9.36 อปฺปฏินิสฺสคฺเคอุกฺเขปนียกมฺมปฏิปฺปสฺสทฺธิกถา
อิธ ปน, ภิกฺขเว, ภิกฺขุ สํเฆน ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺตติ, โลมํ ปาเตติ, เนตฺถารํ วตฺตติ, ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิํ ยาจติ. ตตฺร เจ ภิกฺขูนํ เอวํ โหติ— ‘อยํ โข, อาวุโส, ภิกฺขุ สํเฆน ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมกโต สมฺมา วตฺตติ, โลมํ ปาเตติ, เนตฺถารํ วตฺตติ, ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียสฺส กมฺมสฺส ปฏิปฺปสฺสทฺธิํ ยาจติ. หนฺทสฺส มยํ ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภมา’ติ. เต ตสฺส ปาปิกาย ทิฏฺฐิยา อปฺปฏินิสฺสคฺเค อุกฺเขปนียกมฺมํ ปฏิปฺปสฺสมฺเภนฺติ— อธมฺเมน วคฺคา …เป… อธมฺเมน สมคฺคา… ธมฺเมน วคฺคา… ธมฺมปติรูปเกน วคฺคา… ธมฺมปติรูปเกน สมคฺคา. ตตฺรฏฺโฐ สํโฆ วิวทติ— ‘อธมฺเมน วคฺคกมฺมํ, อธมฺเมน สมคฺคกมฺมํ, ธมฺเมน วคฺคกมฺมํ, ธมฺมปติรูปเกน วคฺคกมฺมํ, ธมฺมปติรูปเกน สมคฺคกมฺมํ, อกตํ กมฺมํ ทุกฺกฏํ กมฺมํ ปุน กาตพฺพํ กมฺมนฺ’ติ. ตตฺร, ภิกฺขเว, เย เต ภิกฺขู เอวมาหํสุ— ‘ธมฺมปติรูปเกน สมคฺคกมฺมนฺ’ติ, เย จ เต ภิกฺขู เอวมาหํสุ— ‘อกตํ กมฺมํ ทุกฺกฏํ กมฺมํ ปุน กาตพฺพํ กมฺมนฺ’ติ, อิเม ตตฺถ ภิกฺขู ธมฺมวาทิโน. อิเมปิ ปญฺจ วารา สํขิตฺตา”.
จมฺเปยฺยกฺขนฺธโก นวโม.
ตสฺสุทฺทานํ
จมฺปายํ ภควา อาสิ,
วตฺถุ วาสภคามเก;
อาคนฺตุกานมุสฺสุกฺกํ,
อกาสิ อิจฺฉิตพฺพเก.
ปกตญฺญุโนติ ญตฺวา,
อุสฺสุกฺกํ น กรี ตทา;_
อุกฺขิตฺโต น กโรตีติ,_
สาคมา ชินสนฺติเก.
อธมฺเมน วคฺคกมฺมํ,
สมคฺคํ อธมฺเมน จ;
ธมฺเมน วคฺคกมฺมญฺจ,
ปติรูปเกน วคฺคิกํ.
ปติรูปเกน สมคฺคํ,
เอโก อุกฺขิปเตกกํ;
เอโก จ ทฺเว สมฺพหุเล,
สํฆํ อุกฺขิปเตกโก.
ทุเวปิ สมฺพหุลาปิ,
สํโฆ สํฆญฺจ อุกฺขิปิ;
สพฺพญฺญุปวโร สุตฺวา,
อธมฺมนฺติ ปฏิกฺขิปิ.
ญตฺติวิปนฺนํ ยํ กมฺมํ,
สมฺปนฺนํ อนุสาวนํ;
อนุสฺสาวนวิปนฺนํ,
สมฺปนฺนํ ญตฺติยา จ ยํ.
อุภเยน วิปนฺนญฺจ,_
อญฺญตฺร ธมฺมเมว จ;
วินยา สตฺถุ ปฏิกุฏฺฐํ,
กุปฺปํ อฏฺฐานารหิกํ.
อธมฺมวคฺคํ สมคฺคํ,
ธมฺม ปติรูปานิ เย ทุเว;
ธมฺเมเนว จ สามคฺคิํ,
อนุญฺญาสิ ตถาคโต.
จตุวคฺโค ปญฺจวคฺโค,
ทสวคฺโค จ วีสติ;
ปโรวีสติวคฺโค จ,
สํโฆ ปญฺจวิโธ ตถา.
ฐเปตฺวา อุปสมฺปทํ,
ยญฺจ กมฺมํ ปวารณํ;
อพฺภานกมฺเมน สห,
จตุวคฺเคหิ กมฺมิโก.
ทุเว กมฺเม ฐเปตฺวาน,
มชฺฌเทสูปสมฺปทํ;
อพฺภานํ ปญฺจวคฺคิโก,
สพฺพกมฺเมสุ กมฺมิโก.
อพฺภาเนกํ ฐเปตฺวาน,
เย ภิกฺขู ทสวคฺคิกา;
สพฺพกมฺมกโร สํโฆ,
วีโส สพฺพตฺถ กมฺมิโก.
ภิกฺขุนี สิกฺขมานา จ,
สามเณโร สามเณรี;
ปจฺจกฺขาตนฺติมวตฺถู,
อุกฺขิตฺตาปตฺติทสฺสเน._
อปฺปฏิกมฺเม ทิฏฺฐิยา,
ปณฺฑโก เถยฺยสํวาสกํ;
ติตฺถิยา ติรจฺฉานคตํ,
มาตุ ปิตุ จ ฆาตกํ.
อรหํ ภิกฺขุนีทูสิ,
เภทกํ โลหิตุปฺปาทํ;
พฺยญฺชนํ นานาสํวาสํ,
นานาสีมาย อิทฺธิยา.
ยสฺส สํโฆ กเร กมฺมํ,
โหนฺเตเต จตุวีสติ;
สมฺพุทฺเธน ปฏิกฺขิตฺตา,
น เหเต คณปูรกา.
ปาริวาสิกจตุตฺโถ,
ปริวาสํ ทเทยฺย วา;
มูลา มานตฺตมพฺเภยฺย,
อกมฺมํ น จ กรณํ.
มูลา อรหมานตฺตา,
อพฺภานารหเมว จ;
น กมฺมการกา ปญฺจ,
สมฺพุทฺเธน ปกาสิตา.
ภิกฺขุนี สิกฺขมานา จ,
สามเณโร สามเณริกา;
ปจฺจกฺขนฺติเมามฺมตฺตา,
ขิตฺตาเวทนทสฺสเน.
อปฺปฏิกมฺเม ทิฏฺฐิยา,
ปณฺฑกาปิ จ พฺยญฺชนา;
นานาสํวาสกา สีมา,
เวหาสํ ยสฺส กมฺม จ.
อฏฺฐารสนฺนเมเตสํ,
ปฏิกฺโกสํ น รุหติ;
ภิกฺขุสฺส ปกตตฺตสฺส,
รุหติ ปฏิกฺโกสนา.
สุทฺธสฺส ทุนฺนิสาริโต,
พาโล หิ สุนิสฺสาริโต;
ปณฺฑโก เถยฺยสํวาโส,
ปกฺกนฺโต ติรจฺฉานคโต.
มาตุ ปิตุ อรหนฺต,
ทูสโก สํฆเภทโก;
โลหิตุปฺปาทโก เจว,
อุภโตพฺยญฺชโน จ โย._
เอกาทสนฺนํ เอเตสํ,
โอสารณํ น ยุชฺชติ;
หตฺถปาทํ ตทุภยํ,
กณฺณนาสํ ตทูภยํ.
องฺคุลิ อฬกณฺฑรํ,
ผณํ ขุชฺโช จ วามโน;
คณฺฑี ลกฺขณกสา จ,
ลิขิตโก จ สีปที.
ปาปา ปริสกาโณ จ,
กุณี ขญฺโช หโตปิ จ;
อิริยาปถทุพฺพโล,_
อนฺโธ มูโค จ พธิโร.
อนฺธมูคนฺธพธิโร,
มูคพธิรเมว จ;
อนฺธมูคพธิโร จ,
ทฺวตฺติํเสเต อนูนกา.
เตสํ โอสารณํ โหติ,
สมฺพุทฺเธน ปกาสิตํ;
ทฏฺฐพฺพา ปฏิกาตพฺพา,
นิสฺสชฺเชตา น วิชฺชติ.
ตสฺส อุกฺเขปนา กมฺมา,
สตฺต โหนฺติ อธมฺมิกา;
อาปนฺนํ อนุวตฺตนฺตํ,
สตฺต เตปิ อธมฺมิกา.
อาปนฺนํ นานุวตฺตนฺตํ,
สตฺต กมฺมา สุธมฺมิกา;
สมฺมุขา ปฏิปุจฺฉา จ,
ปฏิญฺญาย จ การณา.
สติ อมูฬฺหปาปิกา,
ตชฺชนีนิยเสฺสน จ;
ปพฺพาชนีย ปฏิสาโร,
อุกฺเขปปริวาส จ._
มูลา มานตฺตอพฺภานา,
ตเถว อุปสมฺปทา;
อญฺญํ กเรยฺย อญฺญสฺส,
โสฬเสเต อธมฺมิกา.
ตํ ตํ กเรยฺย ตํ ตสฺส,
โสฬเสเต สุธมฺมิกา;
ปจฺจาโรเปยฺย อญฺญญฺญํ,
โสฬเสเต อธมฺมิกา.
ทฺเว ทฺเว ตมฺมูลกํ ตสฺส,
เตปิ โสฬส ธมฺมิกา;
เอเกกมูลกํ จกฺกํ,
“อธมฺมนฺ”ติ ชิโนพฺรวิ.
อกาสิ ตชฺชนียํ กมฺมํ,
สํโฆ ภณฺฑนการโก;
อธมฺเมน วคฺคกมฺมํ,
อญฺญํ อาวาสํ คจฺฉิ โส.
ตตฺถาธมฺเมน สมคฺคา,
ตสฺส ตชฺชนียํ กรุํ;
อญฺญตฺถ วคฺคาธมฺเมน,
ตสฺส ตชฺชนียํ กรุํ.
ปติรูเปน วคฺคาปิ,
สมคฺคาปิ ตถา กรุํ;
อธมฺเมน สมคฺคา จ,
ธมฺเมน วคฺคเมว จ.
ปติรูปเกน วคฺคา จ,
สมคฺคา จ อิเม ปทา;
เอเกกมูลกํ กตฺวา,
จกฺกํ พนฺเธ วิจกฺขโณ.
พาลา พฺยตฺตสฺส นิยสฺสํ,
ปพฺพาเช กุลทูสกํ;
ปฏิสารณียํ กมฺมํ,
กเร อกฺโกสกสฺส จ.
อทสฺสนาปฺปฏิกมฺเม,
โย จ ทิฏฺฐิํ น นิสฺสชฺเช;
เตสํ อุกฺเขปนียกมฺมํ,
สตฺถวาเหน ภาสิตํ.
อุปริ นยกมฺมานํ,_
ปญฺโญ ตชฺชนียํ นเย;
เตสํเยว อนุโลมํ,
สมฺมา วตฺตติ ยาจิเต.
ปสฺสทฺธิ เตสํ กมฺมานํ,
เหฏฺฐา กมฺมนเยน จ;
ตสฺมิํ ตสฺมิํ ตุ กมฺเมสุ,
ตตฺรฏฺโฐ จ วิวทติ.
อกตํ ทุกฺกฏญฺเจว,
ปุนกาตพฺพกนฺติ จ;
กมฺเม ปสฺสทฺธิยา จาปิ,
เต ภิกฺขู ธมฺมวาทิโน.
วิปตฺติพฺยาธิเต ทิสฺวา,
กมฺมปฺปตฺเต มหามุนิ;
ปฏิปฺปสฺสทฺธิมกฺขาสิ,
สลฺลกตฺโตว โอสธนฺติ.
อิมมฺหิ ขนฺธเก วตฺถูนิ ฉตฺติํสาติ.
จมฺเปยฺยกฺขนฺธโก นิฏฺฐิโต.