1.5.6.6 โชติกสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา ภคฺเคสุ วิหรติ สุสุมารคิเร เภสกฬาวเน มิคทาเย. เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู เหมนฺติเก กาเล อญฺญตรํ มหนฺตํ สุสิรกฏฺฐํ โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสุํ. ตสฺมิญฺจ สุสิเร กณฺหสปฺโป อคฺคินา สนฺตตฺโต นิกฺขมิตฺวา ภิกฺขู ปริปาเตสิ. ภิกฺขู ตหํ ตหํ อุปธาวิํสุ.
เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม ภิกฺขู โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสฺสนฺตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร, ภิกฺขเว, ภิกฺขู โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพนฺตี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม เต, ภิกฺขเว, โมฆปุริสา โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพสฺสนฺติ. เนตํ, ภิกฺขเว, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา, ปาจิตฺติยนฺ” ติ.
เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ.
เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู คิลานา โหนฺติ. คิลานปุจฺฉกา ภิกฺขู คิลาเน ภิกฺขู เอตทโวจุํ— “กจฺจาวุโส, ขมนียํ, กจฺจิ ยาปนียนฺ”ติ? “ปุพฺเพ มยํ, อาวุโส, โชติํ สมาทหิตฺวา วิสิพฺเพม; เตน โน ผาสุ โหติ. อิทานิ ปน ‘ภควตา ปฏิกฺขิตฺตนฺ’ติ กุกฺกุจฺจายนฺตา น วิสิพฺเพม, เตน โน น ผาสุ โหตี”ติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, คิลาเนน ภิกฺขุนา โชติํ สมาทหิตฺวา วา สมาทหาเปตฺวา วา วิสิพฺเพตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา, ปาจิตฺติยนฺ” ติ.
เอวญฺจิทํ ภควตา ภิกฺขูนํ สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ โหติ.
เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู ปทีเปปิ โชติเกปิ ชนฺตาฆเรปิ กุกฺกุจฺจายนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ …เป… อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ตถารูปปฺปจฺจยา โชติํ สมาทหิตุํ สมาทหาเปตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ อคิลาโน วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทเหยฺย วา สมาทหาเปยฺย วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (56: 105 )
โย ปนา ติ โย ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
อคิลาโน นาม ยสฺส วินา อคฺคินา ผาสุ โหติ.
คิลาโน นาม ยสฺส วินา อคฺคินา น ผาสุ โหติ.
วิสิพฺพนาเปกฺโข ติ ตปฺปิตุกาโม.
โชติ นาม อคฺคิ วุจฺจติ.
สมาทเหยฺยา ติ สยํ สมาทหติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
สมาทหาเปยฺยา ติ อญฺญํ อาณาเปติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. สกิํ อาณตฺโต พหุกมฺปิ สมาทหติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อญฺญตฺร ตถา รูปปฺปจฺจยา ติ ฐเปตฺวา ตถารูปปฺปจฺจยํ.
อคิลาโน อคิลานสญฺญี วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทหติ วา สมาทหาเปติ วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อคิลาโน เวมติโก วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทหติ วา สมาทหาเปติ วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อคิลาโน คิลานสญฺญี วิสิพฺพนาเปกฺโข โชติํ สมาทหติ วา สมาทหาเปติ วา, อญฺญตฺร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปฏิลาตํ อุกฺขิปติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลาโน อคิลานสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลาโน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. คิลาโน คิลานสญฺญี, อนาปตฺติ.
อนาปตฺติ— คิลานสฺส, อญฺเญน กตํ วิสิพฺเพติ, วีตจฺจิตงฺคารํ วิสิพฺเพติ, ปทีเป โชติเก ชนฺตาฆเร ตถารูปปฺปจฺจยา, อาปทาสุ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
โชติกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ฉฏฺฐํ.