1.2.3 ทุฏฺฐุลฺลวาจาสิกฺขาปท
เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเม. เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุทายี อรญฺเญ วิหรติ. ตสฺสายสฺมโต วิหาโร อภิรูโป โหติ ทสฺสนีโย ปาสาทิโก. เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา อิตฺถิโย อารามํ อาคมํสุ วิหารเปกฺขิกาโย. อถ โข ตา อิตฺถิโย เยนายสฺมา อุทายี เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อุทายิํ เอตทโวจุํ— “อิจฺฉาม มยํ, ภนฺเต, อยฺยสฺส วิหารํ เปกฺขิตุนฺ”ติ. อถ โข อายสฺมา อุทายี ตา อิตฺถิโย วิหารํ เปกฺขาเปตฺวา ตาสํ อิตฺถีนํ วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ ยาจติปิ อายาจติปิ ปุจฺฉติปิ ปฏิปุจฺฉติปิ อาจิกฺขติปิ อนุสาสติปิ อกฺโกสติปิ. ยา ตา อิตฺถิโย ฉินฺนิกา ธุตฺติกา อหิริกาโย ตา อายสฺมตา อุทายินา สทฺธิํ อุหสนฺติปิ อุลฺลปนฺติปิ อุชฺชคฺฆนฺติปิ อุปฺปณฺเฑนฺติปิ. ยา ปน ตา อิตฺถิโย หิริมนา ตา นิกฺขมิตฺวา ภิกฺขู อุชฺฌาเปนฺติ— “อิทํ, ภนฺเต, นจฺฉนฺนํ นปฺปติรูปํ. สามิเกนปิ มยํ เอวํ วุตฺตา น อิจฺเฉยฺยาม, กิํ ปนาเยฺยน อุทายินา”ติ. เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา …เป… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ— “กถญฺหิ นาม อายสฺมา อุทายี มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิสฺสตี”ติ.
อถ โข เต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ อุทายิํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ภิกฺขุสํฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา อายสฺมนฺตํ อุทายิํ ปฏิปุจฺฉิ— “สจฺจํ กิร ตฺวํ, อุทายิ, มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสสี”ติ? “สจฺจํ, ภควา”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา— “อนนุจฺฉวิกํ, โมฆปุริส, อนนุโลมิกํ อปฺปติรูปํ อสฺสามณกํ อกปฺปิยํ อกรณียํ. กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาสิสฺสสิ. นนุ มยา, โมฆปุริส, อเนกปริยาเยน วิราคาย ธมฺโม เทสิโต โน สราคาย …เป… กามปริฬาหานํ วูปสโม อกฺขาโต. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ—
“โย ปน ภิกฺขุ โอติณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน มาตุคามํ ทุฏฺฐุลฺลาหิ วาจาหิ โอภาเสยฺย ยถา ตํ ยุวา ยุวติํ เมถุนุปสํหิตาหิ, สํฆาทิเสโส” ติ. (3: 7 )
โย ปนา ติ โย ยาทิโส …เป… ภิกฺขู ติ …เป… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติ.
โอติณฺโณ นาม สารตฺโต อเปกฺขวา ปฏิพทฺธจิตฺโต.
วิปริณตนฺ ติ รตฺตมฺปิ จิตฺตํ วิปริณตํ, ทุฏฺฐมฺปิ จิตฺตํ วิปริณตํ มูฬฺหมฺปิ จิตฺตํ วิปริณตํ. อปิ จ รตฺตํ จิตฺตํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตํ วิปริณตนฺติ.
มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี, น ยกฺขี, น เปตี, น ติรจฺฉานคตา. วิญฺญู ปฏิพลา สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐุลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ อาชานิตุํ.
ทุฏฺฐุลฺลา นาม วาจา วจฺจมคฺคปสฺสาวมคฺคเมถุนธมฺมปฺปฏิสํยุตฺตา วาจา.
โอภาเสยฺยา ติ อชฺฌาจาโร วุจฺจติ.
ยถา ตํ ยุวา ยุวตินฺ ติ ทหโร ทหริํ, ตรุโณ ตรุณิํ, กามโภคี กามโภคินิํ.
เมถุนุปสํหิตาหี ติ เมถุนธมฺมปฺปฏิสํยุตฺตาหิ.
สํฆาทิเสโส ติ …เป… เตนปิ วุจฺจติ สํฆาทิเสโสติ.
ทฺเว มคฺเค อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ, อวณฺณมฺปิ ภณติ, ยาจติปิ, อายาจติปิ, ปุจฺฉติปิ, ปฏิปุจฺฉติปิ, อาจิกฺขติปิ, อนุสาสติปิ, อกฺโกสติปิ.
วณฺณํ ภณติ นาม ทฺเว มคฺเค โถเมติ วณฺเณติ ปสํสติ.
อวณฺณํ ภณติ นาม ทฺเว มคฺเค ขุํเสติ วมฺเภติ ครหติ.
ยาจติ นาม เทหิ เม, อรหสิ เม ทาตุนฺติ.
อายาจติ นาม กทา เต มาตา ปสีทิสฺสติ, กทา เต ปิตา ปสีทิสฺสติ, กทา เต เทวตาโย ปสีทิสฺสนฺติ, กทา สุขโณ สุลโย สุมุหุตฺโต ภวิสฺสติ, กทา เต เมถุนํ ธมฺมํ ลภิสฺสามีติ.
ปุจฺฉติ นาม กถํ ตฺวํ สามิกสฺส เทสิ, กถํ ชารสฺส เทสีติ?
ปฏิปุจฺฉติ นาม เอวํ กิร ตฺวํ สามิกสฺส เทสิ, เอวํ ชารสฺส เทสีติ.
อาจิกฺขติ นาม ปุฏฺโฐ ภณติ— “เอวํ เทหิ. เอวํ เทนฺตา สามิกสฺส ปิยา ภวิสฺสติ มนาปา จา”ติ.
อนุสาสติ นาม อปุฏฺโฐ ภณติ— “เอวํ เทหิ. เอวํ เทนฺตา สามิกสฺส ปิยา ภวิสฺสติ มนาปา จา”ติ.
อกฺโกสติ นาม อนิมิตฺตาสิ, นิมิตฺตมตฺตาสิ, อโลหิตาสิ, ธุวโลหิตาสิ, ธุวโจฬาสิ, ปคฺฆรนฺตีสิ, สิขรณีสิ, อิตฺถิปณฺฑกาสิ, เวปุริสิกาสิ, สมฺภินฺนาสิ, อุภโตพฺยญฺชนาสีติ.
อิตฺถี จ โหติ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อิตฺถิยา วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ ยาจติปิ อายาจติปิ ปุจฺฉติปิ ปฏิปุจฺฉติปิ อาจิกฺขติปิ อนุสาสติปิ อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส …เป… .
ทฺเว อิตฺถิโย ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ สํฆาทิเสสานํ …เป… .
อิตฺถี จ ปณฺฑโก จ อุภินฺนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อุภินฺนํ วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ สํฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส …เป… .
อิตฺถี จ โหติ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อิตฺถิยา วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ ฐเปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส …เป… .
ทฺเว อิตฺถิโย ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ ฐเปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ ถุลฺลจฺจยานํ …เป… .
อิตฺถี จ ปณฺฑโก จ อุภินฺนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อุภินฺนํ วจฺจมคฺคํ ปสฺสาวมคฺคํ ฐเปตฺวา อธกฺขกํ อุพฺภชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจเยน ทุกฺกฏสฺส …เป… .
อิตฺถี จ โหติ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อิตฺถิยา อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส …เป… .
ทฺเว อิตฺถิโย ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ ทุกฺกฏานํ …เป… .
อิตฺถี จ ปณฺฑโก จ อุภินฺนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อุภินฺนํ อุพฺภกฺขกํ อโธชาณุมณฺฑลํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ ทุกฺกฏานํ …เป… .
อิตฺถี จ โหติ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อิตฺถิยา กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส …เป… .
ทฺเว อิตฺถิโย ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ ทุกฺกฏานํ …เป… .
อิตฺถี จ ปณฺฑโก จ อุภินฺนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จ. ภิกฺขุ จ นํ อุภินฺนํ กายปฏิพทฺธํ อาทิสฺส วณฺณมฺปิ ภณติ อวณฺณมฺปิ ภณติ …เป… อกฺโกสติปิ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ ทุกฺกฏานํ …เป… .
อนาปตฺติ— อตฺถปุเรกฺขารสฺส, ธมฺมปุเรกฺขารสฺส, อนุสาสนิปุเรกฺขารสฺส, อุมฺมตฺตกสฺส, อาทิกมฺมิกสฺสาติ.