16.1 กถินอตฺถตาทิ
กสฺส กถินํ อนตฺถตํ? กสฺส กถินํ อตฺถตํ? กินฺติ กถินํ อนตฺถตํ? กินฺติ กถินํ อตฺถตํ?
กสฺส กถินํ อนตฺถตนฺ ติ? ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อนตฺถตํ โหติ กถินํ— อนตฺถารกสฺส จ อนนุโมทกสฺส จ. อิเมสํ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อนตฺถตํ โหติ กถินํ.
กสฺส กถินํ อตฺถตนฺ ติ? ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อตฺถตํ โหติ กถินํ— อตฺถารกสฺส จ อนุโมทกสฺส จ. อิเมสํ ทฺวินฺนํ ปุคฺคลานํ อตฺถตํ โหติ กถินํ.
กินฺติ กถินํ อนตฺถตนฺ ติ? จตุวีสติยา อากาเรหิ อนตฺถตํ โหติ กถินํ, น อุลฺลิขิตมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น โธวนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น จีวรวิจารณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น เฉทนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น พนฺธนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น โอวฏฺฏิยกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น กณฺฑุสกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น ทฬฺหีกมฺมกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อนุวาตกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น ปริภณฺฑกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น โอวทฺเธยฺยกรณมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น กมฺพลมทฺทนมตฺเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น นิมิตฺตกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น ปริกถากเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น กุกฺกุกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น สนฺนิธิกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น นิสฺสคฺคิเยน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อกปฺปกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อญฺญตฺร สงฺฆาฏิยา อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อญฺญตฺร อุตฺตราสงฺเคน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อญฺญตฺร อนฺตรวาสเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อญฺญตฺร ปญฺจเกน วา อติเรกปญฺจเกน วา ตทเหว สญฺฉินฺเนน สมณฺฑลีกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, น อญฺญตฺร ปุคฺคลสฺส อตฺถารา อตฺถตํ โหติ กถินํ, สมฺมา เจ อตฺถตํ โหติ กถินํ, ตญฺเจ นิสฺสีมฏฺโฐ อนุโมทติ. เอวมฺปิ อนตฺถตํ โหติ กถินํ.
นิมิตฺตกมฺมํ นาม นิมิตฺตํ กโรติ— “อิมินา ทุเสฺสน กถินํ อตฺถริสฺสามี”ติ. ปริกถา นาม ปริกถํ กโรติ— “อิมาย ปริกถาย กถินทุสฺสํ นิพฺพตฺเตสฺสามี”ติ. กุกฺกุกตํ นาม อนาทิยทานํ วุจฺจติ. สนฺนิธิ นาม ทฺเว สนฺนิธิโย— กรณสนฺนิธิ วา นิจยสนฺนิธิ วา. นิสฺสคฺคิยํ นาม กยิรมาเน อรุณํ อุฏฺฐหติ. อิเมหิ จตุวีสติยา อากาเรหิ อนตฺถตํ โหติ กถินํ.
กินฺติ กถินํ อตฺถตนฺ ติ? สตฺตรสหิ อากาเรหิ อตฺถตํ โหติ กถินํ. อหเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อหตกปฺเปน อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปิโลติกาย อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปํสุกูเลน อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปาปณิเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อนิมิตฺตกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อปริกถากเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อกุกฺกุกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อสนฺนิธิกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อนิสฺสคฺคิเยน อตฺถตํ โหติ กถินํ, กปฺปกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, สงฺฆาฏิยา อตฺถตํ โหติ กถินํ, อุตฺตราสงฺเคน อตฺถตํ โหติ กถินํ, อนฺตรวาสเกน อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปญฺจเกน วา อติเรกปญฺจเกน วา ตทเหว สญฺฉินฺเนน สมณฺฑลีกเตน อตฺถตํ โหติ กถินํ, ปุคฺคลสฺส อตฺถารา อตฺถตํ โหติ กถินํ, สมฺมา เจ อตฺถตํ โหติ กถินํ, ตญฺเจ สีมฏฺโฐ อนุโมทติ, เอวมฺปิ อตฺถตํ โหติ กถินํ. อิเมหิ สตฺตรสหิ อากาเรหิ อตฺถตํ โหติ กถินํ.
สห กถินสฺส อตฺถารา กติ ธมฺมา ชายนฺติ? สห กถินสฺส อตฺถารา ปนฺนรส ธมฺมา ชายนฺติ— อฏฺฐ มาติกา, ทฺเว ปลิโพธา, ปญฺจานิสํสา. สห กถินสฺส อตฺถารา อิเม ปนฺนรส ธมฺมา ชายนฺติ.