4.26 ปวารณาสงฺคห
เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สนฺทิฏฺฐา สมฺภตฺตา ภิกฺขู โกสเลสุ ชนปเท อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉิํสุ. เตสํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อญฺญตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต โหติ. อถ โข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ— “อมฺหากํ โข สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อญฺญตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสาม. กถํ นุ โข อเมฺหหิ ปฏิปชฺชิตพฺพนฺ”ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ.
“อิธ ปน, ภิกฺขเว, สมฺพหุลา สนฺทิฏฺฐา สมฺภตฺตา ภิกฺขู อญฺญตรสฺมิํ อาวาเส วสฺสํ อุปคจฺฉนฺติ. เตสํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อญฺญตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต โหติ. ตตฺร เจ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ— ‘อมฺหากํ โข สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อญฺญตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสามา’ติ. อนุชานามิ, ภิกฺขเว, เตหิ ภิกฺขูหิ ปวารณาสงฺคหํ กาตุํ. เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, กาตพฺโพ. สพฺเพเหว เอกชฺฌํ สนฺนิปติตพฺพํ— สนฺนิปติตฺวา พฺยตฺเตน ภิกฺขุนา ปฏิพเลน สํโฆ ญาเปตพฺโพ—
‘สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อมฺหากํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อญฺญตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสาม. ยทิ สํฆสฺส ปตฺตกลฺลํ, สํโฆ ปวารณาสงฺคหํ กเรยฺย, อิทานิ อุโปสถํ กเรยฺย, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิเสยฺย, อาคเม ชุเณฺห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรยฺย. เอสา ญตฺติ.
สุณาตุ เม, ภนฺเต, สํโฆ. อมฺหากํ สมคฺคานํ สมฺโมทมานานํ อวิวทมานานํ วิหรตํ อญฺญตโร ผาสุวิหาโร อธิคโต. สเจ มยํ อิทานิ ปวาเรสฺสาม, สิยาปิ ภิกฺขู ปวาเรตฺวา จาริกํ ปกฺกเมยฺยุํ. เอวํ มยํ อิมมฺหา ผาสุวิหารา ปริพาหิรา ภวิสฺสาม. สํโฆ ปวารณาสงฺคหํ กโรติ, อิทานิ อุโปสถํ กริสฺสติ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสติ, อาคเม ชุเณฺห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรสฺสติ. ยสฺสายสฺมโต ขมติ ปวารณาสงฺคหสฺส กรณํ, อิทานิ อุโปสถํ กริสฺสติ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสติ, อาคเม ชุเณฺห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรสฺสติ, โส ตุณฺหสฺส; ยสฺส นกฺขมติ, โส ภาเสยฺย.
กโต สํเฆน ปวารณาสงฺคโห, อิทานิ อุโปสถํ กริสฺสติ, ปาติโมกฺขํ อุทฺทิสิสฺสติ, อาคเม ชุเณฺห โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ปวาเรสฺสติ. ขมติ สํฆสฺส, ตสฺมา ตุณฺหี, เอวเมตํ ธารยามี’ติ.
เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ กเต ปวารณาสงฺคเห อญฺญตโร ภิกฺขุ เอวํ วเทยฺย— ‘อิจฺฉามหํ, อาวุโส, ชนปทจาริกํ ปกฺกมิตุํ; อตฺถิ เม ชนปเท กรณียนฺ’ติ, โส เอวมสฺส วจนีโย— ‘สาธาวุโส, ปวาเรตฺวา คจฺฉาหี’ติ. โส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ปวารยมาโน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ ฐเปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย— ‘อนิสฺสโร โข เม ตฺวํ, อาวุโส, ปวารณาย, น ตาวาหํ ปวาเรสฺสามี’ติ. ตสฺส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุโน ปวารยมานสฺส อญฺญตโร ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ ฐเปติ, อุโภ สํเฆน สมนุยุญฺชิตฺวา สมนุคาหิตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตพฺพา. โส เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ ชนปเท ตํ กรณียํ ตีเรตฺวา ปุนเทว อนฺโต โกมุทิยา จาตุมาสินิยา ตํ อาวาสํ อาคจฺฉติ, เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน อญฺญตโร ภิกฺขุ ตสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ ฐเปติ, โส เอวมสฺส วจนีโย— ‘อนิสฺสโร โข เม ตฺวํ, อาวุโส, ปวารณาย; ปวาริโต อหนฺ’ติ. เตหิ เจ, ภิกฺขเว, ภิกฺขูหิ ปวาริยมาเน โส ภิกฺขุ อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน ปวารณํ ฐเปติ, อุโภ สํเฆน สมนุยุญฺชิตฺวา สมนุคาหิตฺวา ยถาธมฺมํ การาเปตฺวา สํเฆน ปวาเรตพฺพนฺ”ติ.
ปวารณากฺขนฺธโก จตุตฺโถ.
ตสฺสุทฺทานํ
วสฺสํวุฏฺฐา โกสเลสุ,
อคมุํ สตฺถุ ทสฺสนํ;
อผาสุํ ปสุสํวาสํ,
อญฺญมญฺญานุโลมตา.
ปวาเรนฺตา ปณามญฺจ,
กมฺมํ คิลานญาตกา;
ราชา โจรา จ ธุตฺตา จ,
ภิกฺขุปจฺจตฺถิกา ตถา.
ปญฺจ จตุตโย ทฺเวโก,
อาปนฺโน เวมตี สริ;
สพฺโพ สํโฆ เวมติโก,
พหู สมา จ โถกิกา.
อาวาสิกา จาตุทฺทส,
ลิงฺคสํวาสกา อุโภ;
คนฺตพฺพํ น นิสินฺนาย,
ฉนฺททาเน ปวารณา.
สวเรหิ เขปิตา เมโฆ,
อนฺตรา จ ปวารณา;
น อิจฺฉนฺติ ปุรมฺหากํ,
อฏฺฐปิตา จ ภิกฺขุโน.
กิมฺหิ วาติ กตมญฺจ,
ทิฏฺเฐน สุตสงฺกาย;
โจทโก จุทิตโก จ,
ถุลฺลจฺจยํ วตฺถุ ภณฺฑนํ;
ปวารณาสงฺคโห จ,
อนิสฺสโร ปวารเยติ.
อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถูนิ ฉจตฺตารีสาติ.
ปวารณากฺขนฺธโก นิฏฺฐิโต.