6.9 มนุสฺสมํสปฏิกฺเขปกถา
อถ โข ภควา ราชคเห ยถาภิรนฺตํ วิหริตฺวา เยน พาราณสี เตน จาริกํ ปกฺกามิ. อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน พาราณสี ตทวสริ. ตตฺร สุทํ ภควา พาราณสิยํ วิหรติ อิสิปตเน มิคทาเย. เตน โข ปน สมเยน พาราณสิยํ สุปฺปิโย จ อุปาสโก สุปฺปิยา จ อุปาสิกา อุภโตปสนฺนา โหนฺติ, ทายกา, การกา, สํฆุปฏฺฐากา. อถ โข สุปฺปิยา อุปาสิกา อารามํ คนฺตฺวา วิหาเรน วิหารํ ปริเวเณน ปริเวณํ อุปสงฺกมิตฺวา ภิกฺขู ปุจฺฉติ— “โก, ภนฺเต, คิลาโน, กสฺส กิํ อาหริยตู”ติ? เตน โข ปน สมเยน อญฺญตเรน ภิกฺขุนา วิเรจนํ ปีตํ โหติ. อถ โข โส ภิกฺขุ สุปฺปิยํ อุปาสิกํ เอตทโวจ— “มยา โข, ภคินิ, วิเรจนํ ปีตํ. อตฺโถ เม ปฏิจฺฉาทนีเยนา”ติ. “สุฏฺฐุ, อยฺย, อาหริยิสฺสตี”ติ ฆรํ คนฺตฺวา อนฺเตวาสิํ อาณาเปสิ— “คจฺฉ, ภเณ, ปวตฺตมํสํ ชานาหี”ติ. “เอวํ, อเยฺย”ติ โข โส ปุริโส สุปฺปิยาย อุปาสิกาย ปฏิสฺสุณิตฺวา เกวลกปฺปํ พาราณสิํ อาหิณฺฑนฺโต น อทฺทส ปวตฺตมํสํ.
อถ โข โส ปุริโส เยน สุปฺปิยา อุปาสิกา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา สุปฺปิยํ อุปาสิกํ เอตทโวจ— “นตฺถเยฺย ปวตฺตมํสํ. มาฆาโต อชฺชา”ติ. อถ โข สุปฺปิยาย อุปาสิกาย เอตทโหสิ— “ตสฺส โข คิลานสฺส ภิกฺขุโน ปฏิจฺฉาทนียํ อลภนฺตสฺส อาพาโธ วา อภิวฑฺฒิสฺสติ, กาลํกิริยา วา ภวิสฺสติ. น โข เมตํ ปติรูปํ ยาหํ ปฏิสฺสุณิตฺวา น หราเปยฺยนฺ”ติ. โปตฺถนิกํ คเหตฺวา อูรุมํสํ อุกฺกนฺติตฺวา ทาสิยา อทาสิ— “หนฺท, เช, อิมํ มํสํ สมฺปาเทตฺวา อมุกสฺมิํ วิหาเร ภิกฺขุ คิลาโน, ตสฺส ทชฺชาหิ. โย จ มํ ปุจฺฉติ, ‘คิลานา’ติ ปฏิเวเทหี”ติ อุตฺตราสงฺเคน อูรุํ เวเฐตฺวา โอวรกํ ปวิสิตฺวา มญฺจเก นิปชฺชิ. อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก ฆรํ คนฺตฺวา ทาสิํ ปุจฺฉิ— “กหํ สุปฺปิยา”ติ? “เอสายฺย, โอวรเก นิปนฺนา”ติ.
อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก เยน สุปฺปิยา อุปาสิกา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา สุปฺปิยํ อุปาสิกํ เอตทโวจ— “กิสฺส นิปนฺนาสี”ติ? “คิลานามฺหี”ติ. “กิํ เต อาพาโธ”ติ? อถ โข สุปฺปิยา อุปาสิกา สุปฺปิยสฺส อุปาสกสฺส เอตมตฺถํ อาโรเจสิ. อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก— “อจฺฉริยํ วต โภ, อพฺภุตํ วต โภ. ยาว สทฺธายํ สุปฺปิยา ปสนฺนา, ยตฺร หิ นาม อตฺตโนปิ มํสานิ ปริจฺจตฺตานิ. กิมฺปิมาย อญฺญํ กิญฺจิ อเทยฺยํ ภวิสฺสตี”ติ— หฏฺโฐ อุทคฺโค เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข สุปฺปิโย อุปาสโก ภควนฺตํ เอตทโวจ— “อธิวาเสตุ เม, ภนฺเต, ภควา สฺวาตนาย ภตฺตํ, สทฺธิํ ภิกฺขุสํเฆนา”ติ. อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน. อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา อุฏฺฐายาสนา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา ปกฺกามิ. อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก ตสฺสา รตฺติยา อจฺจเยน ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ภควโต กาลํ อาโรจาเปสิ— “กาโล, ภนฺเต, นิฏฺฐิตํ ภตฺตนฺ”ติ.
อถ โข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน สุปฺปิยสฺส อุปาสกสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ, สทฺธิํ ภิกฺขุสํเฆน. อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ, อุปสงฺกมิตฺวา ภควนฺตํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิ. เอกมนฺตํ ฐิตํ โข สุปฺปิยํ อุปาสกํ ภควา เอตทโวจ— “กหํ, สุปฺปิยา”ติ? “คิลานา, ภควา”ติ. “เตน หิ อาคจฺฉตู”ติ. “น, ภควา, อุสฺสหตี”ติ. “เตน หิ ปริคฺคเหตฺวาปิ อาเนถา”ติ. อถ โข สุปฺปิโย อุปาสโก สุปฺปิยํ อุปาสิกํ ปริคฺคเหตฺวา อาเนสิ. ตสฺสา สห ทสฺสเนน ภควโต ตาว มหาวโณ รุโฬฺห อโหสิ สุจฺฉวิโลมชาโต. อถ โข สุปฺปิโย จ อุปาสโก สุปฺปิยา จ อุปาสิกา— “อจฺฉริยํ วต โภ, อพฺภุตํ วต โภ. ตถาคตสฺส มหิทฺธิกตา มหานุภาวตา, ยตฺร หิ นาม สห ทสฺสเนน ภควโต ตาว มหาวโณ รุโฬฺห ภวิสฺสติ สุจฺฉวิโลมชาโต”ติ— หฏฺฐา อุทคฺคา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสํฆํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปตฺวา สมฺปวาเรตฺวา ภควนฺตํ ภุตฺตาวิํ โอนีตปตฺตปาณิํ เอกมนฺตํ นิสีทิํสุ. อถ โข ภควา สุปฺปิยญฺจ อุปาสกํ สุปฺปิยญฺจ อุปาสิกํ ธมฺมิยา กถาย สนฺทเสฺสตฺวา สมาทเปตฺวา สมุตฺเตเชตฺวา สมฺปหํเสตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิ.
อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ภิกฺขุสํฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา ภิกฺขู ปฏิปุจฺฉิ— “โก, ภิกฺขเว, สุปฺปิยํ อุปาสิกํ มํสํ วิญฺญาเปสี”ติ? เอวํ วุตฺเต, โส ภิกฺขุ ภควนฺตํ เอตทโวจ— “อหํ โข, ภนฺเต, สุปฺปิยํ อุปาสิกํ มํสํ วิญฺญาเปสินฺ”ติ. “อาหริยิตฺถ, ภิกฺขู”ติ? “อาหริยิตฺถ, ภควา”ติ. “ปริภุญฺชิ ตฺวํ, ภิกฺขู”ติ? “ปริภุญฺชามหํ, ภควา”ติ. “ปฏิเวกฺขิ ตฺวํ, ภิกฺขู”ติ? “นาหํ, ภควา, ปฏิเวกฺขินฺ”ติ. วิครหิ พุทฺโธ ภควา …เป… กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, อปฺปฏิเวกฺขิตฺวา มํสํ ปริภุญฺชิสฺสสิ. มนุสฺสมํสํ โข ตยา, โมฆปุริส, ปริภุตฺตํ. เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย …เป… วิครหิตฺวา ธมฺมิํ กถํ กตฺวา ภิกฺขู อามนฺเตสิ— “สนฺติ, ภิกฺขเว, มนุสฺสา สทฺธา ปสนฺนา, เตหิ อตฺตโนปิ มํสานิ ปริจฺจตฺตานิ. น, ภิกฺขเว, มนุสฺสมํสํ ปริภุญฺชิตพฺพํ. โย ปริภุญฺเชยฺย, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺส. น จ, ภิกฺขเว, อปฺปฏิเวกฺขิตฺวา มํสํ ปริภุญฺชิตพฺพํ. โย ปริภุญฺเชยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา”ติ.