8.14 อนฺเตวาสิกวตฺตกถา
เตน โข ปน สมเยน อาจริยา อนฺเตวาสิเกสุ น สมฺมา วตฺตนฺติ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อาจริยา อนฺเตวาสิเกสุ น สมฺมา วตฺติสฺสนฺตี”ติ. อถ โข เต ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ภิกฺขุสํฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ— “สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, อาจริยา อนฺเตวาสิเกสุ น สมฺมา วตฺตนฺตี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ …เป… วิครหิตฺวา …เป… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ—
“เตน หิ, ภิกฺขเว, อาจริยานํ อนฺเตวาสิเกสุ วตฺตํ ปญฺญเปสฺสามิ ยถา อาจริเยหิ อนฺเตวาสิเกสุ สมฺมา วตฺติตพฺพํ. อาจริเยน, ภิกฺขเว, อนฺเตวาสิกมฺหิ สมฺมา วตฺติตพฺพํ. ตตฺรายํ สมฺมาวตฺตนา—
อาจริเยน, ภิกฺขเว, อนฺเตวาสิโก สงฺคเหตพฺโพ อนุคฺคเหตพฺโพ อุทฺเทเสน ปริปุจฺฉาย โอวาเทน อนุสาสนิยา. สเจ อาจริยสฺส ปตฺโต โหติ, อนฺเตวาสิกสฺส ปตฺโต น โหติ, อาจริเยน อนฺเตวาสิกสฺส ปตฺโต ทาตพฺโพ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส ปตฺโต อุปฺปชฺชิเยถาติ. สเจ อาจริยสฺส จีวรํ โหติ, อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ น โหติ, อาจริเยน อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ ทาตพฺพํ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ อุปฺปชฺชิเยถาติ. สเจ อาจริยสฺส ปริกฺขาโร โหติ, อนฺเตวาสิกสฺส ปริกฺขาโร น โหติ, อาจริเยน อนฺเตวาสิกสฺส ปริกฺขาโร ทาตพฺโพ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส ปริกฺขาโร อุปฺปชฺชิเยถาติ.
สเจ อนฺเตวาสิโก คิลาโน โหติ, กาลเสฺสว อุฏฺฐาย ทนฺตกฏฺฐํ ทาตพฺพํ, มุโขทกํ ทาตพฺพํ, อาสนํ ปญฺญเปตพฺพํ. สเจ ยาคุ โหติ, ภาชนํ โธวิตฺวา ยาคุ อุปนาเมตพฺพา. ยาคุํ ปีตสฺส อุทกํ ทตฺวา ภาชนํ ปฏิคฺคเหตฺวา นีจํ กตฺวา สาธุกํ อปฺปฏิฆํสนฺเตน โธวิตฺวา ปฏิสาเมตพฺพํ. อนฺเตวาสิกมฺหิ วุฏฺฐิเต อาสนํ อุทฺธริตพฺพํ. สเจ โส เทโส อุกฺลาโป โหติ, โส เทโส สมฺมชฺชิตพฺโพ.
สเจ อนฺเตวาสิโก คามํ ปวิสิตุกาโม โหติ, นิวาสนํ ทาตพฺพํ, ปฏินิวาสนํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ, กายพนฺธนํ ทาตพฺพํ, สคุณํ กตฺวา สงฺฆาฏิโย ทาตพฺพา, โธวิตฺวา ปตฺโต โสทโก ทาตพฺโพ.
เอตฺตาวตา นิวตฺติสฺสตีติ อาสนํ ปญฺญเปตพฺพํ, ปาโททกํ ปาทปีฐํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปิตพฺพํ, ปจฺจุคฺคนฺตฺวา ปตฺตจีวรํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ, ปฏินิวาสนํ ทาตพฺพํ, นิวาสนํ ปฏิคฺคเหตพฺพํ. สเจ จีวรํ สินฺนํ โหติ, มุหุตฺตํ อุเณฺห โอตาเปตพฺพํ, น จ อุเณฺห จีวรํ นิทหิตพฺพํ. จีวรํ สงฺฆริตพฺพํ. จีวรํ สงฺฆรนฺเตน จตุรงฺคุลํ กณฺณํ อุสฺสาเรตฺวา จีวรํ สงฺฆริตพฺพํ— มา มชฺเฌ ภงฺโค อโหสีติ. โอโภเค กายพนฺธนํ กาตพฺพํ.
สเจ ปิณฺฑปาโต โหติ, อนฺเตวาสิโก จ ภุญฺชิตุกาโม โหติ, อุทกํ ทตฺวา ปิณฺฑปาโต อุปนาเมตพฺโพ. อนฺเตวาสิโก ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ. ภุตฺตาวิสฺส อุทกํ ทตฺวา ปตฺตํ ปฏิคฺคเหตฺวา นีจํ กตฺวา สาธุกํ อปฺปฏิฆํสนฺเตน โธวิตฺวา โวทกํ กตฺวา มุหุตฺตํ อุเณฺห โอตาเปตพฺโพ, น จ อุเณฺห ปตฺโต นิทหิตพฺโพ. ปตฺตจีวรํ นิกฺขิปิตพฺพํ. ปตฺตํ นิกฺขิปนฺเตน …เป… จีวรํ นิกฺขิปนฺเตน …เป… ปารโต อนฺตํ โอรโต โภคํ กตฺวา จีวรํ นิกฺขิปิตพฺพํ. อนฺเตวาสิกมฺหิ อุฏฺฐิเต อาสนํ อุทฺธริตพฺพํ, ปาโททกํ ปาทปีฐํ ปาทกถลิกํ ปฏิสาเมตพฺพํ. สเจ โส เทโส อุกฺลาโป โหติ, โส เทโส สมฺมชฺชิตพฺโพ.
สเจ อนฺเตวาสิโก นหายิตุกาโม โหติ, นหานํ ปฏิยาเทตพฺพํ. สเจ สีเตน อตฺโถ โหติ, สีตํ ปฏิยาเทตพฺพํ. สเจ อุเณฺหน อตฺโถ โหติ, อุณฺหํ ปฏิยาเทตพฺพํ.
สเจ อนฺเตวาสิโก ชนฺตาฆรํ ปวิสิตุกาโม โหติ, จุณฺณํ สนฺเนตพฺพํ, มตฺติกา เตเมตพฺพา, ชนฺตาฆรปีฐํ อาทาย คนฺตฺวา ชนฺตาฆรปีฐํ ทตฺวา จีวรํ ปฏิคฺคเหตฺวา เอกมนฺตํ นิกฺขิปิตพฺพํ, จุณฺณํ ทาตพฺพํ, มตฺติกา ทาตพฺพา. สเจ อุสฺสหติ ชนฺตาฆรํ ปวิสิตพฺพํ. ชนฺตาฆรํ ปวิสนฺเตน มตฺติกาย มุขํ มกฺเขตฺวา ปุรโต จ ปจฺฉโต จ ปฏิจฺฉาเทตฺวา ชนฺตาฆรํ ปวิสิตพฺพํ. น เถเร ภิกฺขู อนุปขชฺช นิสีทิตพฺพํ. น นวา ภิกฺขู อาสเนน ปฏิพาหิตพฺพา. ชนฺตาฆเร อนฺเตวาสิกสฺส ปริกมฺมํ กาตพฺพํ. ชนฺตาฆรา นิกฺขมนฺเตน ชนฺตาฆรปีฐํ อาทาย ปุรโต จ ปจฺฉโต จ ปฏิจฺฉาเทตฺวา ชนฺตาฆรา นิกฺขมิตพฺพํ.
อุทเกปิ อนฺเตวาสิกสฺส ปริกมฺมํ กาตพฺพํ. นหาเตน ปฐมตรํ อุตฺตริตฺวา อตฺตโน คตฺตํ โวทกํ กตฺวา นิวาเสตฺวา อนฺเตวาสิกสฺส คตฺตโต อุทกํ ปมชฺชิตพฺพํ, นิวาสนํ ทาตพฺพํ, สงฺฆาฏิ ทาตพฺพา, ชนฺตาฆรปีฐํ อาทาย ปฐมตรํ อาคนฺตฺวา อาสนํ ปญฺญเปตพฺพํ, ปาโททกํ ปาทปีฐํ ปาทกถลิกํ อุปนิกฺขิปิตพฺพํ, อนฺเตวาสิโก ปานีเยน ปุจฺฉิตพฺโพ.
ยสฺมิํ วิหาเร อนฺเตวาสิโก วิหรติ, สเจ โส วิหาโร อุกฺลาโป โหติ, สเจ อุสฺสหติ, โสเธตพฺโพ. วิหารํ โสเธนฺเตน ปฐมํ ปตฺตจีวรํ นีหริตฺวา เอกมนฺตํ นิกฺขิปิตพฺพํ …เป… อาจมนกุมฺภิยา อุทกํ น โหติ, อาจมนกุมฺภิยา อุทกํ อาสิญฺจิตพฺพํ.
สเจ อนฺเตวาสิกสฺส อนภิรติ อุปฺปนฺนา โหติ, อาจริเยน วูปกาเสตพฺโพ, วูปกาสาเปตพฺโพ, ธมฺมกถา วาสฺส กาตพฺพา. สเจ อนฺเตวาสิกสฺส กุกฺกุจฺจํ อุปฺปนฺนํ โหติ, อาจริเยน วิโนเทตพฺพํ, วิโนทาเปตพฺพํ, ธมฺมกถา วาสฺส กาตพฺพา. สเจ อนฺเตวาสิกสฺส ทิฏฺฐิคตํ อุปฺปนฺนํ โหติ, อาจริเยน วิเวเจตพฺพํ, วิเวจาเปตพฺพํ, ธมฺมกถา วาสฺส กาตพฺพา. สเจ อนฺเตวาสิโก ครุธมฺมํ อชฺฌาปนฺโน โหติ, ปริวาสารโห, อาจริเยน อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข สํโฆ อนฺเตวาสิกสฺส ปริวาสํ ทเทยฺยาติ. สเจ อนฺเตวาสิโก มูลายปฏิกสฺสนารโห โหติ, อาจริเยน อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข สํโฆ อนฺเตวาสิกํ มูลาย ปฏิกเสฺสยฺยาติ. สเจ อนฺเตวาสิโก มานตฺตารโห โหติ, อาจริเยน อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข สํโฆ อนฺเตวาสิกสฺส มานตฺตํ ทเทยฺยาติ. สเจ อนฺเตวาสิโก อพฺภานารโห โหติ, อาจริเยน อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข สํโฆ อนฺเตวาสิกํ อพฺเภยฺยาติ. สเจ สํโฆ อนฺเตวาสิกสฺส กมฺมํ กตฺตุกาโม โหติ, ตชฺชนียํ วา นิยสฺสํ วา ปพฺพาชนียํ วา ปฏิสารณียํ วา อุกฺเขปนียํ วา, อาจริเยน อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข สํโฆ อนฺเตวาสิกสฺส กมฺมํ น กเรยฺย, ลหุกาย วา ปริณาเมยฺยาติ. กตํ วา ปนสฺส โหติ, สํเฆน กมฺมํ, ตชฺชนียํ วา นิยสฺสํ วา ปพฺพาชนียํ วา ปฏิสารณียํ วา อุกฺเขปนียํ วา, อาจริเยน อุสฺสุกฺกํ กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิโก สมฺมา วตฺเตยฺย, โลมํ ปาเตยฺย, เนตฺถารํ วตฺเตยฺย, สํโฆ ตํ กมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภยฺยาติ.
สเจ อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ โธวิตพฺพํ โหติ, อาจริเยน อาจิกฺขิตพฺพํ— เอวํ โธเวยฺยาสีติ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ โธวิเยถาติ. สเจ อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ กาตพฺพํ โหติ, อาจริเยน อาจิกฺขิตพฺพํ— เอวํ กเรยฺยาสีติ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ กริเยถาติ. สเจ อนฺเตวาสิกสฺส รชนํ ปจิตพฺพํ โหติ, อาจริเยน อาจิกฺขิตพฺพํ— เอวํ ปเจยฺยาสีติ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส รชนํ ปจิเยถาติ. สเจ อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ รชิตพฺพํ โหติ, อาจริเยน อาจิกฺขิตพฺพํ— เอวํ รเชยฺยาสีติ, อุสฺสุกฺกํ วา กาตพฺพํ— กินฺติ นุ โข อนฺเตวาสิกสฺส จีวรํ รชิเยถาติ. จีวรํ รชนฺเตน สาธุกํ สมฺปริวตฺตกํ สมฺปริวตฺตกํ รชิตพฺพํ. น จ อจฺฉินฺเน เถเว ปกฺกมิตพฺพํ. สเจ อนฺเตวาสิโก คิลาโน โหติ, ยาวชีวํ อุปฏฺฐาตพฺโพ, วุฏฺฐานมสฺส อาคเมตพฺพํ. อิทํ โข, ภิกฺขเว, อาจริยานํ อนฺเตวาสิเกสุ วตฺตํ ยถา อาจริเยหิ อนฺเตวาสิเกสุ สมฺมา วตฺติตพฺพนฺ”ติ.
วตฺตกฺขนฺธโก อฏฺฐโม.
อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถู เอกูนวีสติ, วตฺตา จุทฺทส.
ตสฺสุทฺทานํ
เสาปาหนา ฉตฺตา จ,
โอคุณฺฐิ สีสํ ปานียํ;
นาภิวาเท น ปุจฺฉนฺติ,
อหิ อุชฺฌนฺติ เปสลา.
โอมุญฺจิ ฉตฺตํ ขนฺเธ จ,
อตรญฺจ ปฏิกฺกมํ;
ปตฺตจีวรํ นิกฺขิปา,
ปติรูปญฺจ ปุจฺฉิตา.
อาสิญฺเจยฺย โธวิเตน,
สุกฺเขนเลฺลนุปาหนา;
วุฑฺโฒ นวโก ปุจฺเฉยฺย,
อชฺฌาวุฏฺฐญฺจ โคจรา.
เสกฺขา วจฺจา ปานี ปริ,
กตฺตรํ กติกํ ตโต;
กาลํ มุหุตฺตํ อุกฺลาโป,
ภูมตฺถรณํ นีหเร.
ปฏิปาโท ภิสิพิพฺโพ,
มญฺจปีฐญฺจ มลฺลกํ;
อปเสฺสนุโลฺลกกณฺณา,
เครุกา กาฬ อกตา.
สงฺการญฺจ ภูมตฺถรณํ,
ปฏิปาทกํ มญฺจปีฐํ;
ภิสิ นิสีทนมฺปิ,
มลฺลกํ อปเสฺสน จ.
ปตฺตจีวรํ ภูมิ จ,
ปารนฺตํ โอรโต โภคํ;
ปุรตฺถิมา ปจฺฉิมา จ,
อุตฺตรา อถ ทกฺขิณา._
สีตุเณฺห จ ทิวารตฺติํ,
ปริเวณญฺจ โกฏฺฐโก;
อุปฏฺฐานคฺคิ สาลา จ,_
วตฺตํ วจฺจกุฏีสุ จ.
ปานี ปริโภชนิยา,
กุมฺภิ อาจมเนสุ จ;
อโนปเมน ปญฺญตฺตํ,
วตฺตํ อาคนฺตุเกหิเม.
เนวาสนํ น อุทกํ,
น ปจฺจุ น จ ปานิยํ;
นาภิวาเท น ปญฺญเป,
อุชฺฌายนฺติ จ เปสลา._
วุฑฺฒาสนญฺจ อุทกํ,
ปจฺจุคฺคนฺตฺวา จ ปานิยํ;
อุปาหเน เอกมนฺตํ,_
อภิวาเท จ ปญฺญเป.
วุตฺถํ โคจรเสกฺโข จ,
ฐานํ ปานิยโภชนํ;
กตฺตรํ กติกํ กาลํ,
นวกสฺส นิสินฺนเก.
อภิวาทเย อาจิกฺเข,
ยถา เหฏฺฐา ตถา นเย;
นิทฺทิฏฺฐํ สตฺถวาเหน,
วตฺตํ อาวาสิเกหิเม.
คมิกา ทารุมตฺติ จ,
วิวริตฺวา น ปุจฺฉิย;
นสฺสนฺติ จ อคุตฺตญฺจ,
อุชฺฌายนฺติ จ เปสลา._
ปฏิสาเมตฺวา ถเกตฺวา,
อาปุจฺฉิตฺวาว ปกฺกเม;
ภิกฺขุ วา สามเณโร วา,
อารามิโก อุปาสโก.
ปาสาณเกสุ จ ปุญฺชํ,
ปฏิสาเม ถเกยฺย จ;
สเจ อุสฺสหติ อุสฺสุกฺกํ,
อโนวเสฺส ตเถว จ.
สพฺโพ โอวสฺสติ คามํ,
อชฺโฌกาเส ตเถว จ;
อปฺเปวงฺคานิ เสเสยฺยุํ,
วตฺตํ คมิกภิกฺขุนา.
นานุโมทนฺติ เถเรน,
โอหาย จตุปญฺจหิ;
วจฺจิโต มุจฺฉิโต อาสิ,
วตฺตานุโมทเนสุเม.
ฉพฺพคฺคิยา ทุนฺนิวตฺถา,
อโถปิ จ ทุปฺปารุตา;
อนากปฺปา จ โวกฺกมฺม,
เถเร อนุปขชฺชเน.
นเว ภิกฺขู จ สงฺฆาฏิ,
อุชฺฌายนฺติ จ เปสลา;_
ติมณฺฑลํ นิวาเสตฺวา,
กายสคุณคณฺฐิกา.
น โวกฺกมฺม ปฏิจฺฉนฺนํ,
สุสํวุโตกฺขิตฺตจกฺขุ;
อุกฺขิตฺโตชฺชคฺฆิกาสทฺโท,_
ตโย เจว ปจาลนา.
ขมฺโภคุณฺฐิอุกฺกุฏิกา,
ปฏิจฺฉนฺนํ สุสํวุโต;
โอกฺขิตฺตุกฺขิตฺเตาชฺชคฺฆิ,
อปฺปสทฺโท ตโย จลา.
ขมฺโภคุณฺฐิปลฺลตฺถิ จ,
อนุปขชฺช นาสเน;
โอตฺถริตฺวาน อุทเก,
นีจํ กตฺวาน สิญฺจิยา.
ปฏิ สามนฺตา สงฺฆาฏิ,
โอทเน จ ปฏิคฺคเห;
สูปํ อุตฺตริภงฺเคน,
สพฺเพสํ สมติตฺถิ จ.
สกฺกจฺจํ ปตฺตสญฺญี จ,
สปทานญฺจ สูปกํ;
น ถูปโต ปฏิจฺฉาเท,
วิญฺญตฺตุชฺฌานสญฺญินา.
มหนฺตมณฺฑลทฺวารํ,
สพฺพหตฺโถ น พฺยาหเร;
อุกฺเขโป เฉทนาคณฺฑ,_
ธุนํ สิตฺถาวการกํ.
ชิวฺหานิจฺฉารกญฺเจว,
จปุจปุ สุรุสุรุ;
หตฺถปตฺโตฏฺฐนิเลฺลหํ,
สามิเสน ปฏิคฺคเห.
ยาว น สพฺเพ อุทเก,
นีจํ กตฺวาน สิญฺจิยํ;
ปฏิ สามนฺตา สงฺฆาฏิ,
นีจํ กตฺวา ฉมาย จ.
สสิตฺถกํ นิวตฺตนฺเต,
สุปฺปฏิจฺฉนฺนมุกฺกุฏิ;
ธมฺมราเชน ปญฺญตฺตํ,
อิทํ ภตฺตคฺควตฺตนํ._
ทุนฺนิวตฺถา อนากปฺปา,
อสลฺลกฺเขตฺวา จ สหสา;
ทูเร อจฺจ จิรํ ลหุํ,
ตเถว ปิณฺฑจาริโก.
ปฏิจฺฉนฺโนว คจฺเฉยฺย,
สุสํวุโตกฺขิตฺตจกฺขุ;
อุกฺขิตฺโตชฺชคฺฆิกาสทฺโท,_
ตโย เจว ปจาลนา.
ขมฺโภคุณฺฐิอุกฺกุฏิกา,
สลฺลกฺเขตฺวา จ สหสา;
ทูเร อจฺจ จิรํ ลหุํ,
อาสนกํ กฏจฺฉุกา.
ภาชนํ วา ฐเปติ จ,
อุจฺจาเรตฺวา ปณาเมตฺวา;_
ปฏิคฺคเห น อุโลฺลเก,
สูเปสุปิ ตเถว ตํ.
ภิกฺขุ สงฺฆาฏิยา ฉาเท,
ปฏิจฺฉนฺเนว คจฺฉิยํ;
สํวุโตกฺขิตฺตจกฺขุ จ,
อุกฺขิตฺโตชฺชคฺฆิกาย จ;_
อปฺปสทฺโท ตโย จาลา,
ขมฺโภคุณฺฐิเกากฺกุฏิ.
ปฐมาสนวกฺการ,
ปานิยํ ปริโภชนี;
ปจฺฉากงฺขติ ภุญฺเชยฺย,
โอปิลาเปยฺย อุทฺธเร.
ปฏิสาเมยฺย สมฺมชฺเช,
ริตฺตํ ตุจฺฉํ อุปฏฺฐเป;
หตฺถวิกาเร ภินฺเทยฺย,
วตฺติทํ ปิณฺฑจาริเก.
ปานี ปริ อคฺคิรณิ,
นกฺขตฺตทิสโจรา จ;
สพฺพํ นตฺถีติ โกฏฺเฏตฺวา,
ปตฺตํเส จีวรํ ตโต.
อิทานิ อํเส ลคฺเคตฺวา,_
ติมณฺฑลํ ปริมณฺฑลํ;
ยถา ปิณฺฑจาริวตฺตํ,
นเย อารญฺญเกสุปิ.
ปตฺตํเส จีวรํ สีเส,
อาโรหิตฺวา จ ปานิยํ;
ปริโภชนิยํ อคฺคิ,
อรณี จาปิ กตฺตรํ.
นกฺขตฺตํ สปฺปเทสํ วา,
ทิสาปิ กุสโล ภเว;
สตฺตุตฺตเมน ปญฺญตฺตํ,
วตฺตํ อารญฺญเกสุเม.
อชฺโฌกาเส โอกิริํสุ,
อุชฺฌายนฺติ จ เปสลา;_
สเจ วิหาโร อุกฺลาโป,
ปฐมํ ปตฺตจีวรํ.
ภิสิพิพฺโพหนํ มญฺจํ,
ปีฐญฺจ เขฬมลฺลกํ;
อปเสฺสนุโลฺลกกณฺณา,
เครุกา กาฬ อกตา.
สงฺการํ ภิกฺขุสามนฺตา,
เสนาวิหารปานิยํ;
ปริโภชนสามนฺตา,
ปฏิวาเต จ องฺคเณ.
อโธวาเต อตฺถรณํ,
ปฏิปาทกมญฺโจ จ;
ปีฐํ ภิสิ นิสีทนํ,
มลฺลกํ อปเสฺสน จ.
ปตฺตจีวรํ ภูมิ จ,
ปารนฺตํ โอรโต โภคํ;
ปุรตฺถิมา จ ปจฺฉิมา,
อุตฺตรา อถ ทกฺขิณา._
สีตุเณฺห จ ทิวา รตฺติํ,
ปริเวณญฺจ โกฏฺฐโก;
อุปฏฺฐานคฺคิสาลา จ,_
วจฺจกุฏี จ ปานิยํ.
อาจมนกุมฺภิ วุฑฺเฒ จ,
อุทฺเทสปุจฺฉนา สชฺฌา;_
ธมฺโม ปทีปํ วิชฺฌาเป,
น วิวเร นปิ ถเก.
เยน วุฑฺโฒ ปริวตฺติ,
กณฺเณนปิ น ฆฏฺฏเย;
ปญฺญเปสิ มหาวีโร,
วตฺตํ เสนาสเนสุ ตํ.
นิวาริยมานา ทฺวารํ,
มุจฺฉิตุชฺฌนฺติ เปสลา;
ฉาริกํ ฉฑฺฑเย ชนฺตา,
ปริภณฺฑํ ตเถว จ.
ปริเวณํ โกฏฺฐโก สาลา,
จุณฺณมตฺติกโทณิกา;
มุขํ ปุรโต น เถเร,
น นเว อุสฺสหติ สเจ.
ปุรโต อุปริมคฺโค,
จิกฺขลฺลํ มตฺติ ปีฐกํ;
วิชฺฌาเปตฺวา ถเกตฺวา จ,
วตฺตํ ชนฺตาฆเรสุเม.
นาจเมติ ยถาวุฑฺฒํ,
ปฏิปาฏิ จ สหสา;
อุพฺภชิ นิตฺถุโน กฏฺฐํ,_
วจฺจํ ปสฺสาว เขฬกํ.
ผรุสา กูป สหสา,
อุพฺภชิ จปุ เสเสน;_
พหิ อนฺโต จ อุกฺกาเส,
รชฺชุ อตรมานญฺจ.
สหสา อุพฺภชิ ฐิเต,
นิตฺถุเน กฏฺฐ วจฺจญฺจ;
ปสฺสาว เขฬ ผรุสา,
กูปญฺจ วจฺจปาทุเก.
นาติสหสา อุพฺภชิ,
ปาทุกาย จปุจปุ;
น เสสเย ปฏิจฺฉาเท,
อุหตปิธเรน จ._
วจฺจกุฏี ปริภณฺฑํ,
ปริเวณญฺจ โกฏฺฐโก;
อาจมเน จ อุทกํ,
วตฺตํ วจฺจกุฏีสุเม.
อุปาหนา ทนฺตกฏฺฐํ,_
มุโขทกญฺจ อาสนํ;
ยาคุ อุทกํ โธวิตฺวา,
อุทฺธารุกฺลาป คาม จ._
นิวาสนา กายพนฺธา,
สคุณํ ปตฺตโสทกํ;
ปจฺฉา ติมณฺฑโล เจว,
ปริมณฺฑล พนฺธนํ.
สคุณํ โธวิตฺวา ปจฺฉา,
นาติทูเร ปฏิคฺคเห;
ภณมานสฺส อาปตฺติ,
ปฐมาคนฺตฺวาน อาสนํ.
อุทกํ ปีฐกถลิ,_
ปจฺจุคฺคนฺตฺวา นิวาสนํ;
โอตาเป นิทหิ ภงฺโค,
โอโภเค ภุญฺชิตุ นเม.
ปานียํ อุทกํ นีจํ,
มุหุตฺตํ น จ นิทเห;
ปตฺตจีวรํ ภูมิ จ,
ปารนฺตํ โอรโต โภคํ.
อุทฺธเร ปฏิสาเม จ,_
อุกฺลาโป จ นหายิตุํ;_
สีตํ อุณฺหํ ชนฺตาฆรํ,
จุณฺณํ มตฺติก ปิฏฺฐิโต.
ปีฐญฺจ จีวรํ จุณฺณํ,
มตฺติกุสฺสหติ มุขํ;
ปุรโต เถเร นเว จ,
ปริกมฺมญฺจ นิกฺขเม.
ปุรโต อุทเก นฺหาเต,
นิวาเสตฺวา อุปชฺฌายํ;
นิวาสนญฺจ สงฺฆาฏิ,
ปีฐกํ อาสเนน จ.
ปาโท ปีฐํ กถลิญฺจ,
ปานียุทฺเทสปุจฺฉนา;
อุกฺลาปํ สุโสเธยฺย,_
ปฐมํ ปตฺตจีวรํ.
นิสีทนปจฺจตฺถรณํ,
ภิสิ พิพฺโพหนานิ จ;
มญฺโจ ปีฐํ ปฏิปาทํ,
มลฺลกํ อปเสฺสน จ.
ภูม สนฺตาน อาโลก,
เครุกา กาฬ อกตา;
ภูมตฺถรปฏิปาทา,
มญฺโจ ปีฐํ พิพฺโพหนํ.
นิสีทตฺถรณํ เขฬ,
อปเสฺส ปตฺตจีวรํ;
ปุรตฺถิมา ปจฺฉิมา จ,
อุตฺตรา อถ ทกฺขิณา._
สีตุณฺหญฺจ ทิวา รตฺติํ,
ปริเวณญฺจ โกฏฺฐโก;
อุปฏฺฐานคฺคิสาลา จ,_
วจฺจปานิยโภชนี.
อาจมํ อนภิรติ,
กุกฺกุจฺจํ ทิฏฺฐิ จ ครุ;
มูลมานตฺตอพฺภานํ,
ตชฺชนียํ นิยสฺสกํ.
ปพฺพาช ปฏิสารณี,
อุกฺเขปญฺจ กตํ ยทิ;_
โธเว กาตพฺพํ รชญฺจ,
รเช สมฺปริวตฺตกํ.
ปตฺตญฺจ จีวรญฺจาปิ,
ปริกฺขารญฺจ เฉทนํ;
ปริกมฺมํ เวยฺยาวจฺจํ,
ปจฺฉา ปิณฺฑํ ปวิสนํ.
น สุสานํ ทิสา เจว,
ยาวชีวํ อุปฏฺฐเห;
สทฺธิวิหาริเกเนตํ,
วตฺตุปชฺฌายเกสุเม.
โอวาทสาสนุทฺเทสา,
ปุจฺฉา ปตฺตญฺจ จีวรํ;
ปริกฺขาโร คิลาโน จ,
น ปจฺฉาสมโณ ภเว.
อุปชฺฌาเยสุ เย วตฺตา,_
เอวํ อาจริเยสุปิ;
สทฺธิวิหาริเก วตฺตา,
ตเถว อนฺเตวาสิเก.
อาคนฺตุเกสุ เย วตฺตา,
ปุน อาวาสิเกสุ จ;
คมิกานุโมทนิกา,
ภตฺตคฺเค ปิณฺฑจาริเก.
อารญฺญเกสุ ยํ วตฺตํ,
ยญฺจ เสนาสเนสุปิ;
ชนฺตาฆเร วจฺจกุฏี,
อุปชฺฌา สทฺธิวิหาริเก._
อาจริเยสุ ยํ วตฺตํ,
ตเถว อนฺเตวาสิเก;
เอกูนวีสติ วตฺถู,
วตฺตา จุทฺทส ขนฺธเก.
วตฺตํ อปริปูเรนฺโต,
น สีลํ ปริปูรติ;
อสุทฺธสีโล ทุปฺปญฺโญ,
จิตฺเตกคฺคํ น วินฺทติ.
วิกฺขิตฺตจิตฺโตเนกคฺโค,
สมฺมา ธมฺมํ น ปสฺสติ;
อปสฺสมาโน สทฺธมฺมํ,
ทุกฺขา น ปริมุจฺจติ.
ยํ วตฺตํ ปริปูเรนฺโต,
สีลมฺปิ ปริปูรติ;
วิสุทฺธสีโล สปฺปญฺโญ,
จิตฺเตกคฺคมฺปิ วินฺทติ.
อวิกฺขิตฺตจิตฺโต เอกคฺโค,
สมฺมา ธมฺมํ วิปสฺสติ;
สมฺปสฺสมาโน สทฺธมฺมํ,
ทุกฺขา โส ปริมุจฺจติ.
ตสฺมา หิ วตฺตํ ปูเรยฺย,
ชินปุตฺโต วิจกฺขโณ;
โอวาทํ พุทฺธเสฏฺฐสฺส,
ตโต นิพฺพานเมหิตีติ.
วตฺตกฺขนฺธโก นิฏฺฐิโต.