16.3 ปุพฺพกรณนิทานาทิวิภาค
ปุพฺพกรณํ กิํนิทานํ, กิํสมุทยํ, กิํชาติกํ, กิํปภวํ, กิํสมฺภารํ, กิํสมุฏฺฐานํ? ปจฺจุทฺธาโร กิํนิทาโน, กิํสมุทโย, กิํชาติโก, กิํปภโว, กิํสมฺภาโร, กิํสมุฏฺฐาโน? อธิฏฺฐานํ กิํนิทานํ, กิํสมุทยํ, กิํชาติกํ, กิํปภวํ, กิํสมฺภารํ, กิํสมุฏฺฐานํ? อตฺถาโร กิํนิทาโน, กิํสมุทโย, กิํชาติโก, กิํปภโว, กิํสมฺภาโร, กิํสมุฏฺฐาโน? มาติกา จ ปลิโพธา จ กิํนิทานา, กิํสมุทยา, กิํชาติกา, กิํปภวา, กิํสมฺภารา กิํสมุฏฺฐานา? อาสา จ อนาสา จ กิํนิทานา, กิํสมุทยา, กิํชาติกา, กิํปภวา, กิํสมฺภารา, กิํสมุฏฺฐานา?
ปุพฺพกรณํ ปโยคนิทานํ, ปโยคสมุทยํ, ปโยคชาติกํ, ปโยคปภวํ, ปโยคสมฺภารํ, ปโยคสมุฏฺฐานํ. ปจฺจุทฺธาโร ปุพฺพกรณนิทาโน, ปุพฺพกรณสมุทโย, ปุพฺพกรณชาติโก, ปุพฺพกรณปภโว, ปุพฺพกรณสมฺภาโร, ปุพฺพกรณสมุฏฺฐาโน. อธิฏฺฐานํ ปจฺจุทฺธารนิทานํ, ปจฺจุทฺธารสมุทยํ, ปจฺจุทฺธารชาติกํ, ปจฺจุทฺธารปภวํ, ปจฺจุทฺธารสมฺภารํ, ปจฺจุทฺธารสมุฏฺฐานํ. อตฺถาโร อธิฏฺฐานนิทาโน, อธิฏฺฐานสมุทโย, อธิฏฺฐานชาติโก, อธิฏฺฐานปภโว, อธิฏฺฐานสมฺภาโร, อธิฏฺฐานสมุฏฺฐาโน. มาติกา จ ปลิโพธา จ อตฺถารนิทานา, อตฺถารสมุทยา, อตฺถารชาติกา, อตฺถารปภวา, อตฺถารสมฺภารา, อตฺถารสมุฏฺฐานา. อาสา จ อนาสา จ วตฺถุนิทานา, วตฺถุสมุทยา, วตฺถุชาติกา, วตฺถุปภวา, วตฺถุสมฺภารา, วตฺถุสมุฏฺฐานา.
ปโยโค กิํนิทาโน, กิํสมุทโย, กิํชาติโก, กิํปภโว, กิํสมฺภาโร, กิํสมุฏฺฐาโน, ปุพฺพกรณํ …เป… ปจฺจุทฺธาโร… อธิฏฺฐานํ… อตฺถาโร… มาติกา จ ปลิโพธา จ… วตฺถุ… อาสา จ อนาสา จ กิํนิทานา, กิํสมุทยา, กิํชาติกา, กิํปภวา, กิํสมฺภารา, กิํสมุฏฺฐานา?
ปโยโค เหตุนิทาโน, เหตุสมุทโย, เหตุชาติโก, เหตุปภโว, เหตุสมฺภาโร, เหตุสมุฏฺฐาโน. ปุพฺพกรณํ …เป… ปจฺจุทฺธาโร… อธิฏฺฐานํ… อตฺถาโร… มาติกา จ ปลิโพธา จ… วตฺถุ… อาสา จ อนาสา จ เหตุนิทานา, เหตุสมุทยา, เหตุชาติกา, เหตุปภวา, เหตุสมฺภารา, เหตุสมุฏฺฐานา.
ปโยโค กิํนิทาโน, กิํสมุทโย, กิํชาติโก, กิํปภโว, กิํสมฺภาโร, กิํสมุฏฺฐาโน? ปุพฺพกรณํ …เป… ปจฺจุทฺธาโร… อธิฏฺฐานํ… อตฺถาโร… มาติกา จ ปลิโพธา จ… วตฺถุ… อาสา จ อนาสา จ กิํนิทานา, กิํสมุทยา, กิํชาติกา, กิํปภวา, กิํสมฺภารา, กิํสมุฏฺฐานา?
ปโยโค ปจฺจยนิทาโน, ปจฺจยสมุทโย, ปจฺจยชาติโก, ปจฺจยปภโว, ปจฺจยสมฺภาโร, ปจฺจยสมุฏฺฐาโน. ปุพฺพกรณํ …เป… ปจฺจุทฺธาโร… อธิฏฺฐานํ… อตฺถาโร… มาติกา จ ปลิโพธา จ… วตฺถุ… อาสา จ อนาสา จ ปจฺจยนิทานา, ปจฺจยสมุทยา, ปจฺจยชาติกา, ปจฺจยปภวา, ปจฺจยสมฺภารา, ปจฺจยสมุฏฺฐานา.
ปุพฺพกรณํ กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ? ปุพฺพกรณํ สตฺตหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ. โธวเนน, วิจารเณน, เฉทเนน, พนฺธเนน, สิพฺพเนน, รชเนน, กปฺปกรเณน— ปุพฺพกรณํ อิเมหิ สตฺตหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ.
ปจฺจุทฺธาโร กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิโต? ปจฺจุทฺธาโร ตีหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิโต— สงฺฆาฏิยา, อุตฺตราสงฺเคน, อนฺตรวาสเกน.
อธิฏฺฐานํ กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ? อธิฏฺฐานํ ตีหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตํ— สงฺฆาฏิยา, อุตฺตราสงฺเคน, อนฺตรวาสเกน.
อตฺถาโร กติหิ ธมฺเมหิ สงฺคหิโต? อตฺถาโร เอเกน ธมฺเมน สงฺคหิโต— วจีเภเทน.
กถินสฺส กติ มูลานิ, กติ วตฺถูนิ, กติ ภูมิโย? กถินสฺส เอกํ มูลํ— สํโฆ; ตีณิ วตฺถูนิ— สงฺฆาฏิ, อุตฺตราสงฺโค, อนฺตรวาสโก, ฉ ภูมิโย— โขมํ, กปฺปาสิกํ, โกเสยฺยํ, กมฺพลํ, สาณํ, ภงฺคํ.
กถินสฺส โก อาทิ, กิํ มชฺเฌ, กิํ ปริโยสานํ? กถินสฺส ปุพฺพกรณํ อาทิ, กฺริยา มชฺเฌ, อตฺถาโร ปริโยสานํ.
กติหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? กติหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ. อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ. กตเมหิ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? ปุพฺพกรณํ น ชานาติ, ปจฺจุทฺธารํ น ชานาติ, อธิฏฺฐานํ น ชานาติ, อตฺถารํ น ชานาติ, มาติกํ น ชานาติ, ปลิโพธํ น ชานาติ, อุทฺธารํ น ชานาติ, อานิสํสํ น ชานาติ— อิเมหิ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล อภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ. กตเมหิ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ? ปุพฺพกรณํ ชานาติ, ปจฺจุทฺธารํ ชานาติ, อธิฏฺฐานํ ชานาติ, อตฺถารํ ชานาติ, มาติกํ ชานาติ, ปลิโพธํ ชานาติ, อุทฺธารํ ชานาติ, อานิสํสํ ชานาติ— อิเมหิ อฏฺฐหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ปุคฺคโล ภพฺโพ กถินํ อตฺถริตุํ.
กตินํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา น รุหนฺติ? กตินํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา รุหนฺติ? ติณฺณํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา น รุหนฺติ. ติณฺณํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา รุหนฺติ. กตเมสํ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา น รุหนฺติ? นิสฺสีมฏฺโฐ อนุโมทติ, อนุโมเทนฺโต น วาจํ ภินฺทติ, วาจํ ภินฺทนฺโต น ปรํ วิญฺญาเปติ— อิเมสํ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา น รุหนฺติ. กตเมสํ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา รุหนฺติ? สีมฏฺโฐ อนุโมทติ, อนุโมเทนฺโต วาจํ ภินฺทติ, วาจํ ภินฺทนฺโต ปรํ วิญฺญาเปติ— อิเมสํ ติณฺณํ ปุคฺคลานํ กถินตฺถารา รุหนฺติ.
กติ กถินตฺถารา น รุหนฺติ? กติ กถินตฺถารา รุหนฺติ? ตโย กถินตฺถารา น รุหนฺติ. ตโย กถินตฺถารา รุหนฺติ. กตเม ตโย กถินตฺถารา น รุหนฺติ? วตฺถุวิปนฺนญฺเจว โหติ, กาลวิปนฺนญฺจ, กรณวิปนฺนญฺจ— อิเม ตโย กถินตฺถารา น รุหนฺติ. กตเม ตโย กถินตฺถารา รุหนฺติ? วตฺถุสมฺปนฺนญฺเจว โหติ, กาลสมฺปนฺนญฺจ, กรณสมฺปนฺนญฺจ— อิเม ตโย กถินตฺถารา รุหนฺติ.