14.1 อนุวิชฺชกสฺสปฏิปตฺติ
สงฺคามาวจเรน ภิกฺขุนา สํฆํ อุปสงฺกมนฺเตน นีจจิตฺเตน สํโฆ อุปสงฺกมิตพฺโพ รโชหรณสเมน จิตฺเตน; อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ นิสชฺชกุสเลน; เถเร ภิกฺขู อนุปขชฺชนฺเตน, นเว ภิกฺขู อาสเนน อปฺปฏิพาหนฺเตน, ยถาปติรูเป อาสเน นิสีทิตพฺพํ; อนานากถิเกน ภวิตพฺพํ อติรจฺฉานกถิเกน; สามํ วา ธมฺโม ภาสิตพฺโพ ปโร วา อชฺเฌสิตพฺโพ อริโย วา ตุณฺหีภาโว นาติมญฺญิตพฺโพ.
สํเฆน อนุมเตน ปุคฺคเลน อนุวิชฺชเกน อนุวิชฺชิตุกาเมน น อุปชฺฌาโย ปุจฺฉิตพฺโพ, น อาจริโย ปุจฺฉิตพฺโพ, น สทฺธิวิหาริโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น อนฺเตวาสิโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น สมานุปชฺฌายโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น สมานาจริยโก ปุจฺฉิตพฺโพ, น ชาติ ปุจฺฉิตพฺพา, น นามํ ปุจฺฉิตพฺพํ, น โคตฺตํ ปุจฺฉิตพฺพํ, น อาคโม ปุจฺฉิตพฺโพ, น กุลปเทโส ปุจฺฉิตพฺโพ, น ชาติภูมิ ปุจฺฉิตพฺพา. ตํ กิํ การณา? อตฺรสฺส เปมํ วา โทโส วา. เปเม วา สติ โทเส วา, ฉนฺทาปิ คจฺเฉยฺย, โทสาปิ คจฺเฉยฺย, โมหาปิ คจฺเฉยฺย, ภยาปิ คจฺเฉยฺย.
สํเฆน อนุมเตน ปุคฺคเลน อนุวิชฺชเกน อนุวิชฺชิตุกาเมน สํฆครุเกน ภวิตพฺพํ โน ปุคฺคลครุเกน, สทฺธมฺมครุเกน ภวิตพฺพํ โน อามิสครุเกน, อตฺถวสิเกน ภวิตพฺพํ โน ปริสกปฺปิเกน, กาเลน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน อกาเลน, ภูเตน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน อภูเตน, สเณฺหน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน ผรุเสน, อตฺถสํหิเตน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน อนตฺถสํหิเตน, เมตฺตาจิตฺเตน อนุวิชฺชิตพฺพํ โน โทสนฺตเรน, น อุปกณฺณกชปฺปินา ภวิตพฺพํ, น ชิมฺหํ เปกฺขิตพฺพํ, น อกฺขิ นิขณิตพฺพํ, น ภมุกํ อุกฺขิปิตพฺพํ, น สีสํ อุกฺขิปิตพฺพํ, น หตฺถวิกาโร กาตพฺโพ, น หตฺถมุทฺทา ทเสฺสตพฺพา.
อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ นิสชฺชกุสเลน, ยุคมตฺตํ เปกฺขนฺเตน อตฺถํ อนุวิธิยนฺเตน สเก อาสเน นิสีทิตพฺพํ, น จ อาสนา วุฏฺฐาตพฺพํ, น วีติหาตพฺพํ, น กุมฺมคฺโค เสวิตพฺโพ, น พาหาวิกฺเขปกํ ภณิตพฺพํ, อตุริเตน ภวิตพฺพํ อสาหสิเกน, อจณฺฑิกเตน ภวิตพฺพํ วจนกฺขเมน, เมตฺตาจิตฺเตน ภวิตพฺพํ หิตานุกมฺปินา, การุณิเกน ภวิตพฺพํ หิตปริสกฺกินา, อสมฺผปฺปลาปินา ภวิตพฺพํ ปริยนฺตภาณินา, อเวรวสิเกน ภวิตพฺพํ อนสุรุตฺเตน, อตฺตา ปริคฺคเหตพฺโพ, ปโร ปริคฺคเหตพฺโพ, โจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ, จุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ, อธมฺมโจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ, อธมฺมจุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ, ธมฺมโจทโก ปริคฺคเหตพฺโพ, ธมฺมจุทิตโก ปริคฺคเหตพฺโพ, วุตฺตํ อหาเปนฺเตน อวุตฺตํ อปกาเสนฺเตน โอติณฺณานิ ปทพฺยญฺชนานิ สาธุกํ ปริคฺคเหตฺวา ปโร ปฏิปุจฺฉิตฺวา ยถา ปฏิญฺญาย กาเรตพฺโพ, มนฺโท หาเสตพฺโพ, ภีรู อสฺสาเสตพฺโพ, จณฺโฑ นิเสเธตพฺโพ, อสุจิ วิภาเวตพฺโพ, อุชุมทฺทเวน น ฉนฺทาคติํ คนฺตพฺพํ, น โทสาคติํ คนฺตพฺพํ, น โมหาคติํ คนฺตพฺพํ, น ภยาคติํ คนฺตพฺพํ, มชฺฌตฺเตน ภวิตพฺพํ ธมฺเมสุ จ ปุคฺคเลสุ จ. เอวญฺจ ปน อนุวิชฺชโก อนุวิชฺชมาโน สตฺถุ เจว สาสนกโร โหติ, วิญฺญูนญฺจ สพฺรหฺมจารีนํ ปิโย จ โหติ มนาโป จ ครุ จ ภาวนีโย จ.
สุตฺตํ สํสนฺทนตฺถาย, โอปมฺมํ นิทสฺสนตฺถาย, อตฺโถ วิญฺญาปนตฺถาย, ปฏิปุจฺฉา ฐปนตฺถาย, โอกาสกมฺมํ โจทนตฺถาย, โจทนา สารณตฺถาย, สารณา สวจนียตฺถาย, สวจนียํ ปลิโพธตฺถาย, ปลิโพโธ วินิจฺฉยตฺถาย, วินิจฺฉโย สนฺตีรณตฺถาย, สนฺตีรณํ ฐานาฐานคมนตฺถาย, ฐานาฐานคมนํ ทุมฺมงฺกูนํ ปุคฺคลานํ นิคฺคหตฺถาย, เปสลานํ ภิกฺขูนํ สมฺปคฺคหตฺถาย, สํโฆ สมฺปริคฺคหสมฺปฏิจฺฉนตฺถาย, สํเฆน อนุมตา ปุคฺคลา ปจฺเจกฏฺฐายิโน อวิสํวาทกฏฺฐายิโน.
วินโย สํวรตฺถาย, สํวโร อวิปฺปฏิสารตฺถาย, อวิปฺปฏิสาโร ปามุชฺชตฺถาย, ปามุชฺชํ ปีตตฺถาย, ปีติ ปสฺสทฺธตฺถาย, ปสฺสทฺธิ สุขตฺถาย, สุขํ สมาธตฺถาย, สมาธิ ยถาภูตญาณทสฺสนตฺถาย, ยถาภูตญาณทสฺสนํ นิพฺพิทตฺถาย, นิพฺพิทา วิราคตฺถาย, วิราโค วิมุตฺตตฺถาย, วิมุตฺติ วิมุตฺติญาณทสฺสนตฺถาย, วิมุตฺติญาณทสฺสนํ อนุปาทาปรินิพฺพานตฺถาย. เอตทตฺถา กถา, เอตทตฺถา มนฺตนา, เอตทตฺถา อุปนิสา, เอตทตฺถํ โสตาวธานํ— ยทิทํ อนุปาทาจิตฺตสฺส วิโมกฺโขติ.
อนุโยควตฺตํ นิสามย,
กุสเลน พุทฺธิมตา กตํ;
สุวุตฺตํ สิกฺขาปทานุโลมิกํ,
คติํ น นาเสนฺโต สมฺปรายิกํ.
วตฺถุํ วิปตฺติํ อาปตฺติํ,
นิทานํ อาการอโกวิโท;
ปุพฺพาปรํ น ชานาติ,
กตากตํ สเมน จ.
กมฺมญฺจ อธิกรณญฺจ,
สมเถ จาปิ อโกวิโท;
รตฺโต ทุฏฺโฐ จ มูโฬฺห จ,
ภยา โมหา จ คจฺฉติ.
น จ สญฺญตฺติกุสโล,
นิชฺฌตฺติยา จ อโกวิโท;
ลทฺธปกฺโข อหิริโก,
กณฺหกมฺโม อนาทโร;
ส เว ตาทิสโก ภิกฺขุ,
อปฺปฏิกฺโขติ วุจฺจติ.
วตฺถุํ วิปตฺติํ อาปตฺติํ,
นิทานํ อาการโกวิโท;
ปุพฺพาปรญฺจ ชานาติ,
กตากตํ สเมน จ.
กมฺมญฺจ อธิกรณญฺจ,
สมเถ จาปิ โกวิโท;
อรตฺโต อทุฏฺโฐ อมูโฬฺห,
ภยา โมหา น คจฺฉติ.
สญฺญตฺติยา จ กุสโล,
นิชฺฌตฺติยา จ โกวิโท;
ลทฺธปกฺโข หิริมโน,
สุกฺกกมฺโม สคารโว;
ส เว ตาทิสโก ภิกฺขุ,
สปฺปฏิกฺโขติ วุจฺจตีติ.
จูฬสงฺคามํ นิฏฺฐิตํ.
ตสฺสุทฺทานํ
นีจจิตฺเตน ปุจฺเฉยฺย,
ครุ สํเฆ น ปุคฺคเล;
สุตฺตํ สํสนฺทนตฺถาย,
วินยานุคฺคเหน จ;
อุทฺทานํ จูฬสงฺคาเม,_
เอกุทฺเทโส อิทํ กตนฺติ.