1.5.6.3 หสธมฺมสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู อจิรวติยา นทิยา อุทเก กีฬนฺติ. เตน โข ปน สมเยน ราชา ปเสนทิ โกสโล มลฺลิกาย เทวิยา สทฺธิํ อุปริปาสาทวรคโต โหติ. อทฺทสา โข ราชา ปเสนทิ โกสโล สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู อจิรวติยา นทิยา อุทเก กีฬนฺเต. ทิสฺวาน มลฺลิกํ เทวิํ เอตทโวจ— “เอเต เต, มลฺลิเก, อรหนฺโต อุทเก กีฬนฺตี”ติ. “นิสฺสํสยํ โข, มหาราช, ภควตา สิกฺขาปทํ อปญฺญตฺตํ. เต วา ภิกฺขู อปฺปกตญฺญุโน”ติ. อถ โข รญฺโญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส เอตทโหสิ— “เกน นุ โข อหํ อุปาเยน ภควโต จ น อาโรเจยฺยํ, ภควา จ ชาเนยฺย อิเม ภิกฺขู อุทเก กีฬิตา”ติ? อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล สตฺตรสวคฺคิเย ภิกฺขู ปกฺโกสาเปตฺวา มหนฺตํ คุฬปิณฺฑํ อทาสิ— “อิมํ, ภนฺเต, คุฬปิณฺฑํ ภควโต เทถา”ติ. สตฺตรสวคฺคิยา ภิกฺขู ตํ คุฬปิณฺฑํ อาทาย เยน ภควา เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ— “อิมํ, ภนฺเต, คุฬปิณฺฑํ ราชา ปเสนทิ โกสโล ภควโต เทตี”ติ. “กหํ ปน ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ราชา อทฺทสา”ติ. “อจิรวติยา นทิยา, ภควา, อุทเก กีฬนฺเต”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, อุทเก กีฬิสฺสถ. เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“อุทเก หสธมฺเม ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (53: 102 )
อุทเก หสธมฺโม นาม อุปริโคปฺผเก อุทเก หสาธิปฺปาโย นิมุชฺชติ วา อุมฺมุชฺชติ วา ปลวติ วา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุทเก หสธมฺเม หสธมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุทเก หสธมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุทเก หสธมฺเม อหสธมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
เหฏฺฐาโคปฺผเก อุทเก กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อุทเก นาวาย กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. หตฺเถน วา ปาเทน วา กฏฺเฐน วา กฐลาย วา อุทกํ ปหรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ภาชนคตํ อุทกํ วา กญฺชิกํ วา ขีรํ วา ตกฺกํ วา รชนํ วา ปสฺสาวํ วา จิกฺขลฺลํ วา กีฬติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อุทเก อหสธมฺเม หสธมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อุทเก อหสธมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อุทเก อหสธมฺเม อหสธมฺมสญฺญี, อนาปตฺติ.
อนาปตฺติ— น หสาธิปฺปาโย, สติ กรณีเย อุทกํ โอตริตฺวา นิมุชฺชติ วา อุมฺมุชฺชติ วา ปลวติ วา, ปารํ คจฺฉนฺโต นิมุชฺชติ วา อุมฺมุชฺชติ วา ปลวติ วา, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
หสธมฺมสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ตติยํ.