฺพชฺชํ, ลเภยฺยํ อุปสมฺปทนฺ”ติ. อลตฺถ โข อเจลกสฺสโป อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย ปพฺพชฺชํ, อลตฺถ อุปสมฺปทํ. อจิรูปสมฺปนฺโน ปนายสฺมา กสฺสโป เอโก วูปกฏฺโฐ อปฺปมตฺโต อาตาปี ปหิตตฺโต วิหรนฺโต นจิรเสฺสว— ยสฺสตฺถาย กุลปุตฺตา สมฺมเทว อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชนฺติ, ตทนุตฺตรํ— พฺรหฺมจริยปริโยสานํ ทิฏฺเฐว ธมฺเม สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา อุปสมฺปชฺช วิหาสิ. “ขีณา ชาติ, วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ, กตํ กรณียํ, นาปรํ อิตฺถตฺตายา”ติ อพฺภญฺญาสิ. อญฺญตโร โข ปนายสฺมา กสฺสโป อรหตํ อโหสิ.
อถ โข อายสฺมา พากุโล อปเรน สมเยน อวาปุรณํ อาทาย วิหาเรน วิหารํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห— “อภิกฺกมถายสฺมนฺโต, อภิกฺกมถายสฺมนฺโต. อชฺช เม ปรินิพฺพานํ ภวิสฺสตี”ติ. “ยมฺปายสฺมา พากุโล อวาปุรณํ อาทาย วิหาเรน วิหารํ อุปสงฺกมิตฺวา เอวมาห— ‘อภิกฺกมถายสฺมนฺโต, อภิกฺกมถายสฺมนฺโต; อชฺช เม ปรินิพฺพานํ ภวิสฺสตี’ติ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรม”. (36)
อายสฺมา พากุโล มชฺเฌ ภิกฺขุสํฆสฺส นิสินฺนโกว ปรินิพฺพายิ. “ยมฺปายสฺมา พากุโล มชฺเฌ ภิกฺขุสํฆสฺส นิสินฺนโกว ปรินิพฺพายิ, อิทมฺปิ มยํ อายสฺมโต พากุลสฺส อจฺฉริยํ อพฺภุตธมฺมํ ธาเรมา”ติ. (37)
พากุลสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ จตุตฺถํ.