1.5.1.5 สหเสยฺยสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา อาฬวิยํ วิหรติ อคฺคาฬเว เจติเย. เตน โข ปน สมเยน อุปาสกา อารามํ อาคจฺฉนฺติ ธมฺมสฺสวนาย. ธมฺเม ภาสิเต เถรา ภิกฺขู ยถาวิหารํ คจฺฉนฺติ. นวกา ภิกฺขู ตตฺเถว อุปฏฺฐานสาลายํ อุปาสเกหิ สทฺธิํ มุฏฺฐสฺสตี, อสมฺปชานา, นคฺคา, วิกูชมานา, กากจฺฉมานา เสยฺยํ กปฺเปนฺติ. อุปาสกา อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม ภทนฺตา มุฏฺฐสฺสตี อสมฺปชานา นคฺคา วิกูชมานา กากจฺฉมานา เสยฺยํ กปฺเปสฺสนฺตี”ติ.
อโสฺสสุํ โข ภิกฺขู เตสํ อุปาสกานํ อุชฺฌายนฺตานํ ขิยฺยนฺตานํ วิปาเจนฺตานํ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม ภิกฺขู อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยํ กปฺเปสฺสนฺตี”ติ.
อถ โข เต ภิกฺขู เต นวเก ภิกฺขู อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป… “สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขู อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยํ กปฺเปนฺตี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยํ กปฺเปสฺสนฺติ. เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยํ กปฺเปยฺย ปาจิตฺติยนฺ” ติ.
เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ.
อถ โข ภควา อาฬวิยํ ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน โกสมฺพี เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน โกสมฺพี ตทวสริ. ตตฺร สุทํ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ พทริการาเม. ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ ราหุลํ เอตทโวจุํ— “ภควตา, อาวุโส ราหุล, สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ— ‘น อนุปสมฺปนฺเนน สหเสยฺยา กปฺเปตพฺพา’ติ. เสยฺยํ, อาวุโส ราหุล, ชานาหี”ติ. อถ โข อายสฺมา ราหุโล เสยฺยํ อลภมาโน วจฺจกุฏิยา เสยฺยํ กปฺเปสิ. อถ โข ภควา รตฺติยา ปจฺจูสสมยํ ปจฺจุฏฺฐาย เยน วจฺจกุฏิ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อุกฺกาสิ. อายสฺมาปิ ราหุโล อุกฺกาสิ. “โก เอตฺถา”ติ? “อหํ, ภควา, ราหุโล”ติ. “กิสฺส ตฺวํ, ราหุล, อิธ นิสินฺโนสี”ติ?
อถ โข อายสฺมา ราหุโล ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ— “อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อนุปสมฺปนฺเนน ทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ อนุปสมฺปนฺเนน อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปยฺย, ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (5: 54 )
โย ปนา ติ โย ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
อนุปสมฺปนฺโน นาม ภิกฺขุํ ฐเปตฺวา อวเสโส อนุปสมฺปนฺโน นาม.
อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตนฺ ติ อติเรกทิรตฺตติรตฺตํ.
สหา ติ เอกโต.
เสยฺยา นาม สพฺพจฺฉนฺนา, สพฺพปริจฺฉนฺนา, เยภุเยฺยนจฺฉนฺนา, เยภุเยฺยน ปริจฺฉนฺนา.
เสยฺยํ กปฺเปยฺยา ติ จตุตฺเถ ทิวเส อตฺถงฺคเต สูริเย, อนุปสมฺปนฺเน นิปนฺเน, ภิกฺขุ นิปชฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ นิปนฺเน, อนุปสมฺปนฺโน นิปชฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุโภ วา นิปชฺชนฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุฏฺฐหิตฺวา ปุนปฺปุนํ นิปชฺชนฺติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อุตฺตริทิรตฺตติรตฺตํ สหเสยฺยํ กปฺเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุปฑฺฒจฺฉนฺเน อุปฑฺฒปริจฺฉนฺเน, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี, อนาปตฺติ.
อนาปตฺติ— ทฺเวติโสฺส รตฺติโย วสติ, อูนกทฺเวติโสฺส รตฺติโย วสติ, ทฺเว รตฺติโย วสิตฺวา ตติยาย รตฺติยา ปุรารุณา นิกฺขมิตฺวา ปุน วสติ, สพฺพจฺฉนฺเน, สพฺพอปริจฺฉนฺเน, สพฺพปริจฺฉนฺเน สพฺพอจฺฉนฺเน, เยภุเยฺยน อจฺฉนฺเน, เยภุเยฺยน อปริจฺฉนฺเน, อนุปสมฺปนฺเน นิปนฺเน ภิกฺขุ นิสีทติ, ภิกฺขุ นิปนฺเน อนุปสมฺปนฺโน นิสีทติ, อุโภ วา นิสีทนฺติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
สหเสยฺยสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ปญฺจมํ.