1.1.4 ชาณุโสฺสณิพฺราหฺมณสุตฺต
สาวตฺถินิทานํ. อถ โข อายสฺมา อานนฺโท ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย ปาวิสิ. อทฺทสา โข อายสฺมา อานนฺโท ชาณุโสฺสณิํ พฺราหฺมณํ สพฺพเสเตน วฬวาภิรเถน สาวตฺถิยา นิยฺยายนฺตํ. เสตา สุทํ อสฺสา ยุตฺตา โหนฺติ เสตาลงฺการา, เสโต รโถ, เสตปริวาโร, เสตา รสฺมิโย, เสตา ปโตทลฏฺฐิ, เสตํ ฉตฺตํ, เสตํ อุณฺหีสํ, เสตานิ วตฺถานิ, เสตา อุปาหนา, เสตาย สุทํ วาลพีชนิยา พีชียติ. ตเมนํ ชโน ทิสฺวา เอวมาห— “พฺรหฺมํ วต, โภ, ยานํ. พฺรหฺมยานรูปํ วต, โภ”ติ.
อถ โข อายสฺมา อานนฺโท สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ ปิณฺฑปาตปฏิกฺกนฺโต เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข อายสฺมา อานนฺโท ภควนฺตํ เอตทโวจ—
“อิธาหํ, ภนฺเต, ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สาวตฺถิํ ปิณฺฑาย ปาวิสิํ. อทฺทสํ ขฺวาหํ, ภนฺเต, ชาณุโสฺสณิํ พฺราหฺมณํ สพฺพเสเตน วฬวาภิรเถน สาวตฺถิยา นิยฺยายนฺตํ. เสตา สุทํ อสฺสา ยุตฺตา โหนฺติ เสตาลงฺการา, เสโต รโถ, เสตปริวาโร, เสตา รสฺมิโย, เสตา ปโตทลฏฺฐิ, เสตํ ฉตฺตํ, เสตํ อุณฺหีสํ, เสตานิ วตฺถานิ, เสตา อุปาหนา, เสตาย สุทํ วาลพีชนิยา พีชียติ. ตเมนํ ชโน ทิสฺวา เอวมาห— ‘พฺรหฺมํ วต, โภ, ยานํ. พฺรหฺมยานรูปํ วต, โภ’ติ. สกฺกา นุ โข, ภนฺเต, อิมสฺมิํ ธมฺมวินเย พฺรหฺมยานํ ปญฺญาเปตุนฺ”ติ?
“สกฺกา, อานนฺทา”ติ ภควา อโวจ— “อิมเสฺสว โข เอตํ, อานนฺท, อริยสฺส อฏฺฐงฺคิกสฺส มคฺคสฺส อธิวจนํ— ‘พฺรหฺมยานํ’ อิติปิ, ‘ธมฺมยานํ’ อิติปิ, ‘อนุตฺตโร สงฺคามวิชโย’ อิติปีติ.
สมฺมาทิฏฺฐิ, อานนฺท, ภาวิตา พหุลีกตา ราควินยปริโยสานา โหติ, โทสวินยปริโยสานา โหติ, โมหวินยปริโยสานา โหติ. สมฺมาสงฺกปฺโป, อานนฺท, ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน โหติ, โทสวินยปริโยสาโน โหติ, โมหวินยปริโยสาโน โหติ. สมฺมาวาจา, อานนฺท, ภาวิตา พหุลีกตา ราควินยปริโยสานา โหติ, โทส …เป… โมหวินยปริโยสานา โหติ. สมฺมากมฺมนฺโต, อานนฺท, ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน โหติ, โทส …เป… โมหวินยปริโยสาโน โหติ. สมฺมาอาชีโว, อานนฺท, ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน โหติ, โทส …เป… โมหวินยปริโยสาโน โหติ. สมฺมาวายาโม, อานนฺท, ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน โหติ, โทส …เป… โมหวินยปริโยสาโน โหติ. สมฺมาสติ, อานนฺท, ภาวิตา พหุลีกตา ราควินยปริโยสานา โหติ, โทส …เป… โมหวินยปริโยสานา โหติ. สมฺมาสมาธิ, อานนฺท, ภาวิโต พหุลีกโต ราควินยปริโยสาโน โหติ, โทส …เป… โมหวินยปริโยสาโน โหติ.
อิมินา โข เอตํ, อานนฺท, ปริยาเยน เวทิตพฺพํ ยถา อิมเสฺสเวตํ อริยสฺส อฏฺฐงฺคิกสฺส มคฺคสฺส อธิวจนํ— ‘พฺรหฺมยานํ’ อิติปิ, ‘ธมฺมยานํ’ อิติปิ, ‘อนุตฺตโร สงฺคามวิชโย’ อิติปี”ติ. อิทมโวจ ภควา.
อิทํ วตฺวาน สุคโต อถาปรํ เอตทโวจ สตฺถา—
“ยสฺส สทฺธา จ ปญฺญา จ,
ธมฺมา ยุตฺตา สทา ธุรํ;
หิรี อีสา มโน โยตฺตํ,
สติ อารกฺขสารถิ.
รโถ สีลปริกฺขาโร,
ฌานกฺโข จกฺกวีริโย;
อุเปกฺขา ธุรสมาธิ,_
อนิจฺฉา ปริวารณํ.
อพฺยาปาโท อวิหิํสา,
วิเวโก ยสฺส อาวุธํ;
ติติกฺขา จมฺมสนฺนาโห,
โยคกฺเขมาย วตฺตติ.
เอตทตฺตนิ สมฺภูตํ,
พฺรหฺมยานํ อนุตฺตรํ;
นิยฺยนฺติ ธีรา โลกมฺหา,
อญฺญทตฺถุ ชยํ ชยนฺ”ติ.
จตุตฺถํ.