2.27 สภาคาปตฺติปฏิกมฺมวิธิ
เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สพฺโพ สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ— “ภควตา ปญฺญตฺตํ— ‘น สภาคา อาปตฺติ เทเสตพฺพา, น สภาคา อาปตฺติ ปฏิคฺคเหตพฺพา’ติ. อยญฺจ สพฺโพ สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน. กถํ นุ โข อเมฺหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺ”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
“อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สพฺโพ สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติ. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ เอโก ภิกฺขุ สามนฺตา อาวาสา สชฺชุกํ ปาเหตพฺโพ— คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ; มยํ เต สนฺติเก อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามาติ. เอวญฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ สพฺโพ สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน. ยทา อญฺญํ ภิกฺขุํ สุทฺธํ อนาปตฺติกํ ปสฺสิสฺสติ, ตทา ตสฺส สนฺติเก ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสตี’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตพฺพํ, น เตฺวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส ตทหุโปสเถ สพฺโพ สํโฆ สภาคาย อาปตฺติยา เวมติโก โหติ. พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อยํ สพฺโพ สํโฆ สภาคาย อาปตฺติยา เวมติโก. ยทา นิพฺเพมติโก ภวิสฺสติ, ตทา ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสตี’ติ วตฺวา อุโปสโถ กาตพฺโพ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิตพฺพํ; น เตฺวว ตปฺปจฺจยา อุโปสถสฺส อนฺตราโย กาตพฺโพ.
อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส วสฺสูปคโต สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติ. เตหิ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ เอโก ภิกฺขุ สามนฺตา อาวาสา สชฺชุกํ ปาเหตพฺโพ— คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ; มยํ เต สนฺติเก ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามาติ. เอวญฺเจตํ ลเภถ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ลเภถ, เอโก ภิกฺขุ สตฺตาหกาลิกํ ปาเหตพฺโพ— คจฺฉาวุโส, ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา อาคจฺฉ; มยํ เต สนฺติเก ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริสฺสามา”ติ.
เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส สพฺโพ สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติ. โส น ชานาติ ตสฺสา อาปตฺติยา นามโคตฺตํ. ตตฺถ อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ พหุสฺสุโต อาคตาคโม ธมฺมธโร วินยธโร มาติกาธโร ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขากาโม. ตเมนํ อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ— “โย นุ โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, กิํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชตี”ติ? โส เอวมาห— “โย โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติ. อิมํ นาม ตฺวํ, อาวุโส, อาปตฺติํ อาปนฺโน; ปฏิกโรหิ ตํ อาปตฺตินฺ”ติ. โส เอวมาห— “น โข อหํ, อาวุโส, เอโกว อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน; อยํ สพฺโพ สํโฆ อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน”ติ. โส เอวมาห— “กิํ เต, อาวุโส, กริสฺสติ ปโร อาปนฺโน วา อนาปนฺโน วา. อิงฺฆ ตฺวํ, อาวุโส, สกาย อาปตฺติยา วุฏฺฐาหี”ติ. อถ โข โส ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ— “โย กิร, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติ. อิมํ นาม ตุมฺเห, อาวุโส, อาปตฺติํ อาปนฺนา; ปฏิกโรถ ตํ อาปตฺตินฺ”ติ. อถ โข เต ภิกฺขู น อิจฺฉิํสุ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกาตุํ. ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
“อิธ ปน, ภิกฺขเว, อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส สพฺโพ สํโฆ สภาคํ อาปตฺติํ อาปนฺโน โหติ. โส น ชานาติ ตสฺสา อาปตฺติยา นามโคตฺตํ. ตตฺถ อญฺโญ ภิกฺขุ อาคจฺฉติ พหุสฺสุโต อาคตาคโม ธมฺมธโร วินยธโร มาติกาธโร ปณฺฑิโต พฺยตฺโต เมธาวี ลชฺชี กุกฺกุจฺจโก สิกฺขากาโม. ตเมนํ อญฺญตโร ภิกฺขุ เยน โส ภิกฺขุ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอวํ วเทติ— ‘โย นุ โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, กิํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชตี’ติ? โส เอวํ วเทติ— ‘โย โข, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ, อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติ. อิมํ นาม ตฺวํ, อาวุโส, อาปตฺติํ อาปนฺโน; ปฏิกโรหิ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ. โส เอวํ วเทติ— ‘น โข อหํ, อาวุโส, เอโกว อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน. อยํ สพฺโพ สํโฆ อิมํ อาปตฺติํ อาปนฺโน’ติ. โส เอวํ วเทติ— ‘กิํ เต, อาวุโส, กริสฺสติ ปโร อาปนฺโน วา อนาปนฺโน วา. อิงฺฆ ตฺวํ, อาวุโส, สกาย อาปตฺติยา วุฏฺฐาหี’ติ. โส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกริตฺวา เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอวํ วเทติ— ‘โย กิร, อาวุโส, เอวญฺเจวญฺจ กโรติ อิมํ นาม โส อาปตฺติํ อาปชฺชติ, อิมํ นาม ตุมฺเห อาวุโส อาปตฺติํ อาปนฺนา, ปฏิกโรถ ตํ อาปตฺตินฺ’ติ. เต เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขู ตสฺส ภิกฺขุโน วจเนน ตํ อาปตฺติํ ปฏิกเรยฺยุํ, อิจฺเจตํ กุสลํ. โน เจ ปฏิกเรยฺยุํ, น เต, ภิกฺขเว, ภิกฺขู เตน ภิกฺขุนา อกามา วจนียา”ติ.
โจทนาวตฺถุภาณวาโร นิฏฺฐิโต ทุติโย.