1.5.6.4 อนาทริยสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเม. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ฉนฺโน อนาจารํ อาจรติ. ภิกฺขู เอวมาหํสุ— “มาวุโส ฉนฺน, เอวรูปํ อกาสิ. เนตํ กปฺปตี”ติ. โส อนาทริยํ ปฏิจฺจ กโรติเยว.
เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน อนาทริยํ กริสฺสตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตฺวํ, ฉนฺน, อนาทริยํ กโรสี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, อนาทริยํ กริสฺสสิ. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“อนาทริเย ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (54: 103 )
อนาทริยํ นาม ทฺเว อนาทริยานิ— ปุคฺคลานาทริยญฺจ ธมฺมานาทริยญฺจ.
ปุคฺคลานาทริยํ นาม อุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน— “อยํ อุกฺขิตฺตโก วา วมฺภิโต วา ครหิโต วา, อิมสฺส วจนํ อกตํ ภวิสฺสตี”ติ อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ธมฺมานาทริยํ นาม อุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน— “กถายํ นเสฺสยฺย วา วินเสฺสยฺย วา อนฺตรธาเยยฺย วา”, ตํ วา น สิกฺขิตุกาโม อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุปสมฺปนฺเน เวมติโก อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน— “อิทํ น สเลฺลขาย น ธุตตฺถาย น ปาสาทิกตาย น อปจยาย น วีริยารมฺภาย สํวตฺตตี”ติ อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วา อปญฺญตฺเตน วา วุจฺจมาโน— “อิทํ น สเลฺลขาย น ธุตตฺถาย น ปาสาทิกตาย น อปจยาย น วีริยารมฺภาย สํวตฺตตี”ติ อนาทริยํ กโรติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อนาปตฺติ— “เอวํ อมฺหากํ อาจริยานํ อุคฺคโห ปริปุจฺฉา”ติ ภณติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
อนาทริยสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ จตุตฺถํ.