1.4.1 ภูตสุตฺต
เอกํ สมยํ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ. ตตฺร โข ภควา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อามนฺเตสิ— “วุตฺตมิทํ, สาริปุตฺต, ปารายเน อชิตปเญฺห—
‘เย จ สงฺขาตธมฺมาเส,
เย จ เสกฺขา ปุถู อิธ;
เตสํ เม นิปโก อิริยํ,
ปุฏฺโฐ ปพฺรูหิ มาริสา’ติ.
อิมสฺส นุ โข, สาริปุตฺต, สํขิตฺเตน ภาสิตสฺส กถํ วิตฺถาเรน อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ”ติ? เอวํ วุตฺเต, อายสฺมา สาริปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ.
ทุติยมฺปิ โข ภควา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อามนฺเตสิ …เป… ทุติยมฺปิ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ. ตติยมฺปิ โข ภควา อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ อามนฺเตสิ— “วุตฺตมิทํ, สาริปุตฺต, ปารายเน อชิตปเญฺห—
‘เย จ สงฺขาตธมฺมาเส,
เย จ เสกฺขา ปุถู อิธ;
เตสํ เม นิปโก อิริยํ,
ปุฏฺโฐ ปพฺรูหิ มาริสา’ติ.
อิมสฺส นุ โข, สาริปุตฺต, สํขิตฺเตน ภาสิตสฺส กถํ วิตฺถาเรน อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ”ติ? ตติยมฺปิ โข อายสฺมา สาริปุตฺโต ตุณฺหี อโหสิ.
“ภูตมิทนฺติ, สาริปุตฺต, ปสฺสสี”ติ? “ภูตมิทนฺติ, ภนฺเต, ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ภูตมิทนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา ภูตสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อาหารสมฺภวสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา นิโรธธมฺมสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ. เอวํ โข, ภนฺเต, เสกฺโข โหติ.
กถญฺจ, ภนฺเต, สงฺขาตธมฺโม โหติ? ภูตมิทนฺติ, ภนฺเต, ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ภูตมิทนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา ภูตสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺโต โหติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อาหารสมฺภวสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺโต โหติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา นิโรธธมฺมสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺโต โหติ. เอวํ โข, ภนฺเต, สงฺขาตธมฺโม โหติ. อิติ โข, ภนฺเต, ยํ ตํ วุตฺตํ ปารายเน อชิตปเญฺห—
‘เย จ สงฺขาตธมฺมาเส,
เย จ เสกฺขา ปุถู อิธ;
เตสํ เม นิปโก อิริยํ,
ปุฏฺโฐ ปพฺรูหิ มาริสา’ติ.
อิมสฺส ขฺวาหํ, ภนฺเต, สํขิตฺเตน ภาสิตสฺส เอวํ วิตฺถาเรน อตฺถํ อาชานามี”ติ.
“สาธุ สาธุ, สาริปุตฺต, ภูตมิทนฺติ, สาริปุตฺต, ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ภูตมิทนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา ภูตสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อาหารสมฺภวสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา นิโรธธมฺมสฺส นิพฺพิทาย วิราคาย นิโรธาย ปฏิปนฺโน โหติ. เอวํ โข, สาริปุตฺต, เสกฺโข โหติ.
กถญฺจ, สาริปุตฺต, สงฺขาตธมฺโม โหติ? ภูตมิทนฺติ, สาริปุตฺต, ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ภูตมิทนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา ภูตสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺโต โหติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารสมฺภวนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ทิสฺวา อาหารสมฺภวสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺโต โหติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญาย ปสฺสติ. ตทาหารนิโรธา ยํ ภูตํ ตํ นิโรธธมฺมนฺติ ยถาภูตํ สมฺมปฺปญฺญา ทิสฺวา นิโรธธมฺมสฺส นิพฺพิทา วิราคา นิโรธา อนุปาทา วิมุตฺโต โหติ. เอวํ โข, สาริปุตฺต, สงฺขาตธมฺโม โหติ. อิติ โข, สาริปุตฺต, ยํ ตํ วุตฺตํ ปารายเน อชิตปเญฺห—
‘เย จ สงฺขาตธมฺมาเส,
เย จ เสกฺขา ปุถู อิธ;
เตสํ เม นิปโก อิริยํ,
ปุฏฺโฐ ปพฺรูหิ มาริสา’ติ.
อิมสฺส โข, สาริปุตฺต, สํขิตฺเตน ภาสิตสฺส เอวํ วิตฺถาเรน อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ”ติ.
ปฐมํ.