1.5.8.1 สหธมฺมิกสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา โกสมฺพิยํ วิหรติ โฆสิตาราเม. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ฉนฺโน อนาจารํ อาจรติ. ภิกฺขู เอวมาหํสุ— “มาวุโส ฉนฺน, เอวรูปํ อกาสิ. เนตํ กปฺปตี”ติ. โส เอวํ วเทติ— “น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี”ติ.
เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อายสฺมา ฉนฺโน ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน เอวํ วกฺขติ— ‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี’”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตฺวํ, ฉนฺน, ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน เอวํ วเทสิ— ‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี’”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน เอวํ วกฺขสิ— ‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี’ติ. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ ภิกฺขูหิ สหธมฺมิกํ วุจฺจมาโน เอวํ วเทยฺย— ‘น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี’ติ, ปาจิตฺติยํ. สิกฺขมาเนน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุนา อญฺญาตพฺพํ ปริปุจฺฉิตพฺพํ ปริปญฺหิตพฺพํ. อยํ ตตฺถ สามีจี” ติ. (71: 120 )
โย ปนา ติ โย ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
ภิกฺขูหี ติ อญฺเญหิ ภิกฺขูหิ.
สหธมฺมิกํ นาม ยํ ภควตา ปญฺญตฺตํ สิกฺขาปทํ เอตํ สหธมฺมิกํ นาม. เตน วุจฺจมาโน เอวํ วเทติ— “น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปริปุจฺฉามี”ติ. ปณฺฑิตํ พฺยตฺตํ เมธาวิํ พหุสฺสุตํ ธมฺมกถิกํ ปริปุจฺฉามีติ ภณติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี เอวํ วเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุปสมฺปนฺเน เวมติโก เอวํ วเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. อุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี เอวํ วเทติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
อปญฺญตฺเตน วุจฺจมาโน— “อิทํ น สเลฺลขาย น ธุตตฺถาย น ปาสาทิกตาย น อปจยาย น วีริยารมฺภาย สํวตฺตตี”ติ เอวํ วเทติ, “น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปณฺฑิตํ เมธาวิํ พหุสฺสุตํ ธมฺมกถิกํ ปริปุจฺฉามี”ติ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
อนุปสมฺปนฺเนน ปญฺญตฺเตน วา อปญฺญตฺเตน วา วุจฺจมาโน— “อิทํ น สเลฺลขาย น ธุตตฺถาย น ปาสาทิกตาย น อปจยาย น วีริยารมฺภาย สํวตฺตตี”ติ เอวํ วเทติ, “น ตาวาหํ, อาวุโส, เอตสฺมิํ สิกฺขาปเท สิกฺขิสฺสามิ ยาว น อญฺญํ ภิกฺขุํ พฺยตฺตํ วินยธรํ ปณฺฑิตํ เมธาวิํ พหุสฺสุตํ ธมฺมกถิกํ ปริปุจฺฉามี”ติ ภณติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน อุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุปสมฺปนฺเน อนุปสมฺปนฺนสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส.
สิกฺขมาเนนา ติ สิกฺขิตุกาเมน.
อญฺญาตพฺพนฺ ติ ชานิตพฺพํ.
ปริปุจฺฉิตพฺพนฺ ติ “อิทํ, ภนฺเต, กถํ; อิมสฺส วา กฺวตฺโถ”ติ?
ปริปญฺหิตพฺพนฺ ติ จินฺเตตพฺพํ ตุลยิตพฺพํ.
อยํ ตตฺถ สามีจี ติ อยํ ตตฺถ อนุธมฺมตา.
อนาปตฺติ— “ชานิสฺสามิ สิกฺขิสฺสามี”ติ ภณติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
สหธมฺมิกสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ปฐมํ.