1.5.7.3 อุกฺโกฏนสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏนฺติ— “อกตํ กมฺมํ ทุกฺกฏํ กมฺมํ ปุน กาตพฺพํ กมฺมํ อนิหตํ ทุนฺนิหตํ ปุน นิหนิตพฺพนฺ”ติ.
เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏสฺสนฺตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏถา”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏสฺสถ. เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ ชานํ ยถาธมฺมํ นิหตาธิกรณํ ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏยฺย, ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (63: 112 )
โย ปนา ติ โย ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
ชานาติ นาม สามํ วา ชานาติ, อญฺเญ วา ตสฺส อาโรเจนฺติ, โส วา อาโรเจติ.
ยถาธมฺมํ นาม ธมฺเมน วินเยน สตฺถุสาสเนน กตํ, เอตํ ยถาธมฺมํ นาม.
อธิกรณํ นาม จตฺตาริ อธิกรณานิ— วิวาทาธิกรณํ, อนุวาทาธิกรณํ, อาปตฺตาธิกรณํ, กิจฺจาธิกรณํ.
ปุนกมฺมาย อุกฺโกเฏยฺยา ติ “อกตํ กมฺมํ ทุกฺกฏํ กมฺมํ ปุนกาตพฺพํ กมฺมํ อนิหตํ ทุนฺนิหตํ ปุน นิหนิตพฺพนฺ”ติ อุกฺโกเฏติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี อุกฺโกเฏติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ธมฺมกมฺเม เวมติโก อุกฺโกเฏติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญี อุกฺโกเฏติ, อนาปตฺติ. อธมฺมกมฺเม ธมฺมกมฺมสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อธมฺมกมฺเม เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อธมฺมกมฺเม อธมฺมกมฺมสญฺญี, อนาปตฺติ.
อนาปตฺติ— “อธมฺเมน วา วคฺเคน วา น กมฺมารหสฺส วา กมฺมํ กตนฺ”ติ ชานนฺโต อุกฺโกเฏติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
อุกฺโกฏนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ตติยํ.