1.5.5.7 มหานามสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สกฺเกสุ วิหรติ กปิลวตฺถุสฺมิํ นิโคฺรธาราเม. เตน โข ปน สมเยน มหานามสฺส สกฺกสฺส เภสชฺชํ อุสฺสนฺนํ โหติ. อถ โข มหานาโม สกฺโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข มหานาโม สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ— “อิจฺฉามหํ, ภนฺเต, สํฆํ จตุมาสํ เภสชฺเชน ปวาเรตุนฺ”ติ. “สาธุ สาธุ, มหานาม. เตน หิ ตฺวํ, มหานาม, สํฆํ จตุมาสํ เภสชฺเชน ปวาเรหี”ติ. ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา นาธิวาเสนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, จตุมาสํ เภสชฺชปฺปจฺจยปวารณํ สาทิตุนฺ”ติ.
เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู มหานามํ สกฺกํ ปริตฺตํ เภสชฺชํ วิญฺญาเปนฺติ. ตเถว มหานามสฺส สกฺกสฺส เภสชฺชํ อุสฺสนฺนํ โหติ. ทุติยมฺปิ โข มหานาโม สกฺโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข มหานาโม สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ— “อิจฺฉามหํ, ภนฺเต, สํฆํ อปรมฺปิ จตุมาสํ เภสชฺเชน ปวาเรตุนฺ”ติ. “สาธุ สาธุ, มหานาม. เตน หิ ตฺวํ, มหานาม, สํฆํ อปรมฺปิ จตุมาสํ เภสชฺเชน ปวาเรหี”ติ. ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา นาธิวาเสนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปุน ปวารณมฺปิ สาทิตุนฺ”ติ.
เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู มหานามํ สกฺกํ ปริตฺตํเยว เภสชฺชํ วิญฺญาเปนฺติ. ตเถว มหานามสฺส สกฺกสฺส เภสชฺชํ อุสฺสนฺนํ โหติ. ตติยมฺปิ โข มหานาโม สกฺโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข มหานาโม สกฺโก ภควนฺตํ เอตทโวจ— “อิจฺฉามหํ, ภนฺเต, สํฆํ ยาวชีวํ เภสชฺเชน ปวาเรตุนฺ”ติ. “สาธุ สาธุ, มหานาม. เตน หิ ตฺวํ, มหานาม, สํฆํ ยาวชีวํ เภสชฺเชน ปวาเรหี”ติ. ภิกฺขู กุกฺกุจฺจายนฺตา นาธิวาเสนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, นิจฺจปวารณมฺปิ สาทิตุนฺ”ติ.
เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ทุนฺนิวตฺถา โหนฺติ ทุปฺปารุตา อนากปฺปสมฺปนฺนา. มหานาโม สกฺโก วตฺตา โหติ— “กิสฺส ตุมฺเห, ภนฺเต, ทุนฺนิวตฺถา ทุปฺปารุตา อนากปฺปสมฺปนฺนา? นนุ นาม ปพฺพชิเตน สุนิวตฺเถน ภวิตพฺพํ สุปารุเตน อากปฺปสมฺปนฺเนนา”ติ? ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหานาเม สกฺเก อุปนนฺธิํสุ. อถ โข ฉพฺพคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ— “เกน นุ โข มยํ อุปาเยน มหานามํ สกฺกํ มงฺกุํ กเรยฺยามา”ติ? อถ โข ฉพฺพคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ— “มหานาเมน โข, อาวุโส, สกฺเกน สํโฆ เภสชฺเชน ปวาริโต. หนฺท มยํ, อาวุโส, มหานามํ สกฺกํ สปฺปิํ วิญฺญาเปมา”ติ. อถ โข ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เยน มหานาโม สกฺโก เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา มหานามํ สกฺกํ เอตทโวจุํ— “โทเณน, อาวุโส, สปฺปินา อตฺโถ”ติ. “อชฺชโณฺห, ภนฺเต, อาคเมถ. มนุสฺสา วชํ คตา สปฺปิํ อาหริตุํ. กาลํ อาหริสฺสถา”ติ.
ทุติยมฺปิ โข …เป… ตติยมฺปิ โข ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหานามํ สกฺกํ เอตทโวจุํ— “โทเณน, อาวุโส, สปฺปินา อตฺโถ”ติ. “อชฺชโณฺห, ภนฺเต, อาคเมถ. มนุสฺสา วชํ คตา สปฺปิํ อาหริตุํ. กาลํ อาหริสฺสถา”ติ. “กิํ ปน ตยา, อาวุโส, อทาตุกาเมน ปวาริเตน, ยํ ตฺวํ ปวาเรตฺวา น เทสี”ติ. อถ โข มหานาโม สกฺโก อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ— “กถญฺหิ นาม ภทนฺตา— ‘อชฺชโณฺห, ภนฺเต, อาคเมถา’ติ วุจฺจมานา นาคเมสฺสนฺตี”ติ.
อโสฺสสุํ โข ภิกฺขู มหานามสฺส สกฺกสฺส อุชฺฌายนฺตสฺส ขิยฺยนฺตสฺส วิปาเจนฺตสฺส. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู มหานาเมน สกฺเกน— ‘อชฺชโณฺห, ภนฺเต, อาคเมถา’ติ วุจฺจมานา นาคเมสฺสนฺตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, มหานาเมน สกฺเกน— ‘อชฺชโณฺห, ภนฺเต, อาคเมถา’ติ วุจฺจมานา นาคเมถา”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, มหานาเมน สกฺเกน— “อชฺชโณฺห, ภนฺเต, อาคเมถา”ติ วุจฺจมานา นาคเมสฺสถ. เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“อคิลาเนน ภิกฺขุนา จตุมาสปฺปจฺจยปวารณา สาทิตพฺพา , อญฺญตฺร ปุนปวารณาย, อญฺญตฺร นิจฺจปวารณาย; ตโต เจ อุตฺตริ สาทิเยยฺย, ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (47: 96 )
อคิลาเนน ภิกฺขุนา จตุมาสปฺปจฺจยปวารณา สาทิตพฺพา ติ คิลานปฺปจฺจยปวารณา สาทิตพฺพา.
ปุนปวารณาปิ สาทิตพฺพา ติ ยทา คิลาโน ภวิสฺสามิ ตทา วิญฺญาเปสฺสามีติ.
นิจฺจปวารณาปิ สาทิตพฺพา ติ ยทา คิลาโน ภวิสฺสามิ ตทา วิญฺญาเปสฺสามีติ.
ตโต เจ อุตฺตริ สาทิเยยฺยา ติ อตฺถิ ปวารณา เภสชฺชปริยนฺตา น รตฺติปริยนฺตา, อตฺถิ ปวารณา รตฺติปริยนฺตา น เภสชฺชปริยนฺตา, อตฺถิ ปวารณา เภสชฺชปริยนฺตา จ รตฺติปริยนฺตา จ, อตฺถิ ปวารณา เนว เภสชฺชปริยนฺตา น รตฺติปริยนฺตา.
เภสชฺชปริยนฺตา นาม เภสชฺชานิ ปริคฺคหิตานิ โหนฺติ— “เอตฺตเกหิ เภสชฺเชหิ ปวาเรมี”ติ. รตฺติปริยนฺตา นาม รตฺติโย ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ— “เอตฺตกาสุ รตฺตีสุ ปวาเรมี”ติ. เภสชฺชปริยนฺตา จ รตฺติปริยนฺตา จ นาม เภสชฺชานิ จ ปริคฺคหิตานิ โหนฺติ รตฺติโย จ ปริคฺคหิตาโย โหนฺติ— “เอตฺตเกหิ เภสชฺเชหิ เอตฺตกาสุ รตฺตีสุ ปวาเรมี”ติ. เนว เภสชฺชปริยนฺตา น รตฺติปริยนฺตา นาม เภสชฺชานิ จ อปริคฺคหิตานิ โหนฺติ รตฺติโย จ อปริคฺคหิตาโย โหนฺติ.
เภสชฺชปริยนฺเต— เยหิ เภสชฺเชหิ ปวาริโต โหติ ตานิ เภสชฺชานิ ฐเปตฺวา อญฺญานิ เภสชฺชานิ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. รตฺติปริยนฺเต— ยาสุ รตฺตีสุ ปวาริโต โหติ, ตา รตฺติโย ฐเปตฺวา อญฺญาสุ รตฺตีสุ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. เภสชฺชปริยนฺเต จ รตฺติปริยนฺเต จ— เยหิ เภสชฺเชหิ ปวาริโต โหติ, ตานิ เภสชฺชานิ ฐเปตฺวา ยาสุ รตฺตีสุ ปวาริโต โหติ, ตา รตฺติโย ฐเปตฺวา อญฺญานิ เภสชฺชานิ อญฺญาสุ รตฺตีสุ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. เนว เภสชฺชปริยนฺเต น รตฺติปริยนฺเต, อนาปตฺติ.
น เภสชฺเชน กรณีเยน เภสชฺชํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อญฺเญน เภสชฺเชน กรณีเยน อญฺญํ เภสชฺชํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ตตุตฺตริ ตตุตฺตริสญฺญี เภสชฺชํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ตตุตฺตริ เวมติโก เภสชฺชํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ตตุตฺตริ นตตุตฺตริสญฺญี เภสชฺชํ วิญฺญาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
นตตุตฺตริ ตตุตฺตริสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นตตุตฺตริ เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. นตตุตฺตริ นตตุตฺตริสญฺญี, อนาปตฺติ.
อนาปตฺติ— เยหิ เภสชฺเชหิ ปวาริโต โหติ ตานิ เภสชฺชานิ วิญฺญาเปติ, ยาสุ รตฺตีสุ ปวาริโต โหติ ตาสุ รตฺตีสุ วิญฺญาเปติ, “อิเมหิ ตยา เภสชฺเชหิ ปวาริตามฺห, อมฺหากญฺจ อิมินา จ อิมินา จ เภสชฺเชน อตฺโถ”ติ อาจิกฺขิตฺวา วิญฺญาเปติ, “ยาสุ ตยา รตฺตีสุ ปวาริตามฺห ตาโย จ รตฺติโย วีติวตฺตา อมฺหากญฺจ เภสชฺเชน อตฺโถ”ติ อาจิกฺขิตฺวา วิญฺญาเปติ, ญาตกานํ ปวาริตานํ, อญฺญสฺสตฺถาย, อตฺตโน ธเนน, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
มหานามสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ สตฺตมํ.