1.5.8.12 ปริณามนสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อญฺญตรสฺส ปูคสฺส สํฆสฺส สจีวรภตฺตํ ปฏิยตฺตํ โหติ— “โภเชตฺวา จีวเรน อจฺฉาเทสฺสามา”ติ. อถ โข ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู เยน โส ปูโค เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ปูคํ เอตทโวจุํ— “เทถาวุโส, อิมานิ จีวรานิ อิเมสํ ภิกฺขูนนฺ”ติ. “น มยํ, ภนฺเต, ทสฺสาม. อมฺหากํ สํฆสฺส อนุวสฺสํ สจีวรภิกฺขา ปญฺญตฺตา”ติ. “พหู, อาวุโส, สํฆสฺส ทายกา, พหู สํฆสฺส ภตฺตา. อิเม ตุมฺเห นิสฺสาย ตุมฺเห สมฺปสฺสนฺตา อิธ วิหรนฺติ. ตุมฺเห เจ อิเมสํ น ทสฺสถ, อถ โก จรหิ อิเมสํ ทสฺสติ? เทถาวุโส, อิมานิ จีวรานิ อิเมสํ ภิกฺขูนนฺ”ติ. อถ โข โส ปูโค ฉพฺพคฺคิเยหิ ภิกฺขูหิ นิปฺปีฬิยมาโน ยถาปฏิยตฺตํ จีวรํ ฉพฺพคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ ทตฺวา สํฆํ ภตฺเตน ปริวิสิ. เย เต ภิกฺขู ชานนฺติ สํฆสฺส สจีวรภตฺตํ ปฏิยตฺตํ “น จ ชานนฺติ ฉพฺพคฺคิยานํ ภิกฺขูนํ ทินฺนนฺ”ติ เต เอวมาหํสุ— “โอโณเชถาวุโส, สํฆสฺส จีวรนฺ”ติ. “นตฺถิ, ภนฺเต. ยถาปฏิยตฺตํ จีวรํ อยฺยา ฉพฺพคฺคิยา อยฺยานํ ฉพฺพคฺคิยานํ ปริณาเมสุนฺ”ติ.
เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู ชานํ สํฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมสฺสนฺตี”ติ …เป… “สจฺจํ กิร ตุมฺเห, ภิกฺขเว, ชานํ สํฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมถา”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตุมฺเห, โมฆปุริสา, ชานํ สํฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมสฺสถ. เนตํ, โมฆปุริสา, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ ชานํ สํฆิกํ ลาภํ ปริณตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมยฺย, ปาจิตฺติยนฺ” ติ. (82: 131 )
โย ปนา ติ โย ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
ชานาติ นาม สามํ วา ชานาติ, อญฺเญ วา ตสฺส อาโรเจนฺติ, โส วา อาโรเจติ.
สํฆิกํ นาม สํฆสฺส ทินฺนํ โหติ ปริจฺจตฺตํ.
ลาโภ นาม จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขารา, อนฺตมโส จุณฺณปิณฺโฑปิ, ทนฺตกฏฺฐมฺปิ, ทสิกสุตฺตมฺปิ.
ปริณตํ นาม “ทสฺสาม กริสฺสามา”ติ วาจา ภินฺนา โหติ, ตํ ปุคฺคลสฺส ปริณาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส.
ปริณเต ปริณตสญฺญี ปุคฺคลสฺส ปริณาเมติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ปริณเต เวมติโก ปุคฺคลสฺส ปริณาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ปริณเต อปริณตสญฺญี ปุคฺคลสฺส ปริณาเมติ, อนาปตฺติ. สํฆสฺส ปริณตํ อญฺญสํฆสฺส วา เจติยสฺส วา ปริณาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. เจติยสฺส ปริณตํ อญฺญเจติยสฺส วา สํฆสฺส วา ปุคฺคลสฺส วา ปริณาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. ปุคฺคลสฺส ปริณตํ อญฺญปุคฺคลสฺส วา สํฆสฺส วา เจติยสฺส วา ปริณาเมติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อปริณเต ปริณตสญฺญี, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อปริณเต เวมติโก, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อปริณเต อปริณตสญฺญี, อนาปตฺติ.
อนาปตฺติ— “กตฺถ เทมา”ติ ปุจฺฉียมาโน— “ยตฺถ ตุมฺหากํ เทยฺยธมฺโม ปริโภคํ วา ลเภยฺย ปฏิสงฺขารํ วา ลเภยฺย จิรฏฺฐิติโก วา อสฺส ยตฺถ วา ปน ตุมฺหากํ จิตฺตํ ปสีทติ ตตฺถ เทถา”ติ ภณติ, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.
ปริณามนสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ทฺวาทสมํ.
สหธมฺมิกวคฺโค อฏฺฐโม.
ตสฺสุทฺทานํ
สหธมฺม วิวณฺณญฺจ,
โมหาปนํ ปหารกํ;
ตลสตฺติ อมูลญฺจ,
สญฺจิจฺจ จ อุปสฺสุติ;
ปฏิพาหน ฉนฺทญฺจ,
ทพฺพญฺจ ปริณามนนฺติ.