1.66 อาปตฺติยาอทสฺสเนอุกฺขิตฺตกวตฺถุ
เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิตฺตโก วิพฺภมิ. โส ปุน ปจฺจาคนฺตฺวา ภิกฺขู อุปสมฺปทํ ยาจิ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
“อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อาปตฺติยา อทสฺสเน อุกฺขิตฺตโก วิพฺภมติ. โส ปุน ปจฺจาคนฺตฺวา ภิกฺขู อุปสมฺปทํ ยาจติ. โส เอวมสฺส วจนีโย— ‘ปสฺสิสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สจาหํ ปสฺสิสฺสามีติ, ปพฺพาเชตพฺโพ. สจาหํ น ปสฺสิสฺสามีติ, น ปพฺพาเชตพฺโพ. ปพฺพาเชตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปสฺสิสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สจาหํ ปสฺสิสฺสามีติ, อุปสมฺปาเทตพฺโพ. สจาหํ น ปสฺสิสฺสามีติ, น อุปสมฺปาเทตพฺโพ. อุปสมฺปาเทตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปสฺสิสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สจาหํ ปสฺสิสฺสามีติ, โอสาเรตพฺโพ. สจาหํ น ปสฺสิสฺสามีติ, น โอสาเรตพฺโพ. โอสาเรตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สเจ ปสฺสติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปสฺสติ, ลพฺภมานาย สามคฺคิยา ปุน อุกฺขิปิตพฺโพ. อลพฺภมานาย สามคฺคิยา อนาปตฺติ สมฺโภเค สํวาเส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ อาปตฺติยา อปฺปฏิกมฺเม อุกฺขิตฺตโก วิพฺภมติ. โส ปุน ปจฺจาคนฺตฺวา ภิกฺขู อุปสมฺปทํ ยาจติ. โส เอวมสฺส วจนีโย— ‘ปฏิกริสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สจาหํ ปฏิกริสฺสามีติ, ปพฺพาเชตพฺโพ. สจาหํ น ปฏิกริสฺสามีติ, น ปพฺพาเชตพฺโพ. ปพฺพาเชตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปฏิกริสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สจาหํ ปฏิกริสฺสามีติ, อุปสมฺปาเทตพฺโพ. สจาหํ น ปฏิกริสฺสามีติ, น อุปสมฺปาเทตพฺโพ. อุปสมฺปาเทตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปฏิกริสฺสสิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ? สจาหํ ปฏิกริสฺสามีติ, โอสาเรตพฺโพ. สจาหํ น ปฏิกริสฺสามีติ, น โอสาเรตพฺโพ. โอสาเรตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปฏิกโรหิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ. สเจ ปฏิกโรติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปฏิกโรติ ลพฺภมานาย สามคฺคิยา ปุน อุกฺขิปิตพฺโพ. อลพฺภมานาย สามคฺคิยา อนาปตฺติ สมฺโภเค สํวาเส.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺขิตฺตโก วิพฺภมติ. โส ปุน ปจฺจาคนฺตฺวา ภิกฺขู อุปสมฺปทํ ยาจติ. โส เอวมสฺส วจนีโย— ‘ปฏินิสฺสชฺชิสฺสสิ ตํ ปาปิกํ ทิฏฺฐินฺ’ติ? สจาหํ ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามีติ, ปพฺพาเชตพฺโพ. สจาหํ น ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามีติ, น ปพฺพาเชตพฺโพ. ปพฺพาเชตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปฏินิสฺสชฺชิสฺสสิ ตํ ปาปิกํ ทิฏฺฐินฺ’ติ? สจาหํ ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามีติ, อุปสมฺปาเทตพฺโพ. สจาหํ น ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามีติ, น อุปสมฺปาเทตพฺโพ. อุปสมฺปาเทตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปฏินิสฺสชฺชิสฺสสิ ตํ ปาปิกํ ทิฏฺฐินฺ’ติ? สจาหํ ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามีติ, โอสาเรตพฺโพ. สจาหํ น ปฏินิสฺสชฺชิสฺสามีติ, น โอสาเรตพฺโพ. โอสาเรตฺวา วตฺตพฺโพ— ‘ปฏินิสฺสชฺเชหิ ตํ ปาปิกํ ทิฏฺฐินฺ’ติ. สเจ ปฏินิสฺสชฺชติ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปฏินิสฺสชฺชติ, ลพฺภมานาย สามคฺคิยา ปุน อุกฺขิปิตพฺโพ. อลพฺภมานาย สามคฺคิยา อนาปตฺติ สมฺโภเค สํวาเส”ติ.
มหาขนฺธโก ปฐโม.
ตสฺสุทฺทานํ
วินยมฺหิ มหตฺเถสุ,
เปสลานํ สุขาวเห;
นิคฺคหานญฺจ ปาปิจฺเฉ,
ลชฺชีนํ ปคฺคเหสุ จ.
สาสนาธารเณ เจว,
สพฺพญฺญุชินโคจเร;
อนญฺญวิสเย เขเม,
สุปญฺญตฺเต อสํสเย.
ขนฺธเก วินเย เจว,
ปริวาเร จ มาติเก;
ยถาตฺถการี กุสโล,
ปฏิปชฺชติ โยนิโส.
โย ควํ น วิชานาติ,
น โส รกฺขติ โคคณํ;
เอวํ สีลํ อชานนฺโต,
กิํ โส รกฺเขยฺย สํวรํ.
ปมุฏฺฐมฺหิ จ สุตฺตนฺเต,
อภิธมฺเม จ ตาวเท;
วินเย อวินฏฺฐมฺหิ,
ปุน ติฏฺฐติ สาสนํ.
ตสฺมา สงฺคาหณาเหตุํ,
อุทฺทานํ อนุปุพฺพโส;_
ปวกฺขามิ ยถาญายํ,
สุณาถ มม ภาสโต.
วตฺถุ นิทานํ อาปตฺติ,
นยา เปยฺยาลเมว จ;
ทุกฺกรํ ตํ อเสเสตุํ,
นยโต ตํ วิชานถาติ.
โพธิ ราชายตนญฺจ,
อชปาโล สหมฺปติ;
พฺรหฺมา อาฬาโร อุทโก,
ภิกฺขุ จ อุปโก อิสิ.
โกณฺฑญฺโญ วปฺโป ภทฺทิโย,
มหานาโม จ อสฺสชิ;
ยโส จตฺตาโร ปญฺญาส,
สพฺเพ เปเสสิ โส ทิสา.
วตฺถุ มาเรหิ ติํสา จ,
อุรุเวลํ ตโย ชฏี;_
อคฺยาคารํ มหาราชา,
สกฺโก พฺรหฺมา จ เกวลา.
ปํสุกูลํ โปกฺขรณี,
สิลา จ กกุโธ สิลา;
ชมฺพุ อมฺโพ จ อามโล,
ปาริปุปฺผญฺจ อาหริ.
ผาลิยนฺตุ อุชฺชลนฺตุ,
วิชฺฌายนฺตุ จ กสฺสป;
นิมุชฺชนฺติ มุขี เมโฆ,
คยา ลฏฺฐิ จ มาคโธ.
อุปติโสฺส โกลิโต จ,_
อภิญฺญาตา จ ปพฺพชุํ;
ทุนฺนิวตฺถา ปณามนา,
กิโส ลูโข จ พฺราหฺมโณ.
อนาจารํ อาจรติ,
อุทรํ มาณโว คโณ;_
วสฺสํ พาเลหิ ปกฺกนฺโต,
ทส วสฺสานิ นิสฺสโย.
น วตฺตนฺติ ปณาเมตุํ,
พาลา ปสฺสทฺธิ ปญฺจ ฉ;
โย โส อญฺโญ จ นคฺโค จ,
อจฺฉินฺนชฏิลสากิโย.
มคเธสุ ปญฺจาพาธา,
เอโก ราชา จ องฺคุลิ;
มาคโธ จ อนุญฺญาสิ,
การา ลิขิ กสาหโต.
ลกฺขณา อิณา ทาโส จ,
ภณฺฑุโก อุปาลิ อหิ;
สทฺธํ กุลํ กณฺฏโก จ,
อาหุนฺทริกเมว จ.
วตฺถุมฺหิ ทารโก สิกฺขา,
วิหรนฺติ จ กิํ นุ โข;
สพฺพํ มุขํ อุปชฺฌาเย,
อปลาฬน กณฺฏโก.
ปณฺฑโก เถยฺยปกฺกนฺโต,
อหิ จ มาตรี ปิตา;
อรหนฺตภิกฺขุนีเภทา,
รุหิเรน จ พฺยญฺชนํ.
อนุปชฺฌายสํเฆน,
คณปณฺฑกปตฺตโก;
อจีวรํ ตทุภยํ,
ยาจิเตนปิ เย ตโย.
หตฺถา ปาทา หตฺถปาทา,
กณฺณา นาสา ตทูภยํ;
องฺคุลิอฬกณฺฑรํ,
ผณํ ขุชฺชญฺจ วามนํ.
คลคณฺฑี ลกฺขณา เจว,
กสา ลิขิตสีปที;
ปาปปริสทูสี จ,
กาณํ กุณิ ตเถว จ.
ขญฺชํ ปกฺขหตญฺเจว,
สจฺฉินฺไนริยาปถํ;
ชรานฺธมูคพธิรํ,
อนฺธมูคญฺจ ยํ ตหิํ.
อนฺธพธิรํ ยํ วุตฺตํ,
มูคพธิรเมว จ;
อนฺธมูคพธิรญฺจ,
อลชฺชีนญฺจ นิสฺสยํ.
วตฺถพฺพญฺจ ตถาทฺธานํ,
ยาจมาเนน ลกฺขณา;
อาคจฺฉตุ วิวทนฺติ,
เอกุปชฺฌาเยน กสฺสโป.
ทิสฺสนฺติ อุปสมฺปนฺนา,
อาพาเธหิ จ ปีฬิตา;
อนนุสิฏฺฐา วิตฺเถนฺติ,
ตตฺเถว อนุสาสนา.
สํเฆปิ จ อโถ พาลา,
อสมฺมตา จ เอกโต;
อุลฺลุมฺปตุปสมฺปทา,_
นิสฺสโย เอกโก ตโยติ.
อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถูนิ เอกสตญฺจ ทฺวาสตฺตติ.
มหาขนฺธโก นิฏฺฐิโต.