1.5.4 โลกสุตฺต
สาวตฺถิยํ วิหรติ. “โลกสฺส, ภิกฺขเว, สมุทยญฺจ อตฺถงฺคมญฺจ เทเสสฺสามิ. ตํ สุณาถ, สาธุกํ มนสิ กโรถ, ภาสิสฺสามี”ติ. “เอวํ, ภนฺเต”ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจโสฺสสุํ. ภควา เอตทโวจ—
“กตโม จ, ภิกฺขเว, โลกสฺส สมุทโย? จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํ. ติณฺณํ สงฺคติ ผโสฺส. ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหา; ตณฺหาปจฺจยา อุปาทานํ; อุปาทานปจฺจยา ภโว; ภวปจฺจยา ชาติ; ชาติปจฺจยา ชรามรณํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติ. อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส สมุทโย.
โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ …เป… ฆานญฺจ ปฏิจฺจ คนฺเธ จ… ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ… กายญฺจ ปฏิจฺจ โผฏฺฐพฺเพ จ… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํ. ติณฺณํ สงฺคติ ผโสฺส. ผสฺสปจฺจยา เวทนา …เป… ชาติปจฺจยา ชรามรณํ โสกปริเทวทุกฺขโทมนสฺสุปายาสา สมฺภวนฺติ. อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส สมุทโย.
กตโม จ, ภิกฺขเว, โลกสฺส อตฺถงฺคโม? จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจ รูเป จ อุปฺปชฺชติ จกฺขุวิญฺญาณํ. ติณฺณํ สงฺคติ ผโสฺส. ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหา. ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ …เป… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติ. อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส อตฺถงฺคโม.
โสตญฺจ ปฏิจฺจ สทฺเท จ …เป… ฆานญฺจ ปฏิจฺจ คนฺเธ จ… ชิวฺหญฺจ ปฏิจฺจ รเส จ… กายญฺจ ปฏิจฺจ โผฏฺฐพฺเพ จ… มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํ. ติณฺณํ สงฺคติ ผโสฺส. ผสฺสปจฺจยา เวทนา; เวทนาปจฺจยา ตณฺหา. ตสฺสาเยว ตณฺหาย อเสสวิราคนิโรธา อุปาทานนิโรโธ; อุปาทานนิโรธา ภวนิโรโธ …เป… เอวเมตสฺส เกวลสฺส ทุกฺขกฺขนฺธสฺส นิโรโธ โหติ. อยํ โข, ภิกฺขเว, โลกสฺส อตฺถงฺคโม”ติ.
จตุตฺถํ.