17.13 อาวาสิกวคฺค
“กติหิ นุ โข, ภนฺเต, องฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย”ติ?
“ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย. กตเมหิ ปญฺจหิ? ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, โทสาคติํ คจฺฉติ, โมหาคติํ คจฺฉติ, ภยาคติํ คจฺฉติ, สํฆิกํ ปุคฺคลิกปริโภเคน ปริภุญฺชติ— อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย.
ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค. กตเมหิ ปญฺจหิ? น ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, น โทสาคติํ คจฺฉติ, น โมหาคติํ คจฺฉติ, น ภยาคติํ คจฺฉติ, สํฆิกํ น ปุคฺคลิกปริโภเคน ปริภุญฺชติ— อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต อาวาสิโก ภิกฺขุ ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค”ติ.
“กติ นุ โข, ภนฺเต, อธมฺมิกา วินยพฺยากรณา”ติ?
“ปญฺจิเม, อุปาลิ, อธมฺมิกา วินยพฺยากรณา. กตเม ปญฺจ? อิธุปาลิ, ภิกฺขุ อธมฺมํ ธมฺโมติ ปริณาเมติ, ธมฺมํ อธมฺโมติ ปริณาเมติ, อวินยํ วินโยติ ปริณาเมติ, วินยํ อวินโยติ ปริณาเมติ, อปญฺญตฺตํ ปญฺญาเปติ, ปญฺญตฺตํ สมุจฺฉินฺทติ— อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ อธมฺมิกา วินยพฺยากรณา. ปญฺจิเม, อุปาลิ, ธมฺมิกา วินยพฺยากรณา. กตเม ปญฺจ? อิธุปาลิ, ภิกฺขุ อธมฺมํ อธมฺโมติ ปริณาเมติ, ธมฺมํ ธมฺโมติ ปริณาเมติ, อวินยํ อวินโยติ ปริณาเมติ, วินยํ วินโยติ ปริณาเมติ, อปญฺญตฺตํ น ปญฺญเปติ, ปญฺญตฺตํ น สมุจฺฉินฺทติ— อิเม โข, อุปาลิ, ปญฺจ ธมฺมิกา วินยพฺยากรณา”ติ.
“กติหิ นุ โข, ภนฺเต, องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย”ติ?
“ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย. กตเมหิ ปญฺจหิ? ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, โทสาคติํ คจฺฉติ, โมหาคติํ คจฺฉติ, ภยาคติํ คจฺฉติ, อุทฺทิฏฺฐานุทฺทิฏฺฐํ น ชานาติ— อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย.
ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค. กตเมหิ ปญฺจหิ? น ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, น โทสาคติํ คจฺฉติ, น โมหาคติํ คจฺฉติ, น ภยาคติํ คจฺฉติ, อุทฺทิฏฺฐานุทฺทิฏฺฐํ ชานาติ— อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต ภตฺตุทฺเทสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค”ติ.
“กติหิ นุ โข, ภนฺเต, องฺเคหิ สมนฺนาคโต เสนาสนปญฺญาปโก …เป… ภณฺฑาคาริโก …เป… จีวรปฏิคฺคาหโก …เป… จีวรภาชโก …เป… ยาคุภาชโก …เป… ผลภาชโก …เป… ขชฺชภาชโก …เป… อปฺปมตฺตกวิสฺสชฺชโก …เป… สาฏิยคฺคาหาปโก …เป… ปตฺตคฺคาหาปโก …เป… อารามิกเปสโก …เป… สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย”ติ?
“ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย. กตเมหิ ปญฺจหิ? ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, โทสาคติํ คจฺฉติ, โมหาคติํ คจฺฉติ, ภยาคติํ คจฺฉติ, เปสิตาเปสิตํ น ชานาติ— อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ นิรเย. ปญฺจหุปาลิ, องฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค. กตเมหิ ปญฺจหิ? น ฉนฺทาคติํ คจฺฉติ, น โทสาคติํ คจฺฉติ, น โมหาคติํ คจฺฉติ, น ภยาคติํ คจฺฉติ, เปสิตาเปสิตํ ชานาติ— อิเมหิ โข, อุปาลิ, ปญฺจหงฺเคหิ สมนฺนาคโต สามเณรเปสโก ยถาภตํ นิกฺขิตฺโต เอวํ สคฺเค”ติ.
อาวาสิกวคฺโค นิฏฺฐิโต เตรสโม.
ตสฺสุทฺทานํ
อาวาสิกพฺยากรณา,
ภตฺตุเสนาสนานิ จ;
ภณฺฑจีวรคฺคาโห จ,
จีวรสฺส จ ภาชโก.
ยาคุ ผลํ ขชฺชกญฺจ,
อปฺปสาฏิยคาหโก;
ปตฺโต อารามิโก เจว,
สามเณเรน เปสโกติ.