4.2 กตาปตฺติวาร
ปฐเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ปฐเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ปญฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี สญฺญาจิกาย กุฏิํ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส; ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี วิกาเล โภชนํ ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส; ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺฐาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส— ปฐเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน อิมา ปญฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ กติหิ สมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ— สิยา สีลวิปตฺติํ, สิยา อาจารวิปตฺติํ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปญฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา— สิยา สํฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ— กายโต สมุฏฺฐนฺติ, น วาจโต น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ— สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน จตโสฺส อาปตฺติโย อาปชฺชติ— ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี สมาทิสติ— “กุฏิํ เม กโรถา”ติ. ตสฺส กุฏิํ กโรนฺติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส— ทุติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน อิมา จตโสฺส อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ …เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ— สิยา สีลวิปตฺติํ, สิยา อาจารวิปตฺติํ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ จตูหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา— สิยา สํฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ— วาจโต สมุฏฺฐนฺติ, น กายโต น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ— สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ปญฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี สํวิทหิตฺวา กุฏิํ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ กปฺปิยสญฺญี ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส— ตติเยน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน อิมา ปญฺจ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ …เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ— สิยา สีลวิปตฺติํ, สิยา อาจารวิปตฺติํ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ปญฺจหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา— สิยา สํฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ— กายโต จ วาจโต จ สมุฏฺฐนฺติ, น จิตฺตโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ— สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ— ภิกฺขุ เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี สญฺญาจิกาย กุฏิํ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี วิกาเล โภชนํ ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี อญฺญาติกาย ภิกฺขุนิยา อนฺตรฆรํ ปวิฏฺฐาย หตฺถโต ขาทนียํ วา โภชนียํ วา สหตฺถา ปฏิคฺคเหตฺวา ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส. จตุตฺเถน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ …เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ— สิยา สีลวิปตฺติํ, สิยา อาจารวิปตฺติํ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา— สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สํฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ— กายโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐนฺติ, น วาจโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ— สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
ปญฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ปญฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ. ภิกฺขุ ปาปิจฺโฉ อิจฺฉาปกโต อสนฺตํ อภูตํ อุตฺตริมนุสฺสธมฺมํ อุลฺลปติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี สมาทิสติ— “กุฏิํ เม กโรถา”ติ. ตสฺส กุฏิํ กโรนฺติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ. ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี อนุปสมฺปนฺนํ ปทโส ธมฺมํ วาเจติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. น ขุํเสตุกาโม น วมฺเภตุกาโม น มงฺกุกตฺตุกาโม ทวกมฺยตา หีเนน หีนํ วเทติ, อาปตฺติ ทุพฺภาสิตสฺส— ปญฺจเมน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ …เป… สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ— สิยา สีลวิปตฺติํ, สิยา อาจารวิปตฺติํ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา— สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สํฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุพฺภาสิตาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ— วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐนฺติ, น กายโต. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ— สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จ.
ฉฏฺเฐน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน กติ อาปตฺติโย อาปชฺชติ? ฉฏฺเฐน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ— ภิกฺขุ สํวิทหิตฺวา ภณฺฑํ อวหรติ, อาปตฺติ ปาราชิกสฺส; ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี สํวิทหิตฺวา กุฏิํ กโรติ อเทสิตวตฺถุกํ ปมาณาติกฺกนฺตํ สารมฺภํ อปริกฺกมนํ, ปโยเค ทุกฺกฏํ; เอกํ ปิณฺฑํ อนาคเต อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส; ตสฺมิํ ปิณฺเฑ อาคเต, อาปตฺติ สํฆาทิเสสสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี ปณีตโภชนานิ อตฺตโน อตฺถาย วิญฺญาเปตฺวา ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาจิตฺติยสฺส. ภิกฺขุ อกปฺปิยสญฺญี ภิกฺขุนิยา โวสาสนฺติยา น นิวาเรตฺวา ภุญฺชติ, อาปตฺติ ปาฏิเทสนียสฺส— ฉฏฺเฐน อาปตฺติสมุฏฺฐาเนน อิมา ฉ อาปตฺติโย อาปชฺชติ.
ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ กติ วิปตฺติโย ภชนฺติ? สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ กติหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา? ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ กติหิ อาปตฺติสมุฏฺฐาเนหิ สมุฏฺฐนฺติ? จตุนฺนํ อธิกรณานํ กตมํ อธิกรณํ? สตฺตนฺนํ สมถานํ กติหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ? ตา อาปตฺติโย จตุนฺนํ วิปตฺตีนํ ทฺเว วิปตฺติโย ภชนฺติ— สิยา สีลวิปตฺติํ, สิยา อาจารวิปตฺติํ. สตฺตนฺนํ อาปตฺติกฺขนฺธานํ ฉหิ อาปตฺติกฺขนฺเธหิ สงฺคหิตา— สิยา ปาราชิกาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา สํฆาทิเสสาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ถุลฺลจฺจยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาจิตฺติยาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ปาฏิเทสนียาปตฺติกฺขนฺเธน, สิยา ทุกฺกฏาปตฺติกฺขนฺเธน. ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ เอเกน สมุฏฺฐาเนน สมุฏฺฐนฺติ— กายโต จ วาจโต จ จิตฺตโต จ สมุฏฺฐนฺติ. จตุนฺนํ อธิกรณานํ, อาปตฺตาธิกรณํ. สตฺตนฺนํ สมถานํ ตีหิ สมเถหิ สมฺมนฺติ— สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ปฏิญฺญาตกรเณน จ, สิยา สมฺมุขาวินเยน จ ติณวตฺถารเกน จาติ.
ฉนฺนํ อาปตฺติสมุฏฺฐานานํ
กตาปตฺติวาโร นิฏฺฐิโต ทุติโย.