21.5 นวสงฺคหวคฺค
นวสงฺคหา— วตฺถุสงฺคโห, วิปตฺติสงฺคโห อาปตฺติสงฺคโห, นิทานสงฺคโห, ปุคฺคลสงฺคโห, ขนฺธสงฺคโห, สมุฏฺฐานสงฺคโห, อธิกรณสงฺคโห, สมถสงฺคโหติ.
อธิกรเณ สมุปฺปนฺเน สเจ อุโภ อตฺถปจฺจตฺถิกา อาคจฺฉนฺติ อุภินฺนมฺปิ วตฺถุ อาโรจาเปตพฺพํ. อุภินฺนมฺปิ วตฺถุํ อาโรจาเปตฺวา อุภินฺนมฺปิ ปฏิญฺญา โสตพฺพา. อุภินฺนมฺปิ ปฏิญฺญํ สุตฺวา อุโภปิ วตฺตพฺพา— “อมฺหากํ อิมสฺมิํ อธิกรเณ วูปสมิเต อุโภปิ ตุฏฺฐา ภวิสฺสถา”ติ. สเจ อาหํสุ— “อุโภปิ ตุฏฺฐา ภวิสฺสามา”ติ, สํเฆน ตํ อธิกรณํ สมฺปฏิจฺฉิตพฺพํ. สเจ อลชฺชุสฺสนฺนา โหติ, ปริสา อุพฺพาหิกาย วูปสเมตพฺพํ. สเจ พาลุสฺสนฺนา โหติ, ปริสา วินยธโร ปริเยสิตพฺโพ เยน ธมฺเมน เยน วินเยน เยน สตฺถุสาสเนน ตํ อธิกรณํ วูปสมฺมติ. ตถา ตํ อธิกรณํ วูปสเมตพฺพํ.
วตฺถุ ชานิตพฺพํ, โคตฺตํ ชานิตพฺพํ, นามํ ชานิตพฺพํ, อาปตฺติ ชานิตพฺพา.
เมถุนธมฺโมติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— ปาราชิกนฺติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
อทินฺนาทานนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— ปาราชิกนฺติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
มนุสฺสวิคฺคโหติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— ปาราชิกนฺติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
อุตฺตริมนุสฺสธมฺโมติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— ปาราชิกนฺติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
สุกฺกวิสฺสฏฺฐีติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
กายสํสคฺโคติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
ทุฏฺฐุลฺลวาจาติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
อตฺตกามนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
สญฺจริตฺตนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
สญฺญาจิกาย กุฏิํ การาปนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
มหลฺลกํ วิหารํ การาปนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
ภิกฺขุํ อมูลเกน ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
ภิกฺขุํ อญฺญภาคิยสฺส อธิกรณสฺส กิญฺจิ เทสํ เลสมตฺตํ อุปาทาย ปาราชิเกน ธมฺเมน อนุทฺธํสนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
สํฆเภทกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
เภทกานุวตฺตกานํ ภิกฺขูนํ ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
ทุพฺพจสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ.
กุลทูสกสฺส ภิกฺขุโน ยาวตติยํ สมนุภาสนาย น ปฏินิสฺสชฺชนนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— สํฆาทิเสโสติ นามญฺเจว อาปตฺติ จ …เป… .
อนาทริยํ ปฏิจฺจ อุทเก อุจฺจารํ วา ปสฺสาวํ วา เขฬํ วา กรณนฺติ วตฺถุ เจว โคตฺตญฺจ— ทุกฺกฏนฺติ นามญฺเจว อาปตฺติ จาติ.
นวสงฺคหวคฺโค นิฏฺฐิโต ปญฺจโม.
ตสฺสุทฺทานํ
อปโลกนํ ญตฺติ จ,
ทุติยํ จตุตฺเถน จ;
วตฺถุ ญตฺติ อนุสฺสาวนํ,
สีมา ปริสเมว จ.
สมฺมุขา ปฏิปุจฺฉา จ,
ปฏิญฺญา วินยารโห;
วตฺถุ สํฆปุคฺคลญฺจ,
ญตฺติํ น ปจฺฉา ญตฺติ จ.
วตฺถุํ สํฆปุคฺคลญฺจ,
สาวนํ อกาเลน จ;
อติขุทฺทกา มหนฺตา จ,
ขณฺฑจฺฉายา นิมิตฺตกา.
พหินที สมุทฺเท จ,
ชาตสฺสเร จ ภินฺทติ;
อชฺโฌตฺถรติ สีมาย,
จตุ ปญฺจ จ วคฺคิกา.
ทส วีสติวคฺคา จ,
อนาหฏา จ อาหฏา;
กมฺมปตฺตา ฉนฺทารหา,
กมฺมารหา จ ปุคฺคลา.
อปโลกนํ ปญฺจฏฺฐานํ,
ญตฺติ จ นวฐานิกา;
ญตฺติ ทุติยํ สตฺตฏฺฐานํ,
จตุตฺถา สตฺตฐานิกา.
สุฏฺฐุ ผาสุ จ ทุมฺมงฺกุ,
เปสลา จาปิ อาสวา;
เวรวชฺชภยญฺเจว,
อกุสลํ คิหีนญฺจ.
ปาปิจฺฉา อปฺปสนฺนานํ,
ปสนฺนา ธมฺมฏฺฐปนา;
วินยานุคฺคหา เจว,
ปาติโมกฺขุทฺเทเสน จ.
ปาติโมกฺขญฺจ ฐปนา,
ปวารณญฺจ ฐปนํ;
ตชฺชนียา นิยสฺสญฺจ,
ปพฺพาชนีย ปฏิสารณี.
อุกฺเขปน ปริวาสํ,_
มูลมานตฺตอพฺภานํ;
โอสารณํ นิสฺสารณํ,
ตเถว อุปสมฺปทา.
อปโลกนญตฺติ จ,
ทุติยญฺจ จตุตฺถกํ;
อปญฺญตฺเตนุปญฺญตฺตํ,
สมฺมุขาวินโย สติ.
อมูฬฺหปฏิเยภุยฺย,
ปาปิย ติณวตฺถารกํ;
วตฺถุ วิปตฺติ อาปตฺติ,
นิทานํ ปุคฺคเลน จ.
ขนฺธา เจว สมุฏฺฐานา,
อธิกรณเมว จ;
สมถา สงฺคหา เจว,
นามอาปตฺติกา ตถาติ.
ปริวาโร นิฏฺฐิโต.
ปริวารปาฬิ นิฏฺฐิตา.
ปริโยสานคาถา
พุพฺพาจริยมคฺคญฺจ,
ปุจฺฉิตฺวา จ ตหิํ ตหิํ;
ทีปนาโม มหาปญฺโญ,
สุตธาริํ วิจกฺขโณ.
อิมํ วิตฺถารสงฺเขปํ,_
สชฺฌามคฺเคน มชฺฌิเม;
จินฺตยิตฺวา ลิขาเปสิ,
สิสฺสกานํ สุขาวหํ.
ปริวารนฺติ ยํ วุตฺตํ,
สพฺพํ วตฺถุํ สลกฺขณํ;
อตฺถํ อตฺเถน สทฺธมฺเม,
ธมฺมํ ธมฺเมน ปญฺญตฺเต.
สาสนํ ปริวาเรสิ,
ชมฺพุทีปํว สาคโร;
ปริวารํ อชานนฺโต,
กุโต ธมฺมวินิจฺฉยํ.
วิปตฺติ วตฺถุ ปญฺญตฺติ,
อนุปญฺญตฺติ ปุคฺคโล;
เอกโต อุภโต เจว,
โลกปณฺณตฺติ วชฺชโต.
ยสฺส ชายติ วิมติ,
ปริวาเรน ฉิชฺชติ;
จกฺกวตฺติ มหาเสเน,
มิคมชฺเฌว เกสริ.
รวิ รํสิปริกฺกิณฺโณ,
จนฺโท ตารคเณ ยถา;
พฺรหฺมา พฺรหฺมปริสาย,
คณมชฺเฌว นายโก;
เอวํ สทฺธมฺมวินโย,
ปริวาเรน โสภตีติ.