1.5.2.2 อญฺญวาทกสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเม. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ฉนฺโน อนาจารํ อาจริตฺวา สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ— “โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา”ติ?
เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจริสฺสติ— ‘โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา’”ติ …เป… สจฺจํ กิร ตฺวํ, ฉนฺน, สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรสิ— ‘โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา’”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจริสฺสสิ— “โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา”ติ. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… วิครหิตฺวา …เป… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ— “เตน หิ, ภิกฺขเว, สํโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน อญฺญวาทกํ โรเปตุ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, โรเปตพฺพํ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สํโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน อญฺญวาทกํ โรเปยฺย. เอสา ญตฺติ.
สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ. สํโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน อญฺญวาทกํ โรเปติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน อญฺญวาทกสฺส โรปนา, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
โรปิตํ สํเฆน ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน อญฺญวาทกํ. ขมติ สํฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’”ติ.
อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ทุพฺภรตาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“อญฺญวาทเก ปาจิตฺติยนฺ” ติ.
เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ.
เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ฉนฺโน สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรนฺโต— “อาปตฺติํ อาปชฺชิสฺสามี”ติ ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสติ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสสฺสตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตฺวํ, ฉนฺน, สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสสี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสสฺสสิ. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… วิครหิตฺวา …เป… ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ— “เตน หิ, ภิกฺขเว, สํโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน วิเหสกํ โรเปตุ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, โรเปตพฺพํ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสติ. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สํโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน วิเหสกํ โรเปยฺย. เอสา ญตฺติ.
สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ ฉนฺโน ภิกฺขุ สํฆมชฺเฌ อาปตฺติยา อนุยุญฺชียมาโน ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสติ. สํโฆ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน วิเหสกํ โรเปติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน วิเหสกสฺส โรปนา, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
โรปิตํ สํเฆน ฉนฺนสฺส ภิกฺขุโน วิเหสกํ. ขมติ สํฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’”ติ.
อถ โข ภควา อายสฺมนฺตํ ฉนฺนํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ทุพฺภรตาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“อญฺญวาทเก วิเหสเก ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (12: 61 )
อญฺญวาทโก นาม สํฆมชฺเฌ วตฺถุสฺมิํ วา อาปตฺติยา วา อนุยุญฺชียมาโน ตํ น กเถตุกาโม ตํ น อุคฺฆาเฏตุกาโม อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ— “โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา”ติ. เอโส อญฺญวาทโก นาม.
วิเหสโก นาม สํฆมชฺเฌ วตฺถุสฺมิํ วา อาปตฺติยา วา อนุยุญฺชียมาโน ตํ น กเถตุกาโม ตํ น อุคฺฆาเฏตุกาโม ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสติ. เอโส วิเหสโก นาม.
อโรปิเต อญฺญวาทเก สํฆมชฺเฌ วตฺถุสฺมิํ วา อาปตฺติยา วา อนุยุญฺชียมาโน ตํ น กเถตุกาโม ตํ น อุคฺฆาเฏตุกาโม อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ— “โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา”ติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อโรปิเต วิเหสเก สํฆมชฺเฌ วตฺถุสฺมิํ วา อาปตฺติยา วา อนุยุญฺชียมาโน ตํ น กเถตุกาโม ตํ น อุคฺฆาเฏตุกาโม ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. โรปิเต อญฺญวาทเก สํฆมชฺเฌ วตฺถุสฺมิํ วา อาปตฺติยา วา อนุยุญฺชียมาโน ตํ น กเถตุกาโม ตํ น อุคฺฆาเฏตุกาโม อญฺเญนญฺญํ ปฏิจรติ— “โก อาปนฺโน, กิํ อาปนฺโน, กิสฺมิํ อาปนฺโน, กถํ อาปนฺโน, กํ ภณถ, กิํ ภณถา”ติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. โรปิเต วิเหสเก สํฆมชฺเฌ วตฺถุสฺมิํ วา อาปตฺติยา วา อนุยุญฺชียมาโน ตํ น กเถตุกาโม ตํ น อุคฺฆาเฏตุกาโม ตุณฺหีภูโต สํฆํ วิเหเสติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี อญฺญวาทเก วิเหสเก, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ธมฺมกมฺเม เวมติโก อญฺญวาทเก วิเหสเก, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญี อญฺญวาทเก วิเหสเก, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อธมฺมกมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อนาปตฺติ— อชานนฺโต ปุจฺฉติ, คิลาโน วา น กเถติ; “สํฆสฺส ภณฺฑนํ วา กลโห วา วิคฺคโห วา วิวาโท วา ภวิสฺสตี”ติ น กเถติ; “สํฆเภโท วา สํฆราชิ วา ภวิสฺสตี”ติ น กเถติ; “อธมฺเมน วา วคฺเคน วา นกมฺมารหสฺส วา กมฺมํ กริสฺสตี”ติ น กเถติ; อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
อญฺญวาทกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํ.