8.7 อารญฺญิกวตฺตกถา
เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู อรญฺเญ วิหรนฺติ. เต เนว ปานียํ อุปฏฺฐาเปนฺติ, น ปริโภชนียํ อุปฏฺฐาเปนฺติ, น อคฺคิํ อุปฏฺฐาเปนฺติ, น อรณิสหิตํ อุปฏฺฐาเปนฺติ, น นกฺขตฺตปทานิ ชานนฺติ, น ทิสาภาคํ ชานนฺติ. โจรา ตตฺถ คนฺตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจุํ— “อตฺถิ, ภนฺเต, ปานียนฺ”ติ? “นตฺถาวุโส”ติ. “อตฺถิ, ภนฺเต, ปริโภชนียนฺ”ติ? “นตฺถาวุโส”ติ. “อตฺถิ, ภนฺเต, อคฺคี”ติ? “นตฺถาวุโส”ติ. “อตฺถิ, ภนฺเต, อรณิสหิตนฺ”ติ? “นตฺถาวุโส”ติ. ( ) “เกนชฺช, ภนฺเต, ยุตฺตนฺ”ติ? “น โข มยํ, อาวุโส, ชานามา”ติ. “กตมายํ, ภนฺเต, ทิสา”ติ? “น โข มยํ, อาวุโส, ชานามา”ติ. อถ โข เต โจรา— “เนวิเมสํ ปานียํ อตฺถิ, น ปริโภชนียํ อตฺถิ, น อคฺคิ อตฺถิ, น อรณิสหิตํ อตฺถิ, น นกฺขตฺตปทานิ ชานนฺติ, น ทิสาภาคํ ชานนฺติ; โจรา อิเม, นยิเม ภิกฺขู”ติ— อาโกเฏตฺวา ปกฺกมิํสุ. อถ โข เต ภิกฺขู ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ—
“เตน หิ, ภิกฺขเว, อารญฺญิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ปญฺญเปสฺสามิ ยถา อารญฺญิเกหิ ภิกฺขูหิ สมฺมา วตฺติตพฺพํ. อารญฺญิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา กาลเสฺสว อุฏฺฐาย ปตฺตํ ถวิกาย ปกฺขิปิตฺวา อํเส อาลคฺเคตฺวา จีวรํ ขนฺเธ กริตฺวา อุปาหนา อาโรหิตฺวา ทารุภณฺฑํ มตฺติกาภณฺฑํ ปฏิสาเมตฺวา ทฺวารวาตปานํ ถเกตฺวา เสนาสนา โอตริตพฺพํ— อิทานิ คามํ ปวิสิสฺสามีติ. อุปาหนา โอมุญฺจิตฺวา นีจํ กตฺวา ปปฺโผเฏตฺวา ถวิกาย ปกฺขิปิตฺวา อํเส อาลคฺเคตฺวา ติมณฺฑลํ ปฏิจฺฉาเทนฺเตน ปริมณฺฑลํ นิวาเสตฺวา กายพนฺธนํ พนฺธิตฺวา สคุณํ กตฺวา สงฺฆาฏิโย ปารุปิตฺวา คณฺฐิกํ ปฏิมุญฺจิตฺวา โธวิตฺวา ปตฺตํ คเหตฺวา สาธุกํ อตรมาเนน คาโม ปวิสิตพฺโพ. สุปฺปฏิจฺฉนฺเนน อนฺตรฆเร คนฺตพฺพํ …เป… น ขมฺภกเตน อนฺตรฆเร คนฺตพฺพํ. น โอคุณฺฐิเตน อนฺตรฆเร คนฺตพฺพํ. น อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คนฺตพฺพํ.
นิเวสนํ ปวิสนฺเตน สลฺลกฺเขตพฺพํ— ‘อิมินา ปวิสิสฺสามิ, อิมินา นิกฺขมิสฺสามี’ติ. นาติสหสา ปวิสิตพฺพํ. นาติสหสา นิกฺขมิตพฺพํ. นาติทูเร ฐาตพฺพํ. นาจฺจาสนฺเน ฐาตพฺพํ. นาติจิรํ ฐาตพฺพํ. นาติลหุํ นิวตฺติตพฺพํ. ฐิตเกน สลฺลกฺเขตพฺพํ— ‘ภิกฺขํ ทาตุกามา วา อทาตุกามา วา’ติ. สเจ กมฺมํ วา นิกฺขิปติ, อาสนา วา วุฏฺฐาติ, กฏจฺฉุํ วา ปรามสติ, ภาชนํ วา ปรามสติ, ฐเปติ วา— ทาตุกามสฺสาติ ฐาตพฺพํ. ภิกฺขาย ทิยฺยมานาย วาเมน หตฺเถน สงฺฆาฏิํ อุจฺจาเรตฺวา ทกฺขิเณน หตฺเถน ปตฺตํ ปณาเมตฺวา อุโภหิ หตฺเถหิ ปตฺตํ ปฏิคฺคเหตฺวา ภิกฺขา ปฏิคฺคเหตพฺพา. น จ ภิกฺขาทายิกาย มุขํ อุโลฺลเกตพฺพํ. สลฺลกฺเขตพฺพํ— ‘สูปํ ทาตุกามา วา อทาตุกามา วา’ติ. สเจ กฏจฺฉุํ วา ปรามสติ, ภาชนํ วา ปรามสติ, ฐเปติ วา— ทาตุกามสฺสาติ ฐาตพฺพํ. ภิกฺขาย ทินฺนาย สงฺฆาฏิยา ปตฺตํ ปฏิจฺฉาเทตฺวา สาธุกํ อตรมาเนน นิวตฺติตพฺพํ.
สุปฺปฏิจฺฉนฺเนน อนฺตรฆเร คนฺตพฺพํ …เป… น อุกฺกุฏิกาย อนฺตรฆเร คนฺตพฺพํ. คามโต นิกฺขมิตฺวา ปตฺตํ ถวิกาย ปกฺขิปิตฺวา อํเส อาลคฺเคตฺวา จีวรํ สงฺฆริตฺวา สีเส กริตฺวา อุปาหนา อาโรหิตฺวา คนฺตพฺพํ.
อารญฺญิเกน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา ปานียํ อุปฏฺฐาเปตพฺพํ, ปริโภชนียํ อุปฏฺฐาเปตพฺพํ, อคฺคิ อุปฏฺฐาเปตพฺโพ, อรณิสหิตํ อุปฏฺฐาเปตพฺพํ, กตฺตรทณฺโฑ อุปฏฺฐาเปตพฺโพ, นกฺขตฺตปทานิ อุคฺคเหตพฺพานิ— สกลานิ วา เอกเทสานิ วา, ทิสากุสเลน ภวิตพฺพํ. อิทํ โข, ภิกฺขเว, อารญฺญิกานํ ภิกฺขูนํ วตฺตํ ยถา อารญฺญิเกหิ ภิกฺขูหิ สมฺมา วตฺติตพฺพนฺ”ติ.