1.63 อุปสมฺปทาวิธิ
เตน โข ปน สมเยน อุปสมฺปนฺนา ทิสฺสนฺติ กุฏฺฐิกาปิ คณฺฑิกาปิ กิลาสิกาปิ โสสิกาปิ อปมาริกาปิ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “อนุชานามิ, ภิกฺขเว, อุปสมฺปาเทนฺเตน เตรส อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉิตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, ปุจฺฉิตพฺโพ— ‘สนฺติ เต เอวรูปา อาพาธา— กุฏฺฐํ, คณฺโฑ, กิลาโส, โสโส, อปมาโร? มนุโสฺสสิ? ปุริโสสิ? ภุชิโสฺสสิ? อณโณสิ? นสิ ราชภโฏ? อนุญฺญาโตสิ มาตาปิตูหิ? ปริปุณฺณวีสติวโสฺสสิ? ปริปุณฺณํ เต ปตฺตจีวรํ? กิํนาโมสิ? โกนาโม เต อุปชฺฌาโย’”ติ?
เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู อนนุสิฏฺเฐ อุปสมฺปทาเปกฺเข อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉนฺติ. อุปสมฺปทาเปกฺขา วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ, น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ปฐมํ อนุสาสิตฺวา ปจฺฉา อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉิตุนฺ”ติ.
ตตฺเถว สํฆมชฺเฌ อนุสาสนฺติ. อุปสมฺปทาเปกฺขา ตเถว วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ, น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เอกมนฺตํ อนุสาสิตฺวา สํฆมชฺเฌ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺฉิตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อนุสาสิตพฺโพ—
ปฐมํ อุปชฺฌํ คาหาเปตพฺโพ. อุปชฺฌํ คาหาเปตฺวา ปตฺตจีวรํ อาจิกฺขิตพฺพํ— ‘อยํ เต ปตฺโต, อยํ สงฺฆาฏิ, อยํ อุตฺตราสงฺโค, อยํ อนฺตรวาสโก. คจฺฉ, อมุมฺหิ โอกาเส ติฏฺฐาหี’”ติ.
พาลา อพฺยตฺตา อนุสาสนฺติ. ทุรนุสิฏฺฐา อุปสมฺปทาเปกฺขา วิตฺถายนฺติ, มงฺกู โหนฺติ, น สกฺโกนฺติ วิสฺสชฺเชตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “น, ภิกฺขเว, พาเลน อพฺยตฺเตน อนุสาสิตพฺโพ. โย อนุสาเสยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน อนุสาสิตุนฺ”ติ.
อสมฺมตา อนุสาสนฺติ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ. “น, ภิกฺขเว, อสมฺมเตน อนุสาสิตพฺโพ. โย อนุสาเสยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺส. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, สมฺมเตน อนุสาสิตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, สมฺมนฺนิตพฺโพ— อตฺตนา วา อตฺตานํ สมฺมนฺนิตพฺพํ, ปเรน วา ปโร สมฺมนฺนิตพฺโพ.
กถญฺจ อตฺตนาว อตฺตานํ สมฺมนฺนิตพฺพํ? พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ— ‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อหํ อิตฺถนฺนามํ อนุสาเสยฺยนฺ’ติ. เอวํ อตฺตนาว อตฺตานํ สมฺมนฺนิตพฺพํ.
กถญฺจ ปน ปเรน ปโร สมฺมนฺนิตพฺโพ? พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ— ‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามํ อนุสาเสยฺยา’ติ. เอวํ ปเรน ปโร สมฺมนฺนิตพฺโพ.
เตน สมฺมเตน ภิกฺขุนา อุปสมฺปทาเปกฺโข อุปสงฺกมิตฺวา เอวมสฺส วจนีโย— ‘สุณสิ, อิตฺถนฺนาม, อยํ เต สจฺจกาโล ภูตกาโล. ยํ ชาตํ ตํ สํฆมชฺเฌ ปุจฺฉนฺเต สนฺตํ อตฺถีติ วตฺตพฺพํ, อสนฺตํ นตฺถีติ วตฺตพฺพํ. มา โข วิตฺถายิ, มา โข มงฺกุ อโหสิ. เอวํ ตํ ปุจฺฉิสฺสนฺติ— สนฺติ เต เอวรูปา อาพาธา— กุฏฺฐํ, คณฺโฑ, กิลาโส, โสโส, อปมาโร? มนุโสฺสสิ? ปุริโสสิ? ภุชิโสฺสสิ? อณโณสิ? นสิ ราชภโฏ? อนุญฺญาโตสิ มาตาปิตูหิ? ปริปุณฺณวีสติวโสฺสสิ? ปริปุณฺณํ เต ปตฺตจีวรํ? กิํนาโมสิ? โกนาโม เต อุปชฺฌาโย’”ติ?
เอกโต อาคจฺฉนฺติ. “น, ภิกฺขเว, เอกโต อาคนฺตพฺพํ. อนุสาสเกน ปฐมตรํ อาคนฺตฺวา สํโฆ ญาเปตพฺโพ— ‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข. อนุสิฏฺโฐ โส มยา. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อิตฺถนฺนาโม อาคจฺเฉยฺยา’ติ. ‘อาคจฺฉาหี’ติ วตฺตพฺโพ.
เอกํสํ อุตฺตราสงฺคํ การาเปตฺวา ภิกฺขูนํ ปาเท วนฺทาเปตฺวา อุกฺกุฏิกํ นิสีทาเปตฺวา อญฺชลิํ ปคฺคณฺหาเปตฺวา อุปสมฺปทํ ยาจาเปตพฺโพ— ‘สํฆํ, ภนฺเต, อุปสมฺปทํ ยาจามิ. อุลฺลุมฺปตุ มํ, ภนฺเต, สํโฆ อนุกมฺปํ อุปาทาย. ทุติยมฺปิ, ภนฺเต, สํฆํ อุปสมฺปทํ ยาจามิ. อุลฺลุมฺปตุ มํ, ภนฺเต, สํโฆ อนุกมฺปํ อุปาทาย. ตติยมฺปิ, ภนฺเต, สํฆํ อุปสมฺปทํ ยาจามิ. อุลฺลุมฺปตุ มํ, ภนฺเต, สํโฆ อนุกมฺปํ อุปาทายา’ติ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, อหํ อิตฺถนฺนามํ อนฺตรายิเก ธมฺเม ปุจฺเฉยฺยนฺติ? สุณสิ, อิตฺถนฺนาม, อยํ เต สจฺจกาโล ภูตกาโล. ยํ ชาตํ ตํ ปุจฺฉามิ. สนฺตํ อตฺถีติ วตฺตพฺพํ, อสนฺตํ นตฺถีติ วตฺตพฺพํ. สนฺติ เต เอวรูปา อาพาธา— กุฏฺฐํ คณฺโฑ กิลาโส โสโส อปมาโร? มนุโสฺสสิ? ปุริโสสิ? ภุชิโสฺสสิ? อณโณสิ? นสิ ราชภโฏ? อนุญฺญาโตสิ มาตาปิตูหิ? ปริปุณฺณวีสติวโสฺสสิ? ปริปุณฺณํ เต ปตฺตจีวรํ? กิํนาโมสิ? โกนาโม เต อุปชฺฌาโย’ติ? พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข, ปริสุทฺโธ อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺส ปตฺตจีวรํ. อิตฺถนฺนาโม สํฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สํโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทยฺย อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. เอสา ญตฺติ.
สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข, ปริสุทฺโธ อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺส ปตฺตจีวรํ. อิตฺถนฺนาโม สํฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. สํโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
ทุติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ— สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข, ปริสุทฺโธ อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺส ปตฺตจีวรํ. อิตฺถนฺนาโม สํฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. สํโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
ตติยมฺปิ เอตมตฺถํ วทามิ— สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนามสฺส อายสฺมโต อุปสมฺปทาเปกฺโข, ปริสุทฺโธ อนฺตรายิเกหิ ธมฺเมหิ, ปริปุณฺณสฺส ปตฺตจีวรํ. อิตฺถนฺนาโม สํฆํ อุปสมฺปทํ ยาจติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. สํโฆ อิตฺถนฺนามํ อุปสมฺปาเทติ อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. ยสฺสายสฺมโต ขมติ อิตฺถนฺนามสฺส อุปสมฺปทา อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
อุปสมฺปนฺโน สํเฆน อิตฺถนฺนาโม อิตฺถนฺนาเมน อุปชฺฌาเยน. ขมติ สํฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’”ติ.
อุปสมฺปทากมฺมํ นิฏฺฐิตํ.