1.5.5.2 อุโยฺยชนสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภาตุโน สทฺธิวิหาริกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ— “เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา”ติ. ตสฺส อทาเปตฺวา อุโยฺยเชสิ— “คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี”ติ. อถ โข โส ภิกฺขุ อุปกฏฺเฐ กาเล นาสกฺขิ ปิณฺฑาย จริตุํ, ปฏิกฺกมเนปิ ภตฺตวิสฺสคฺคํ น สมฺภาเวสิ, ฉินฺนภตฺโต อโหสิ.
อถ โข โส ภิกฺขุ อารามํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อายสฺมา อุปนนฺโท สกฺยปุตฺโต ภิกฺขุํ— ‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’ติ ตสฺส อทาเปตฺวา อุโยฺยเชสฺสตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตฺวํ, อุปนนฺท, ภิกฺขุํ— ‘เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’ติ ตสฺส อทาเปตฺวา อุโยฺยเชสี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, ภิกฺขุํ— “เอหาวุโส, คามํ ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา”ติ ตสฺส อทาเปตฺวา อุโยฺยเชสฺสสิ. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขุํ— ‘เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ปิณฺฑาย ปวิสิสฺสามา’ติ ตสฺส ทาเปตฺวา วา อทาเปตฺวา วา อุโยฺยเชยฺย— ‘คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี’ติ, เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนญฺญํ, ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (42: 91 )
โย ปนา ติ โย, ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
ภิกฺขุนฺ ติ อญฺญํ ภิกฺขุํ.
เอหาวุโส, คามํ วา นิคมํ วา ติ คาโมปิ นิคโมปิ นครมฺปิ, คาโม เจว นิคโม จ.
ตสฺส ทาเปตฺวา ติ ยาคุํ วา ภตฺตํ วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา ทาเปตฺวา.
อทาเปตฺวา ติ น กิญฺจิ ทาเปตฺวา.
อุโยฺยเชยฺยา ติ มาตุคาเมน สทฺธิํ หสิตุกาโม กีฬิตุกาโม รโห นิสีทิตุกาโม อนาจารํ อาจริตุกาโม เอวํ วเทติ— “คจฺฉาวุโส, น เม ตยา สทฺธิํ กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหติ, เอกกสฺส เม กถา วา นิสชฺชา วา ผาสุ โหตี”ติ อุโยฺยเชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ทสฺสนูปจารํ วา สวนูปจารํ วา วิชหนฺตสฺส อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. วิชหิเต, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
เอตเทว ปจฺจยํ กริตฺวา อนญฺญนฺ ติ น อญฺโญ โกจิ ปจฺจโย โหติ อุโยฺยเชตุํ.
อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อุโยฺยเชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุปสมฺปนฺเน เวมติโก อุโยฺยเชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อุโยฺยเชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
กลิสาสนํ อาโรเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺนํ อุโยฺยเชติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. กลิสาสนํ อาโรเปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อนาปตฺติ— “อุโภ เอกโต น ยาเปสฺสามา”ติ อุโยฺยเชติ, “มหคฺฆํ ภณฺฑํ ปสฺสิตฺวา โลภธมฺมํ อุปฺปาเทสฺสตี”ติ อุโยฺยเชติ, “มาตุคามํ ปสฺสิตฺวา อนภิรติํ อุปฺปาเทสฺสตี”ติ อุโยฺยเชติ, “คิลานสฺส วา โอหิยฺยกสฺส วา วิหารปาลสฺส วา ยาคุํ วา ภตฺตํ วา ขาทนียํ วา โภชนียํ วา นีหรา”ติ อุโยฺยเชติ, น อนาจารํ อาจริตุกาโม, สติ กรณีเย อุโยฺยเชติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
อุโยฺยชนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทุติยํ.